بزرگنمايي:

پیام ویژه - دیپلماسی ایرانی /متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دکتر محمدرضا اسلامی در یادداشتی می نویسد: نگاهی مقایسه ای به وضعیت فرودگاه های منطقه، بیانگر یک هشدار جدی درباره جایگاه فرودگاه امام است. هشداری که هوش از سر می رباید.
دکتر محمدرضا اسلامی، مدرس دانشگاه پلی‌تکنیک کالیفرنیا| در دنیای مدرن، فرودگاهد ها دروازۀ شهرها و پیشخوان کشورها محسوب می شوند. اگر زمانی بود که دروازه قرآن محل ورود کارواندها از سمت اصفهان به شهر شیراز بود، اما امروز این فرودگاه ها هستند که پیشانیِ تمدن یک منطقه محسوب می شوند. فرودگاه هایی که «کیفیت و عملکرد» آنها بر اقتصاد مردم یک کشور تاثیر شگرفی داراست.
نگاهی مقایسه ای به وضعیت فرودگاه های منطقه، بیانگر یک هشدار جدی درباره جایگاه فرودگاه امام است. هشداری که هوش از سر می رباید:
فرودگاه دوبی
امارات متحده عربی با 47 میلیون مسافر پرواز هوایی در سال 2010 رتبه نخست جذب مسافر را در حوزه خلیج فارس به خود اختصاص داد و رتبه دوازدهم دنیا را کسـب کرد.
این روند در امارات متحده عربی ادامه پیدا کرد، به نحوی که در سال 2018 جابه جایی مسافر در فرودگاه دوبی به رقم شگفت انگیز 89 میلیون و صدهزار مسافر رسید.
به رغم کرونا، فقط در سال 2021 درآمد (و آثار اقتصادی) فرودگاه دوبی نزدیک به 27 میلیارد دلار بوده که از میزان درآمد حاصل از صادرات غیرنفتی ایران در همان سال بیشتر بوده است. در سال 2022 و مقارن با پایان مسائل کرونا، 66 میلیون مسافر از این فرودگاه استفاده کردند. ترمینال شماره 3 این فرودگاه (به لحاظ زیربنا)، دومین ساختمان بزرگ روی کره زمین محسوب می شود.
فرودگاه دوحه (حَمَد)
قطر دیگر کشور پیشرو در این حوزه بوده است؛ در رتبه بندی سالانه «موسسه تحقیقات هوایی اسکای تراکس» 10 فرودگاه برتر جهان از نظر کیفیت و خدمات برای ســال 2022 رتبه بندی شدند که فرودگاه بین المللی حمَد قطر جایگاه بهترین فرودگاه جهان را کسب کرد. جالب اینجاست که رتبه 2 متعلق است به فرودگاه هانِدا توکیو در ژاپن!
یعنی قطر توانسته در امر کیفیت، با کشوری که اساسا کیفی کار است (یعنی ژاپن) رقابت کند.
فرودگاه دوحه با اینکه به لحاظ "کیفیت" برتر از فرودگاه دوبی است ولی به لحاظ کمیت فاصله چشمگیری با دوبی دارد. در سال گذشته بیش از 35 میلیون مسافر از این فرودگاه جابه جا شدند.
فرودگاه استانبول
ساخت فرودگاه بین المللی استانبول در ژوئن 2014 به عنوان بزرگترین فرودگاه جهان در دستور کار قرار گرفت. سـاخت این فرودگاه یکی از چشم اندازهای استراتژیک ترکیه برای سال 2023 بود که مرحله اول آن در اواخر اکتبر سال 2018 افتتاح شد. فرودگاه جدید استانبول تا سال 2028 به بزرگترین فرودگاه جهان تبدیل خواهد شد.
سهم فرودگاه جدید استانبول از تولید ناخالص داخلی ترکیه تا سال 2025 به 9.4٪ می رسد که 79 میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی ترکیه کمک کرده است و بیش از 225هزار شغل ایجاد خواهد کرد. این فرودگاه جدید، ترکیه را در مسیر تبدیل شدن به مهمترین مرکز حمل ونقل بین شمال، جنوب، شرق و غرب قرار خواهد داد. در سال گذشته بیش از 64 میلیون مسافر در این فرودگاه جابجا شده اند!
نگاهی به توسعه فرودگاهی در سایر کشورها
فرودگاه ناریتا ژاپن
توکیو قلب اقتصاد ژاپن است و هزاران شرکت بین المللی در این شهر در حوزه فنآوری مشغول به کار هستند. ژاپن سرزمینی جزیره ای است و هیچ اتصال خاکی به کشورهای پیرامون ندارد. لذا نقش و اهمیت جایگاه ناریتا در اقتصاد ژاپن مشخص می شود. در سال گذشته این فرودگاه در جابه جایی بیش از 15 میلیون مسافر و ترانزیت 2.5 میلیون تن کالا نقش داشته است.
فرودگاه آتلانتا آمریکا
نگاهی به آمار بین المللی «شلوغ ترین فرودگاه های دنیا» نشان می دهد که فرودگاه آتلانتا در آمریکا با رقم شگفت آور جابه جایی بیش از 90 میلیون مسافر در سال 2022 عملکرد مهمی در اقتصاد آمریکا داشته است. یعنی جمعیتی بیش از کل جمعیت کشور ایران از این نقطه آتلانتا تردد کرده اند. از میان ده فرودگاه شلوغ دنیا در سال گذشته، پنج فرودگاه متعلق به ایالات متحده بوده است.
سوال راهبردی: مقایسه ایران با دوبی، استانبول و قطر
به رغم موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه، در حال حاضر فرودگاه امام حتی در جابه جایی 10میلیون نفر هم نقش ندارد (آمارها ارقامی در حدود 7 میلیون را بیان می کند). این یعنی کمتر از یک پنجم قطر، یک هشتم دوبی/استانبول و یک دهم آتلانتا. مقدار باری که از این فرودگاه ترانزیت می شود حتی به نیم میلیون تُن هم نمی رسد (آمارها رقمی در حدود 160 هزارتن را بیان می کند). 
واقعیت‌گرایی و دوری از شعارزدگی یک ضرورت است. توسعه پایدار با این میزان غفلت از ترانزیت مسافر و کالا چگونه ممکن است؟