پیام ویژه - پالایشگاه اصفهان به‌عنوان یک واحد صنعتی پیشرو و تکامل‌یافته در اجرای پروژه‌های محیط زیستی به‌ویژه در حوزه آب، با اجرای 23 پروژه اصلی و فرعی در حوزه آب در نظر دارد تا نیمه نخست سال آینده، مصرف آب را 75 درصد کاهش دهد و افزون بر آن، با اجرای پروژه‌های جدید، ایده رؤیایی به صفر رسیدن پساب یک واحد صنعتی در این پالایشگاه را محقق کند.

پالایشگاه اصفهان به‌عنوان نخستین‌ها در حوزه‌های زیست محیطی آب، پساب، پایش هوا، پسماند، خاک و آب‌های زیرزمینی و ... در کشور شناخته می‌شود. این پالایشگاه از بدو تأسیس از 40 سال گذشته تاکنون، با دارا بودن واحد تصفیه پساب، پساب‌های بهداشتی و صنعتی را به‌صورت مجزا تصفیه و به چرخه واحدهای فرآیندی ارسال می‌کند، همچنین نخستین پالایشگاه در کشور است که سامانه پایش پارامترهای آلاینده پساب را نصب کرده است و عملکرد آن را به سازمان حفاظت محیط زیست گزارش می‌کند. 
محسن قدیری، مدیرعامل پالایشگاه نفت اصفهان پیش از این حجم پیشرفت پروژه‌های حوزه آب در این شرکت را حدود 19 درصد اعلام کرده و افزوده بود: «مخازن راهبردی آب پالایشگاه اصفهان به مخازن راهبردی استان اصفهان منتقل خواهد شد، همچنین در حال نصب 3 واحد به‌منظور تجمیع آب‌های دورریز، استحصال نمک و تصفیه آب هستیم. وی همچنین از ایجاد ذخیره راهبردی 300 هزار مترمکعب آب در قالب 6 مخزن 50 هزار مترمکعبی خبر داده و گفته بود: با بهره‌برداری از این پروژه، ذخیره آب پالایشگاه نفت اصفهان 15 روزه خواهد شد که این موضوع در صورت بروز حادثه احتمالی، بسیار حیاتی است.»
پالایشگاه اصفهان به‌تازگی با تمرکز بر پروژه‌های زیست محیطی به‌ویژه در حوزه آب با توجه به کمبود آب در استان‌های مرکزی کشور، طرح‌های مهمی را برنامه‌ریزی و آغاز کرده است که کاهش 75 درصدی مصرف آب پالایشگاه تا پایان نیمه نخست سال آینده و ایده رؤیایی به صفر رسیدن پساب پالایشگاه را محقق می‌کند. در گفت‌وگو با محسن حیدری، رئیس حفاظت محیط زیست پالایشگاه اصفهان از آخرین دستاوردها، پیشرفت‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای پیش‌ روی این شرکت در حوزه آب مطلع شدیم که از نظرتان می‌گذرد.
وی در تشریح پروژه‌های اجراشده و پیش‌ روی این شرکت در حوزه آب می‌گوید: «پالایشگاه اصفهان توانسته است از بدو تأسیس تاکنون با تصفیه پساب صنعتی به‌عنوان یک پیشرو در اجرای تکالیف زیست محیطی در صنایع به‌ویژه صنایع نفتی عمل کند. حدود 40 مترمکعب در ساعت پساب بهداشتی در این پالایشگاه تولید می‌شود و بعد از اینکه به تصفیه‌خانه واحدهای بهداشتی می‌رود، به مصرف فضای سبز و واحد فرآیند می‌رسد. پالایشگاه اصفهان همچنین نخستین پالایشگاهی است که سامانه پایش پارامترهای آلاینده پساب بهداشتی را نصب کرده است. تمامی عملکردهای این سامانه به سازمان محیط زیست ارسال می‌شود و نتایج توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان و سازمان محیط زیست کشور ارزیابی و تحلیل می‌شود و اگر احیاناً پارامتری بیش از حد مجاز بود، به پالایشگاه اطلاع می‌دهند و نسبت به رفع آن اقدام می‌شود. این سامانه جزو الزامات برنامه پنجم توسعه کشور است که به تمامی صنایع ابلاغ شده و پالایشگاه اصفهان نیز حدود 3 سال است که به‌عنوان نخستین پالایشگاه با امکان اندازه‌گیری 30 شاخص پساب، آن را نصب و عملیاتی کرده است.»

کاهش 75 درصدی مصرف آب سالم با تصفیه‌ پساب‌های خاکستری
رئیس حفاظت محیط زیست پالایشگاه اصفهان با اشاره به اجرای بیش از 23 پروژه اصلی و فرعی در حوزه آب در پالایشگاه نفت اصفهان می‌افزاید: «پساب صنعتی پالایشگاه نیز حدود 400 مترمکعب در ساعت است که این پساب آب‌هایی است که در واحدهای فرآیندی و صنعتی برای خنک کردن و شست‌وشوی تجهیزات استفاده و بعد از طی فرآیند، به‌عنوان فاضلاب به واحدهای تصفیه‌خانه پساب صنعتی ارسال می‌شود. پساب در واحد تصفیه‌خانه پساب صنعتی مراحل مختلفی از جمله حوضچه‌های ‌API و یکسان‌سازی، سیستم دفع، حوضچه‌های هوادهی و قسمت میکروارگانیسم‌ها را طی می‌کند و محصول آن دوباره به مصرف واحد فرآیند می‌رسد، بنابراین تمامی پساب‌ پالایشگاه‌ اصفهان عیناً تصفیه می‌شود و به مصرف خود پالایشگاه می‌رسد. این سیستم از بدو تأسیس وجود داشته و به مصارف خود پالایشگاه رسیده است، اما با توجه به وجود بحران آب در منطقه به‌ویژه اینکه پالایشگاه اصفهان در یک منطقه خشک قرار گرفته است، پروژه‌هایی نیز برای استفاده از پساب‌های خاکستری* تعریف شده است. به‌عنوان نخستین پالایشگاه در کشور، استفاده و تصفیه پساب‌های صنعتی را در دستور کار قرار دادیم و پالایشگاه برای خرید حدود 750 مترمکعب در ساعت پساب خاکستری از شاهین‌شهر اقدام کرده است و به جای استفاده از آب سالم در پالایشگاه، از پساب‌های غیرقابل مصرف استفاده ‌خواهیم کرد.»
جایگزینی 800 هزار مترمکعب در ساعت پساب خاکستری با آب سالم شرب
حیدری بیان می‌کند: «استفاده از پساب خاکستری حدود 5 سال است که در دستور کار قرار گرفته و مصارف آب سالم پالایشگاه به‌شدت کاهش یافته است و تا نیمه نخست سال آینده تا 75 درصد کاهش می‌یابد. برداشت آب سالم ما از رودخانه زاینده‌رود و خط آب تصفیه‌شده آب سالم و شرب در مجموع حدود 800 تا یک هزار مترمکعب بود که بعد از احداث واحدهای تصفیه‌خانه پساب، به حدود 200 مترمکعب در ساعت رسیده است و می‌توانیم بگوییم 800 هزار مترمکعب پساب خاکستری در این شرکت جایگزین آب‌ سالم شده است.»
وی حجم سرمایه‌گذاری در پروژه استفاده از پساب خاکستری (تصفیه‌خانه شاهین‌شهر) را حدود 800 میلیارد ریال اعلام و اظهار می‌کند: «غالب 90 درصد پروژه‌های زیست محیطی سود مالی نداشته و تنها منافع و اهداف زیست‌محیطی به همراه دارند و برداشت آب از شبکه سالم از نظر هزینه ارزان‌تر تمام می‌شود، اما احداث واحد تصفیه‌خانه آب در آینده از هزینه‌های زیست محیطی غیرمستقیم به محیط زیست کشور جلوگیری می‌کند. خرید سیستم‌های پایشی نیز هزینه‌بر است، اما پالایشگاه تلاش می‌کند افزون بر عمل به تکالیف و وظایف زیست‌محیطی و الزامات قانونی، عملکرد مثبت خود را در حوزه زیست‌محیطی نشان دهد و پارامترهای این حوزه را در محدوده استاندارد حفظ کند و به‌عنوان یک الگو و پیشرو برای جامعه و صنایع عمل کند.»
رئیس حفاظت محیط زیست پالایشگاه اصفهان از اجرای سه پروژه مهم دیگر در حوزه پساب خبر می‌دهد و می‌گوید: «تمامی پساب‌های تصفیه‌شده پالایشگاه به دو بخش تقسیم و حدود 70 درصد آن به محصول تبدیل می‌شود که همان آبی است که مجدد استفاده می‌شود و حدود 30 درصد نیز دوباره به فاضلاب تبدیل می‌شود که در پروژه احداث واحد HERO که یکی از این پروژه‌هاست دوباره تصفیه می‌شود. در دو واحد CCRO و ZLD نیز 30 درصد پساب‌های پالایشگاه که قبلاً مجبور بودیم آن را تبخیر کنیم، دوباره تصفیه می‌شود و سرانجام پساب پالایشگاه اصفهان با اجرایی شدن این سه پروژه به صفر می‌رسد.»
حیدری میزان سرمایه‌گذاری در پروژه احداث واحد HERO را 7.9 میلیون یورو به اضافه 550 میلیارد ریال، هزینه احداث احداث واحد CCRO را به‌عنوان مکمل واحد هیرو، ‌4.6 میلیون یورو به اضافه 90 میلیارد ریال اعلام می‌کند و می‌افزاید: «پروژه احداث واحد ZLD در مرحله انتخاب پیمانکار قرار گرفته است. بودجه هر سه پروژه تأمین شده و عملیات اجرایی دو پروژه هیرو و CCRO نیز آغاز شده است.»

وی استفاده از سیستم گلکسی سپرایتور را از دیگر پروژه‌های پالایشگاه اصفهان برای جداسازی مواد نفتی از پساب نام‌ می‌برد و بیان می‌کند: «در واحد بازیافت سه مخزن ذخیره داریم که پساب‌های تصفیه‌شده در سه مخزن انباشت می‌شود و دوباره این مواد نفتی به مخازنی فرستاده و به نفت خام اضافه و وارد چرخه می‌شود. در این پروژه که برای اجرایی شدن آن، 584 هزار یورو سرمایه‌گذاری شده است، مواد نفتی و روغنی که از طریق پساب به واحدهای بازیافت ارسال می‌شود، به‌صورت صددرصد برداشت می‌شود و پساب را عاری از هرگونه مواد نفتی می‌کند و در نتیجه آن، عملکرد و راندمان واحد بازیافت به‌شدت افزایش می‌یابد. 10 درصد پساب حاوی مواد نفتی است که عدد بزرگی می‌شود. پیمانکار این پروژه انتخاب شده و از طریق شرکت‌های داخلی، تجهیزات موردنیاز آن تأمین شده و قرارداد آن تا یکی دو ماه آینده منعقد و تأمین بودجه خواهد شد.»
رئیس حفاظت محیط زیست پالایشگاه اصفهان تأکید می‌کند: «پالایشگاه اصفهان در ارزیابی اخیر کمیته محیط زیست شرکت ملی پالایش و پخش که از حدود 50 شاخص انجام می‌شود، نشان 5 ستاره شرکت‌های پالایشی را کسب کرد. این شرکت همچنین نشان 5 ستاره بخش محیط زیست را در ارزیابی مدل کبک که یک مدل بین‌المللی است، کسب کرد. هدف پالایشگاه اصفهان در حرکت به سوی توسعه و پتروپالایشی شدن حرکتی همگام و رو به پیشرفت در همه بخش‌ها است و تلاش می‌کنیم از منظر زیست محیطی نیز با حمایت و حساسیت مدیرعامل و هیئت مدیره در این حوزه به درجه بلوغ بین‌المللی برسیم.»
* پساب‌ خاکستری پسابی است که یک مرحله پیش تصفیه روی آن انجام شده است.