بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
زهرا طیبی| دور پنجم مذاکره با آمریکایی‌ها، هنوز شروع نشده؛ اما عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده آمریکا مطرح‌کردن خواسته‌های زیاده‌خواهانه‌اش را در فضای رسانه‌ای شروع کرده است. استیو ویتکاف روز گذشته در گفت‌وگو با ای‌بی‌سی به این موضوع اشاره کرد که آمریکا در مذاکرات با ایران، یک خط‌قرمز دارد و آن‌هم این است که اجازه نمی‌دهیم، 1 درصد ظرفیت غنی‌سازی وجود داشته باشد و در ادامه هم گفت: «همه چیز با یک توافق شروع می‌شود که شامل غنی‌سازی نباشد. ما نمی‌توانیم این را بپذیریم، چون غنی‌سازی امکان تسلیحاتی‌شدن را فراهم می‌کند و ما اجازه نمی‌دهیم، بمبی به اینجا برسد.» این دومین مصاحبه و اظهارنظر زیاده‌خواهانه ویتکاف در مورد برنامه هسته‌ای ایران است، پیش از شروع دور چهارم مذاکرات هم او مشابه این ادعا را مطرح کرده و گفته بود، «ایران نباید برنامه غنی‌سازی هسته‌ای داشته باشد و توافق زمانی انجام خواهد شد که ایران تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای خود را نابود کند.»
بازار
این اظهارات مشخصاً دنبال‌کردن ایده لیبی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران است. بعد از برگزاری دور چهارم مذاکره، دستگاه وزارت خارجه ایران در واکنش به اظهارات ویتکاف به این موضوع اشاره کرد که مواضع آمریکایی‌ها در میز مذاکره و در گفت‌وگو‌های رسانه‌ای متناقض است. این بار اما ویتکاف ادعا‌های صریح‌تر و تندتری در مورد غنی‌سازی و فعالیت هسته‌ای ایران مطرح کرد؛ ادعا‌هایی که این گمانه را تقویت می‌کند زور طیف تندروی کابینه ترامپ به طیف معتدل‌تر چربیده است. درحالی‌که رسانه‌هایی مثل آکسیوس به نقل از منابع آگاه مدعی بودند که آمریکایی‌ها پیشنهاد مکتوبی را به تیم مذاکره‌کننده ایرانی دادند، وزیر خارجه ایران ضمن تکذیب این خبر که «ایران هیچ پیشنهاد مکتوبی از سوی آمریکا به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم دریافت نکرده است.» صراحتاً اعلام کرد «هیچ سناریویی وجود ندارد که در آن ایران از حق خود برای غنی‌سازی با اهداف صلح‌آمیز، چشم‌پوشی کند.» تکرار دوباره این ادعا باعث شد وزیر خارجه ایران بلافاصله پاسخ ادعا‌های رسانه‌ای ویتکاف را بدهد. سیدعباس عراقچی در واکنش به خط‌قرمز جدید و غیرقانونی خودخوانده آمریکایی‌ها در مورد حق غنی‌سازی ایران، ویتکاف را از واقعیت‌های مذاکراتی دور دانست و گفت: «غنی‌سازی در ایران ادامه پیدا خواهد کرد.» وزیر خارجه به این موضوع هم اشاره کرد که اگر آن‌ها نگران ساخت سلاح هسته‌ای در ایرانند، ما برای این کار کاملاً آمادگی داریم، اما اگر خواسته‌های غیرواقعی داشته باشند «طبیعی است که به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسیم.» این اظهارات نشان می‌دهد آمریکایی‌ها پای اظهارنظر‌های تند و خواسته‌های غیرواقعی‌شان در مورد فعالیت هسته‌ای ایران را به رسانه‌ها باز کردند، ایران هم با وجود هشدار چندباره‌ای که به این اظهارات متناقض داده بود این بار بلافاصله پاسخی تند داد. البته هنوز این ابهام وجود دارد که آنچه آمریکایی‌ها در مذاکرات مطرح می‌کنند با اظهارات رسانه‌ای‌شان متفاوت باشد، اما پاسخ وزیر خارجه ایران به این اظهارات نشان می‌دهد فشار واردکردن بر ایران با ابزار رسانه‌ای پروژه‌ای شکست‌خورده است و ایران در مورد حق غنی‌سازی کوتاه نخواهد آمد. اشاره وزیر خارجه ایران به این موضوع که ویتکاف از «واقعیت‌های مذاکراتی به دور» است ابهاماتی را تقویت می‌کند و این سؤال را به وجود می‌آورد که آیا به‌واقع هدایت مذاکرات و پیشبرد فرایند مذاکراتی در اختیار استیو ویتکاف است و او در جریان کامل جزئیات مذاکرات قرار دارد یا فرایند مذاکرات ایران و آمریکا توسط شخص دیگری هدایت می‌شود و او صرفاً یک جایگاه نمایشی در مذاکرات دارد. تأکید وزیر خارجه به اینکه با خواسته‌های غیرواقعی به جایی نمی‌رسیم هم نشان می‌دهد ایران یک ایده و چهارچوب مشخص در مذاکرات با آمریکا دارد و همچنان آن را دنبال می‌کند. ایران برای ایجاد اعتماد برای عدم ساخت سلاح هسته‌ای آمادگی دارد؛ اما از حق غنی‌سازی صلح‌آمیز کوتاه نخواهد آمد و نکته مهم‌تر آنکه در مقابل زیاده‌خواهی آمریکایی‌ها کوتاه نخواهد آمد و هر توافقی را بهتر از بی‌توافقی نمی‌داند و هراسی هم از ترک‌کردن میز مذاکره ندارد. فارغ از این موارد اما به نظر می‌رسد گفت‌وگوی مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و آمریکا پیش از شروع دور پنجم مذاکرات وارد مرحله تازه‌ای از مواضع تند و واکنش‌های پرچالش شده است. این اظهارات روی دور پنجم مذاکرات سایه سنگینی می‌اندازد و این سؤال را به وجود می‌آورد که آیا مذاکرات جدید قرار است پرچالش، پرتنش و سخت باشد یا همانند دوره‌های قبلی مذاکراتی آمریکایی‌ها به تناقض‌گویی‌ها در میز مذاکره و رسانه با هدف دست‌کاری افکار عمومی و فشار به تیم مذاکره‌کننده ادامه خواهند داد.