بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سناریوی تکراری اتهام تروریستی به ایران، بدون ارائه شواهد اقناع‌کننده، بار دیگر توسط دولت‌های اروپایی کلید خورده است. در ماه‌های اخیر، موجی از بازداشت اتباع ایرانی در کشورهای اروپایی، به‌ویژه بریتانیا و فرانسه، به اتهاماتی نظیر «فعالیت‌های تروریستی» یا «حمایت از گروه‌های مقاومت» گزارش شده است. این بازداشت‌ها با پوشش گسترده رسانه‌ای همراه بوده‌اند و به نظر می‌رسد بخشی از یک استراتژی هماهنگ برای تشدید فشار بر ایران در زمانی حساس از مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا باشد. شنبه هفته گذشته، نشریه گاردین به نقل از مقامات امنیتی بریتانیا اعلام کرد که هشت مرد، از جمله هفت تبعه ایرانی، به‌تازگی در دو عملیات جداگانه ضدتروریستی توسط پلیس این کشور در انگلستان دستگیر و بازداشت شده‌اند. این افراد که بین 29 تا 46 سال سن دارند، همچنان در بازداشت به سر می‌برند و اتهامات آن‌ها به طرحی ادعایی برای هدف قرار دادن سفارت اسرائیل ارتباط داده می‌شود. تنها چند روز پس از این اعلام، پلیس ضدتروریسم بریتانیا از بازداشت یک تبعه ایرانی دیگر در شمال‌غرب لندن خبر داد و این اقدام را در ادامه تحقیقات یک پرونده امنیتی توصیف کرد. در فرانسه نیز روند مشابهی در پیش گرفته شده است. اوایل اردیبهشت‌ماه، پلیس فرانسه یک فرد ایرانی‌تبار به نام شاهین هزامی را به اتهام «حمایت از فلسطین» بازداشت کرد. پیش‌تر، در اواخر فروردین، یک زن ایرانی به نام مهدیه اسفندیاری نیز به همین اتهام دستگیر شده بود. مجموعه بازداشت‌های اخیر اتباع ایرانی در اروپا، همراه با اتهامات سنگین و پوشش گسترده رسانه‌ای، به نظر می‌رسد بخشی از یک سناریوی هماهنگ باشد. این اقدامات در حالی انجام می‌شود که اروپایی‌ها هم‌زمان در مورد پیشبرد مسیر دیپلماسی با ایران اعلام آمادگی می‌کنند. تناقض میان اظهارات دیپلماتیک مقامات اروپایی و اقدامات عملی آن‌ها، نشان‌دهنده دوگانگی در سیاست خارجی این کشورهاست. افزایش محبوبیت جنبش‌های مقاومت، نارضایتی اروپا از حاشیه‌نشینی در مذاکرات هسته‌ای، و تلاش برای باز کردن باب گفت‌وگوهای غیرهسته‌ای همگی عواملی هستند که انگیزه‌های پشت این بازداشت‌ها را توضیح می‌دهند. نقش طرف‌های ثالث، مانند رژیم صهیونیستی و گروه‌های لابی‌گری همچون سازمان منافقین نیز نباید نادیده گرفته شود.
تناقض دیپلماسی و اقدامات خصمانه
یکی از جنبه‌های قابل‌توجه این بازداشت‌ها، تناقض آشکار میان اظهارات دیپلماتیک مقامات اروپایی و اقدامات عملی آن‌ها است. در حالی که برخی مقامات، مانند همیش فالکونر، معاون وزیر امور خارجه بریتانیا، از مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده به‌عنوان گامی مهم در مسیر دیپلماسی استقبال کرده‌اند، بازداشت‌های اخیر و اتهامات سنگین علیه اتباع ایرانی روندی کاملاً متضاد را نشان می‌دهد. فالکونر مذاکرات هسته‌ای را «نخستین گام مهم برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک» توصیف کرد، اما اقدامات قضایی و امنیتی در بریتانیا و فرانسه، از جمله بازداشت اتباع ایرانی و طرح ادعاهای مرتبط با فعالیت‌های تروریستی به نظر می‌رسد با هدف بستن مسیرهای گفت‌وگو و تشدید تنش‌ها طراحی شده باشند. سید‌عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به این بازداشت‌ها در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که این اتهامات بخشی از «داستان‌سرایی‌های رسانه‌ای» است که اتباع ایرانی را به توطئه علیه سفارت اسرائیل در لندن متهم می‌کنند. او با اشاره به سابقه دخالت «طرف‌های ثالث» در چنین اقداماتی، تأکید کرد که این‌گونه ادعاها با هدف انحراف دیپلماسی و تشدید تنش‌ها مطرح می‌شوند. عراقچی همچنین آمادگی ایران برای همکاری در روشن شدن حقیقت را اعلام کرد و از مقامات بریتانیا خواست تا روندهای قانونی را برای اتباع ایرانی تضمین کنند. این موضع‌گیری علاوه‌بر اینکه نشان‌دهنده تلاش ایران برای حفظ فضای دیپلماتیک است، هشداری درباره دخالت بازیگرانی است که از تشدید تنش‌ها سود می‌برند. سابقه تاریخی نشان می‌دهد چنین سناریوهایی اغلب با هماهنگی طرف‌هایی مانند رژیم‌صهیونیستی یا برخی گروه‌های تروریستی لابی‌گر که در صدر آن سازمان منافقین قرار دارد، طراحی می‌شوند تا ایران را در موضع دفاعی قرار دهند.
محبوبیت مقاومت با اتهام‌زنی مهار نمی‌شود
یکی از عوامل کلیدی در تحلیل این بازداشت‌ها، افزایش محبوبیت جنبش‌های مقاومت فلسطینی در اروپا است. پس از تشدید درگیری‌ها در فلسطین و جنایات پی‌درپی رژیم‌صهیونیستی در غزه، حمایت از آرمان فلسطین در میان افکار عمومی اروپا رشد چشمگیری داشته است. تظاهرات گسترده در شهرهای بزرگ مانند لندن، پاریس، برلین و مادرید، همراه با فعالیت‌های دانشجویی و گروه‌های مدنی، نشان‌دهنده تغییر در نگرش عمومی نسبت به مسائل منطقه‌ای است. این موج جدید حمایت، برای دولت‌های اروپایی که به‌طور سنتی از سیاست‌های اسرائیل حمایت کرده‌اند، به چالشی جدی تبدیل شده است. بازداشت اتباع ایرانی به اتهام «حمایت از فلسطین» یا «فعالیت‌های تروریستی» می‌تواند تلاشی برای مهار این موج و حفظ فضای ضد مقاومت در اروپا باشد. اتهامات تروریستی، به دلیل بار سنگین سیاسی و رسانه‌ای، ابزاری مؤثر برای بدنام کردن افراد و گروه‌های حامی مقاومتند. این اتهامات نه‌تنها فعالیت‌های سیاسی این افراد را محدود می‌کنند، بلکه افکار عمومی را به سمت پذیرش روایت‌های ضدایرانی و ضد مقاومت سوق می‌دهند. رسانه‌های غربی با پوشش گسترده و اغلب یک‌جانبه این بازداشت‌ها، نقش مهمی در تقویت این روایت ایفا می‌کنند. این رویکرد تنها به محدود کردن فعالیت‌های حامیان مقاومت ختم نمی‌شود، بلکه بخشی از تلاش گسترده‌تر برای حفظ هژمونی روایت‌های غربی در مسائل منطقه‌ای است. حمایت از فلسطین، که در گذشته به‌عنوان موضوعی حاشیه‌ای در اروپا تلقی می‌شد، اکنون به یکی از موضوعات اصلی در گفتمان سیاسی تبدیل شده است. این تحول، دولت‌های اروپایی را در موقعیت دشواری قرار داده است، زیرا آن‌ها از یک سو باید به مطالبات افکار عمومی داخلی پاسخ دهند و از سوی دیگر، به تعهدات خود در قبال متحدان منطقه‌ای، به‌ویژه اسرائیل، پایبند بمانند.
نارضایتی از حاشیه‌نشینی در مذاکرات هسته‌ای
یکی دیگر از ابعاد مهم این بازداشت‌ها، نارضایتی کشورهای اروپایی از کنار گذاشته شدن از فرایند مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا است. پس از روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا و تغییر رویکرد واشنگتن نسبت به مذاکرات هسته‌ای، کشورهای اروپایی مانند فرانسه، بریتانیا و آلمان، که در توافق برجام نقش کلیدی داشتند، به حاشیه رانده شده‌اند. ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، در اظهاراتی صریح به این موضوع اشاره کرد و گفت که پاریس، لندن و برلین با «هوشیاری» روند مذاکرات را دنبال می‌کنند و این گفت‌وگوها باید در جهت منافع اروپا باشد. این نارضایتی می‌تواند انگیزه‌ای برای اقدامات ضدایرانی اروپا باشد. بازداشت اتباع ایرانی و مطرح کردن اتهامات سنگین علیه آن‌ها، در زمانی که مذاکرات هسته‌ای در جریان است، می‌تواند تلاشی برای تحت فشار قرار دادن ایران و تأثیرگذاری بر روند گفت‌وگوها باشد. اروپایی‌ها با این اقدامات ممکن است به دنبال جلب توجه دولت آمریکا و دونالد ترامپ باشند. از این منظر، بازداشت‌ها نه‌تنها ابزاری برای فشار بر ایران، بلکه تلاشی برای بازگرداندن اروپا به مرکز مذاکرات هسته‌ای است. در شرایط کنونی، که مذاکرات هسته‌ای با پیچیدگی‌های بیشتری همراه است، اروپا ممکن است از ابزارهای امنیتی و قضایی برای تقویت جایگاه خود استفاده کند. بازداشت اتباع ایرانی و طرح اتهامات تروریستی می‌تواند به‌عنوان پیامی به واشنگتن تلقی شود که اروپا همچنان بازیگری کلیدی در این فرایند است.
باز کردن باب گفت‌وگوهای غیرهسته‌ای
یکی از اهداف احتمالی این بازداشت‌ها، باز کردن باب گفت‌وگو در موضوعات غیرهسته‌ای است. کشورهای غربی، به‌ویژه اروپا، در سال‌های اخیر بارها تلاش کرده‌اند مسائل منطقه‌ای، موشکی و حقوق بشری را به مذاکرات هسته‌ای گره بزنند. اتهامات تروریستی علیه اتباع ایرانی می‌تواند بهانه‌ای برای مطرح کردن این موضوعات در مذاکرات باشد و به تیم مذاکره‌کننده آمریکا کمک کند تا فشار بیشتری بر ایران وارد کند. این رویکرد نه‌تنها مذاکرات را پیچیده‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند فضای اعتماد میان طرفین را تضعیف کند. اتهامات تروریستی می‌توانند به‌عنوان اهرمی برای امتیازگیری در موضوعاتی مانند نفوذ منطقه‌ای ایران یا برنامه موشکی استفاده شوند. این استراتژی برای اروپا، که به دنبال ایفای نقش فعال‌تر در مذاکرات است، جذابیت دارد. با این حال، چنین اقداماتی می‌توانند نتیجه معکوس داشته باشند و ایران را به سمت اتخاذ مواضع سخت‌گیرانه‌تر سوق دهند. در سطح داخلی، این اقدامات می‌توانند به تقویت احساس بی‌اعتمادی نسبت به غرب منجر شوند و انگیزه‌ها برای اتخاذ مواضع سخت‌گیرانه‌تر را افزایش دهند. در سطح بین‌المللی نیز این اتهامات به تضعیف جایگاه ایران در مذاکرات هسته‌ای و دیگر گفت‌وگوهای دیپلماتیک کمک می‌کنند. با این حال، واکنش هوشمندانه ایران، مانند اعلام آمادگی برای همکاری و تأکید بر رعایت روندهای قانونی، می‌تواند این فضاسازی‌ها را تا حدی خنثی کند.
سابقه تاریخی و نقش طرف‌های ثالث
اتهامات تروریستی به ایران توسط دولت‌های اروپایی امری بی‌سابقه نیست. در دهه‌های گذشته، ایران بارها هدف اتهامات مشابهی از سوی کشورهای غربی قرار گرفته است. از ترورهای منتسب به ایران در اروپا در دهه 70 گرفته تا ادعاهای اخیر درباره توطئه‌های تروریستی، این اتهامات اغلب بدون ارائه شواهد محکم مطرح شده‌اند. در بسیاری از موارد، این اتهامات با دخالت طرف‌های ثالثی مانند رژیم‌صهیونیستی یا گروه‌های مخالف ایران همراه بوده است. رژیم‌صهیونیستی، به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی مخالف دیپلماسی با ایران، سابقه طولانی در طرح ادعاهای امنیتی علیه تهران دارد. برای مثال، در سال 2018، ادعاهایی درباره توطئه ایران برای حمله به مخالفان در دانمارک مطرح شد که بعداً مشخص شد این اتهام‌زنی‌ها با هماهنگی سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل طراحی شده بود. در مورد اخیر بازداشت اتباع ایرانی در بریتانیا، اشاره رسانه‌ها به «توطئه علیه سفارت اسرائیل» شباهت زیادی به سناریوهای قبلی دارد. این موضوع، همان‌طور که امیرعبداللهیان هم به آن اشاره کرد، نقش طرف‌های ثالث در تشدید تنش‌ها را برجسته می‌کند.
بازار