بزرگنمايي:

پیام ویژه - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمدجواد شاکر| صبح سه‌شنبه، 30 آبان، رسول جلیلی، رئیس دانشگاه صنعتی شریف از سمت خود برکنار و سیدعباس موسوی‌ از سوی وزارت علوم به جای او‌ به عنوان سرپرست این دانشگاه معرفی شد. در ظاهر ماجرا به چهار روز قبلش برمی‌گردد؛ انتشار فیلمی از مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان پردیس بین‌المللی دانشگاه شریف در جزیره کیش که در آن تعدادی از دانشجویان دختر بدون حجاب شرعی ظاهر شده بودند، کار جلیلی را در دفتر ریاست دانشگاه شریف به پایان رساند، آن هم در حالی که هنوز دو سال از حکمش باقی مانده است. اما در این برکناری ناگهانی، شاید بتوان برخی از اتفاق‌های یک سال گذشته در این دانشگاه را نیز مؤثر دانست و ماجرای پردیس کیش را بیشتر بهانه لازم برای جامه عمل پوشاندن به تصمیمی به حساب آورد که از مدت‌ها قبل زمزمه‌هایش شنیده می‌شد.
نادیده گرفتن سنت شریف
رسول جلیلی را قبل از ریاست دانشگاه شریف، در بیرون دانشگاه به عضویت به‌ عنوان عضو حقیقی در شورای عالی فضای مجازی و تأثیرگذاری‌اش در سیاست‌های اینترنتی و فیلترینگ می‌شناختند و در داخل دانشگاه هم به شخصیت مذهبی و حزب‌اللهی‌اش که نمودش را می‌شد در تذکرهای حجابش به دانشجوهای دختر در سطح دانشگاه و سر کلاس دید. اما 26 مهر 1400 و در حالی که حدود دو ماه و نیم از شروع به کار دولت سیدابراهیم رئیسی می‌گذشت، محمدعلی زلفی‌گل او را به عنوان سرپرست دانشگاه شریف، جایگزین محمود فتوحی کرد که از سال 93 ریاست شریف را بر عهده گرفته بود.
زلفی‌گل، اوایل مهر آن سال در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها میهمان شریف بود و روی کار آمدن دولت جدید و رویکرد آن در قبال دانشگاه‌ها، خیلی‌ها را به این نتیجه رسانده بود که صبر دولت برای تغییر رئیس دانشگاه‌ها چندان زیاد نیست و حتی این احتمال می‌رفت که در همان مراسم آغاز سال تحصیلی، وزیر علوم از رئیس جدیدی که با دولت همسوتر باشد، در دانشگاه شریف رونمایی کند. در حاشیه این مراسم و در گفت‌وگویی که بین تعدادی از اعضای هیئت‌علمی و مسئولان دانشگاه با وزیر علوم شکل می‌گیرد، شریفی‌ها به زلفی‌گل می‌گویند انتخاب رئیس دانشگاه در شریف در سال‌های قبل سنت و رویه‌ای داشته که بر اساس آن، شورای دانشگاه با نظرخواهی و رأی‌گیری از اعضای هیئت‌علمی، چند گزینه را به وزارت علوم معرفی می‌کند تا وزیر یکی از آنها را به عنوان رئیس دانشگاه منصوب کند (سال 93 شورای دانشگاه شریف، محمود فتوحی و مسعود نیلی را به وزارت علوم معرفی کرد و وزارت علوم دولت اول روحانی هم فتوحی را در جایگاه ریاست شریف نشاند). همچنین اعضای هیئت‌علمی شریف از زلفی‌گل می‌خواهند که با توجه به باقی‌ماندن یک سال از حکم محمود فتوحی، وزارت علوم به رأی و نظر شریف احترام بگذارد و دست به تغییر در صندلی ریاست دانشگاه نزند. اما زلفی‌گل در آن جلسه می‌گوید که تحت فشار است و باید رئیسی را در شریف منصوب کند که با دولت همسو باشد. در نهایت نیز 16 اسفند آن سال و بعد از تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی، حکم چهارساله ریاست جلیلی از سوی زلفی‌گل امضا می‌شود.
بحران پاییزی
حضور جلیلی در دفتر ریاست دانشگاه تغییراتی را در این دانشگاه به دنبال دارد. هیئت‌‌رئیسه دانشگاه به تدریج تغییر می‌کنند؛ چرا‌که برخی‌ از آنها با برنامه‌های رئیس جدید هماهنگ نیستند و برخی دیگر هم خودشان تمایلی به کار با تیم جدید مدیریت دانشگاه ندارند. سخت‌گیری بیشتر در زمینه حجاب و حتی تفکیک جنسیتی درهای ورودی دانشگاه نیز از‌جمله حواشی فرهنگی رئیس جدید در یک سال اول حضورش در دفتر ریاست است. شروع سال دوم ریاست جلیلی مصادف است با اعتراضات گسترده پاییز 1401 در دانشگاه‌های ایران که شریف هم سهمی جدی از آن دارد. تجمعات پرتعداد اعتراضی و... هیئت‌رئیسه این دانشگاه را وارد یک بحران جدی کرده است. دانشگاه ترم شلوغ و غیرعادی‌ای را پشت سر می‌گذارد و در این میان انگشت اتهام خیلی‌ها به سوی هیئت‌رئیسه و شخص رسول جلیلی است. از یک طرف برخوردها و فعالیت نیروهای حراست این دانشگاه، مورد اعتراض استادان و دانشجوهاست و از طرف دیگر، بسیج دانشجویی و گروه‌های نزدیک به آن در داخل و بیرون دانشگاه از جلیلی و تیم مدیریتی دانشگاه گله‌مندند که چرا برخورد مناسبی با اعتراضات در این دانشگاه نداشته و نتوانسته اوضاع را کنترل کند. در تجمع 30 مهر 1401 بسیج دانشجویی در دانشگاه، برای اولین بار شعار و درخواست استعفای رئیس دانشگاه از سوی دانشجوهای بسیجی شنیده می‌شود و چند ماه بعد هم شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور در نامه‌ای خطاب به زلفی‌گل از او می‌خواهد هرچه زودتر برای صندلی ریاست دانشگاه شریف تصمیم جدیدی بگیرد. در این نامه، رئیس دانشگاه شریف مقصر اصلی اتفاق‌های دانشگاه در پاییز 1401 معرفی و هیئت‌رئیسه شریف نیز محافظه‌کار توصیف شده است:
«توجه داشته باشید که ریاست دانشگاه شریف همان‌قدر و چه‌بسا بیشتر از عاملان تبهکار وضعیت کنونی دانشگاه شریف مقصر است. ناکارآمدی هیئت‌رئیسه و مشخصا شخص رئیس دانشگاه شریف در بروز این اتفاقات بیش از هر زمان دیگر محرز شده است. متأسفانه بعضا مشاهده شده بی‌تدبیری‌‌های مسئولین دانشگاه شریف اتفاقاتی را در این دانشگاه رقم می‌زند که فضای آرام‌شده و به‌ثبات‌رسیده دیگر دانشگاه‌ها را نیز تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد. محافظه‌کاری هیئت‌‌رئیسه دانشگاه شریف با چه منطقی قابل توجیه است؟‌... آقای زلفی‌گل، به‌ نظر می‌رسد باید در اسرع وقت برای صندلی ریاست دانشگاه صنعتی شریف تدبیر جدیدی بفرمایید». بعد از این نیز اعتراض بسیج دانشجویی و دانشجوهای بسیجی شریف به جلیلی‌ در محافل و مواضع رسمی و غیررسمی و به بهانه‌های مختلف ادامه پیدا می‌کند. نهادهای بیرونی هم گویا ادامه کار جلیلی را خوش نمی‌دارند و خواهان تغییر او هستند. در این بین، نام‌های مختلفی نیز به عنوان گزینه‌های ریاست شریف به صورت غیررسمی به گوش می‌رسد که برخی از آنها حتی عضو هیئت‌علمی این دانشگاه هم نیستند و قرار است از خارج این دانشگاه منصوب شوند. کامران دانشجو یکی از جدی‌ترین این گزینه‌ها به شمار می‌رود. اما در نهایت ماجرای پردیس کیش شریف، امضایی‌ می‌شود برای حکم اخراج جلیلی.
جشنی که قربانی گرفت
جمعه، 26 آبان، فیلمی از مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان پردیس بین‌المللی دانشگاه صنعتی شریف در جزیره کیش در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که در آن، برخی از دانشجویان دختر، حجاب مناسب بر سر ندارند. در این فیلم رئیس پردیس کیش دانشگاه شریف و معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شریف دیده می‌شوند که هنگام گرفتن عکس یادگاری، بین دانشجوها حضور دارند. انتشار این فیلم با اعتراض کاربران نزدیک به طیفی خاص در شبکه‌های اجتماعی همراه است و بسیج دانشجویی این دانشگاه نیز در حساب توییترش از ضعف ریاست دانشگاه و لزوم پاسخ‌گویی آن می‌گوید. دانشجوهای بسیجی دانشگاه نیز در توییتر از خجالت رئیس درمی‌آیند و حتی برخی از آنها، به نشانه اعتراض به او، تعدادی پول تقلبی را به دیوار ورودی دفتر او می‌چسبانند؛ چرا‌که از نظر آنها، هیئت‌رئیسه دانشگاه به‌ خاطر درآمدزایی از پردیس کیش، حاضر شده خط قرمزهای نظام را زیر پا بگذارد.
شامگاه جمعه، علی شمسی‌پور، سخنگوی وزارت علوم، وارد ماجرا می‌شود و در توییترش اعلام می‌کند وزیر علوم دستور پیگیری و بررسی و اعلام نتیجه ظرف 48 ساعت را صادر کرده تا با متخلفان در هر سطحی برخورد قانونی جدی صورت گیرد. روابط‌عمومی دانشگاه شریف، صبح شنبه در اطلاعیه‌ای نسبت به حواشی مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان در پردیس کیش این دانشگاه واکنش نشان می‌دهد. طبق اطلاعیه روابط‌عمومی شریف، رئیس و معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه از مشارکت در اهدای بخشی از جوایز امتناع و سالن را ترک کرده‌اند. همچنین این اطلاعیه به اهتمام مسئولان دانشگاه به برخورد جدی با مسببان این رخداد اشاره می‌کند.
چند ساعت بعد از اطلاعیه روابط‌عمومی دانشگاه، نامه استعفای رئیس پردیس کیش دانشگاه منتشر می‌شود تا این ماجرا اولین قربانی خودش را بگیرد. به نظر می‌رسد با استعفای احتمالا تحت فشار رئیس پردیس کیش، ماجرا خاتمه یافته و جلیلی در امان مانده است. اما شمسی‌پور، صبح سه‌شنبه و باز هم در توییتر، ابتدا از برکناری جلیلی می‌گوید و یکی، دو ساعت بعد هم جانشین او را معرفی می‌کند: سید‌عباس موسوی.
شمسی‌پور صبح چهارشنبه در نشست خبری‌ خود نیز به ماجرای تغییر رئیس دانشگاه شریف می‌پردازد و حواشی اخیر دانشگاه شریف را در این تغییر مؤثر می‌داند؛ اما می‌گوید این تغییر صرفا به‌ خاطر این دلیل رخ نداده و بررسی عملکرد دو‌ساله رئیس دانشگاه عامل تغییر او بوده است. او در این نشست به تغییر رؤسای دیگر دانشگاه‌ها نیز اشاره دارد: «از بین هشت دانشگاه در تهران که وزیر برای رؤسای آنها در این دوره حکم زدند، رئیس دانشگاه الزهرا پس از حدود یک سال، دانشگاه خواجه نصیر طوسی پس از یک سال و نیم، رئیس دانشگاه صنعتی شریف پس از دو سال و رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم پس از دو سال تغییر کردند. بنابراین تضمینی وجود ندارد که فردی که منصوب می‌شود تا آخر در این مسئولیت بماند. گاهی برخی رؤسا استعفا می‌دهند؛ پس برخی تغییرات ناشی از استعفای خود فرد است یا اینکه نتوانسته از نظر مدیریتی رضایت مدیر بالادست خود را جلب کند. به کلی ثبات خوبی در مدیریت وجود دارد، در عین حال نیز رؤسا می‌دانند اگر چارچوب‌های مدیریتی را رعایت نکنند، تغییر می‌کنند».
شریف به کجا خواهد رفت؟
وزارت علوم دولت سیزدهم رئیسی را که خارج از سنت و رویه دانشگاه و بدون نظرخواهی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شریف، برای این دانشگاه انتخاب کرده بود، حتی دو سال هم تحمل نکرد و انتشار فیلم جشن فارغ‌التحصیلی پردیس کیش این دانشگاه را فرصت مناسبی برای تغییر او دانست. اما نگاهی به اتفاقات یک سال اخیر این دانشگاه و گمانه‌زنی‌ها و شنیده‌های مختلف بیشتر به سود تقویت این احتمال است که تغییر رئیس دانشگاه شریف از جای دیگری آب خورده و بیشتر به فضای این دانشگاه در پاییز سال قبل برمی‌گردد؛ جایی که عملکرد جلیلی مورد رضایت نبوده و فشارها سرانجام به کمک ماجرای پردیس کیش به ثمر نشسته است. نام شریف در یک سال گذشته چندین و چند بار بر سر زبان‌ها افتاده و به نظر می‌رسد اتفاقات این دانشگاه، بسیار بیشتر از سایر دانشگاه زیر ذره‌بین است؛ چه در رسانه‌های داخلی و چه در رسانه‌های خارجی و تغییر رئیسی که شاید بیشترین نزدیکی را با دولت فعلی در بین اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه داشته، نشان از آن دارد که دولت و دیگر نهادهای تصمیم‌گیر، دست‌فرمان فعلی مدیریت این دانشگاه را نمی‌پسندند و شاید به دنبال تغییر و تحول جدی‌تری در آن هستند.
درباره رئیس جدید
سیدعباس موسوی، عضو هیئت‌ علمی دانشکده مهندسی شیمی و نفت شریف است که از روز سه‌شنبه 30‌آبان به عنوان سرپرست این دانشگاه و به احتمال زیاد رئیس جدید شریف نیز شناخته می‌شود. او هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را در همین دانشکده گذرانده و در سال 1386 مدرک دکترایش را در گرایش مهندسی پلیمر گرفته است. موسوی پیش از این در دو دوره معاون دانشجویی دانشکده مهندسی شیمی و نفت شریف بوده و در دوره ریاست مرحوم دکتر روستاآزاد در دانشگاه شریف هم، مدیریت حوزه ریاست را در کارنامه‌اش به ثبت رسانده و در حال حاضر هم ریاست مرکز بیوشیمی دانشگاه شریف را نیز بر عهده دارد. موسوی را در دانشکده مهندسی شیمی و نفت شریف به فعالیت‌های صنعتی‌اش در زمینه فناوری‌های مرتبط با غشا و تصفیه آب و البته خصیصه‌های مذهبی‌اش می‌شناسند. او پیش از این مسئولیت اجرائی و سیاسی قابل توجهی، حتی در حد ریاست دانشکده هم نداشته و به همین خاطر انتصابش در سمت ریاست دانشگاه عجیب و غیرعادی به نظر می‌رسد.
بازار