بزرگنمايي:

پیام ویژه - اقتصاد نیوز /متن پیش رو در اقتصاد نیوز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
به ادعای ناظران زمزمه ها درباره توافق احتمالی میان آمریکا، عربستان و اسرائیل می تواند فصل تازه ای در خاورمیانه رقم زده و معادلات امنیتی حاکم بر منطقه را تغییر دهد؛ هرچند تحقق چنین پیمانی با توجه به چند صدایی حاکم بر این سه گانه، فعلا با موانعی روبرو است.
منابع آگاه مدعی اند که عربستان و آمریکا در آستانه یک توافق تاریخی قرار دارند؛ توافقی که در چارچوبش تضمین‌های امنیتی در اختیار پادشاهی قرار خواهد گرفت و مسیر عادی سازی روابط ریاض و تل آویو در صورت برقراری آتش بس در غزه، هموار خواهد شد. با این همه، به گفته تحلیلگران، این توافق با موانع زیادی روبرو است، هرچند نسخه جدید از چارچوبی است که به واسطه حمله حماس به اسرائیل از میان رفت؛ مراد بهانه ای تازه برای عادی سازی است. مذاکرات بین واشنگتن و ریاض اخیرا سرعت گرفته و به گفته منابع آگاه که نخواستند نامشان فاش شود، گروهی درباب این که ظرف چند هفته آینده توافق حاصل شود، خوش بین هستند.
بازی تازه واشنگتن در خاورمیانه
بلومبرگ با انتشار یادداشتی نوشته، چنین توافقی به طور بالقوه خاورمیانه را تغییر می دهد. به بیانی دیگر، این ترتیبات، علاوه بر تقویت امنیت اسرائیل و عربستان سعودی، موقعیت آمریکا در منطقه را برجسته می کند.به ادعای ناظران، این پیمان ممکن است اهرمی را در اختیار عربستان سعودی قرار داد تا بزرگترین صادرکننده نفت جهان با توسل بدان بتواند به تسلیحات پیشرفته آمریکایی دسترسی داشته باشد. در همین راستا گفته می شود که محمد بن سلمان با محدود کردن استفاده از فناوری چین در ازای سرمایه گذاری های عمده ایالات متحده در حوزه هایی چون هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی موافقت کرده و از آمریکا برای ایجاد برنامه هسته ای غیرنظامی کمک می گیرد. حال اگر توافق میان ریاض و واشنگتن حاصل شود، نتانیاهو درگیر دوراهی سخت خواهد شد؛ «بی بی» یا باید به این توافق بپیوندند و بدین طریق از سرمایه گذاری بیشتر و ادغام منطقه ای حاصل از آن مستفیذ گردد یا آن را کنار بگذارد. شرط پیوستن به این توافق برای اسرائیل ساده است؛ پایان دادن به جنگ غزه و موافقت با برقراری آتش‌بس در این بازیکه کوچک.
در شرایط کنونی چنین توافقی برای ایالات متحده و عربستان سعودی، اهرمی است جهت پایان دادن به جنگ بین اسرائیل و حماس؛ جنگی که تنش در خاورمیانه را گسترده‌تر کرده و اعتراض ها در غرب را به دنبال داشته است. به باور ناظران، اگر اسرائیل طرح حمله به رفح را کنار بگذارد و به جنگ با حماس پایان دهد، مشوق های اقتصادی، امنیتی و دیپلماتیک از ایالات متحده و عربستان دریافت خواهد کرد.طبیعتا چنین گزاره ای برای نتانیاهو مزیتی غیر قابل چشم پوشی است؛ مزیتی که به ادعای ناظران تل‌آویو با توسل بدان تلاش می کند تا توانش را در برابر ایران و اعضای محور مقاومت افزایش دهد.با این همه، متقاعد کردن قانونگذاران آمریکایی جهت تصویب توافقی که به واسطه اش آمریکا برای حفاظت نظامی از عربستان سعودی متعهد خواهد شد، چشم‌انداز دلهره‌آوری را برای کاخ سفید ترسیم کرده، به ویژه اگر اسرائیل بدین توافق نپیوندد. بسیاری از قانونگذاران پس از قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست توسط عوامل سعودی در سال 2018، همچنان نسبت به محمد بن سلمان، حاکم 38 ساله پادشاهی دید مثبتی ندارند. آنها همچنین از استراتژی عربستان مبنی بر کاهش تولید نفت ناامید هستند.
چالش « بی بی»
یکی از مهم ترین چالش های پیش روی این توافق سه جانبه، کابینه راست افراطی تحت رهبری نتانیاهو است؛ کابینه ای که ضمن مخالفت با اجرایی شدن راه حل دو کشوری، از حمله اسرائیل به رفح حمایت می‌کند. چنین حمله‌ای چشم‌انداز برقراری آتش‌بس کوتاه‌مدت را به خطر می‌اندازد؛ گزاره ای که در اولویت های بایدن قرار دارد. با این حال، رهبران این سه بازیگر برای دستیابی به چنین توافقی انگیزه های بسیاری دارند. برای بایدن، حصول این پبمان، فرصتی برای پیروزی در سیاست خارجی قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر است. از منظر بن سلمان نیز، فارغ از تردیدها در باب موضع ترامپ در ارتباط با چنین توافقی، داشتن ضمانت های امنیتی از آمریکا، کارت برنده ای است.با این همه آنگونه که ناظران مدعی اند، برنده اصلی این توافق، نتانیاهو است؛ همانی که با پیوستن به این پیمان زمینه را برای عادی سازی روابط ریاض و تل آویو هموار می کند.
ریاض سرگردان میان دو رقیب
مقامات آمریکایی می گویند مذاکرات در حال انجام است اما از اظهار نظر در مورد جزئیات خودداری کردند. با این همه روزنامه گاردین گزارش داد که ایالات متحده و عربستان سعودی پیش نویس مجموعه ای از توافقات مرتبط با یک توافق صلح گسترده تر را تنظیم کرده اند.گروهی می گویند، این توافق به سان توافق هایی است که در ماه های اخیر ایالات متحده با شرکای منطقه ای اش چون امارات متحده منعقد کرده است. به واسطه توافق میان واشنگتن و ابوظبی، شرکت بزرگ هوش مصنوعی «جی 42»، موافقت کرد که در ازای سرمایه‌گذاری مایکروسافت، همکاری با چین را پایان دهد.در مورد عربستان سعودی، که همچنان مشتاق توسعه هوش مصنوعی و نیمه هادی ها به صورت محلی است، ایالات متحده اعلام کرده که اگر ریاض فناوری چین را حفظ کند، نمی تواند با در این حزوه با آمریکا هم صدا شود. از همین رو به گفته منابع آگاه ریاض می بایست میان دو رقیب- چین و امریکا- یکی را برگزیند.شاید این انتخاب از حالا روشن باشد بالاخص آن که قرار است ریاض به برنامه هسته ای غیر نظامی دست یابد.
فراس مکساد، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه بر این باور است که فعل و انفعال های اخیر واشنگتن و ریاض را می توان در قاب اقدامی استراتژیک جهت تضمین و تثبیت موقعیت آمریکا در خاورمیانه تبیین کرد، آن هم در شرایطی که پادشاهی تلاش داشته و دارد تا در عرصه سیاست خارجی مستقل تر از آمریکا عمل کرده و گزینه های متنوع تری داشته باشد.