بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
در حالی روز دوشنبه نرخ دلار به کانال 31 هزار تومانی وارد شد که رییس‌جمهور و رییس کل بانک مرکزی هرکدام در صحبت‌هایی جداگانه، مهم‌ترین ماموریت دولت را کنترل نوسانات در بازار ارز و تورم عنوان کرده بودند. روز گذشته رییس کل بانک مرکزی از بازار ارز بازدید کرد و وعده داد «صف‌ مقابل صرافی‌ها جمع می‌شود و طی یکی، دو ماه آینده سامانه‌ای برای تخصیص ارز سهمیه‌ای از جمله ارز مسافرتی راه‌اندازی می‌شود.» به باور صالح‌آبادی عرضه ارز به اندازه کافی وجود دارد و حتی بیشتر از تقاضاست. اما آیا دلیل نوسان ارز تنها در بخش عرضه و تقاضا خلاصه می‌شود یا سایر متغیرهای اقتصادی نیز در این نوسانات دخیلند؟ براساس آخرین گزارش بانک مرکزی از دو متغیر اثرگذار بر تورم؛ نقدینگی و پایه پولی، نرخ رشد هر دو به گونه‌ای است که ماهی 153 هزار میلیارد تومان و روزی بیش از 5 هزار میلیارد تومان تنها به نقدینگی کشور افزوده می‌شود. از سوی دیگر وضعیت برای پایه پولی نیز مناسب نیست و در دو ماه شهریور و مهر، حدود 11 هزار میلیارد تومان به حجم آن اضافه شده است. در سال گذشته و براساس اعلام گزارش‌های رسمی به دلیل پوشش کسری بودجه حدود 123 هزار میلیارد تومان به پایه پولی کشور افزوده شده بود. اثرات این میزان افزایش پایه پولی در هفت ماه تورم بالای 40 درصدی در سال جاری نمایان است؛ اما هر تلاشی برای کاهش نرخ ارز، تنها می‌تواند در کوتاه‌مدت نرخ ارز را کمی کاهش دهد. به عبارت دیگر نمی‌توان انتظار داشت که روزانه 5 هزار میلیارد تومان نقدینگی و پول جدید به بازارها تزریق شود و اثرات آن دیده نشود. در شرایطی که بخش حقیقی اقتصاد به رشد خود ادامه دهد این میزان تزریق نقدینگی برای حوزه تولید و رونق آن هزینه خواهد شد. اما در شرایط رکود، بخش بزرگی از این پول‌ها به صورت تورم در روزها و ماه‌های آینده بروز خواهد کرد. خود این تورم نیز در نهایت در بازارهای دارایی خود را نشان خواهد داد. یک روز بازار دلار و سکه و طلا، روز دیگر بازار سرمایه و زمانی در حوزه مسکن. شوک‌های قیمتی با ریشه نقدینگی و چاپ پول یکی پس از دیگری دیده می‌شود و به نظر می‌رسد این متغیری است که در برخورد با افزایش نرخ ارز دیده نمی‌شود. با وجود اینکه تا لحظه نگارش این گزارش (روز سه‌شنبه ساعت 17) نرخ دلار کاهشی 150 تومانی داشت و به کانال 30 هزار تومانی بازگشت اما همچنان خطر جهش‌های ارزی در بازار احساس می‌شود. به خصوص اینکه این جهش‌ها می‌تواند زودتر از آنچه پیش بینی می‌شد، رخ دهند. 
دلار 31 هزار تومانی بالاخره به ثبت رسید
پس از انتشار اخبار از وین و انتقال سیگنال‌هایی به بازارهای کشور، دلار به کانال 30 هزار تومان وارد شد. البته که از همان ابتدا برخی از رسانه‌ها این افزایش نرخ دلار را در واقع پاسخی به دور اول مذاکرات و ایجاد جو روانی به دلیل بروز نااطمینانی بیشتر نسبت به آینده می‌دانستند. رخدادهای اینچنینی برای اولین‌بار نیست که در کشور رخ می‌دهد و تقریبا با هر اتفاقی مانند آنچه در سال‌های 98 و 99 رخ داد، نرخ دلار نیز به صورت روانی نوسانات ریز و درشتی را تجربه می‌کند. 
در اردیبهشت 98 که معافیت‌های نفتی خریداران عمده کشور به اتمام رسید نیز نرخ دلار افزایشی بود. به گونه‌ای که از کانال 12 هزار تومان در فروردین آن سال تا رقم 15 هزار و 350 تومان در هفته چهارم اردیبهشت بالا رفت. اگرچه در تیرماه 98 تا 11 هزار تومان نیز کاهش داشت اما افزایش بیش از 3 هزار و پانصد تومانی در کمتر از یک ماه و کاهش بیش از 4 هزار و 300 تومانی در کمتر از دو ماه آن‌هم برای کشور که در آن سال درگیر مشکلات نشات‌گرفته از تحریم شده بود و حدود 16 ماه نیز از اعلام سیاست نرخ ارز دولتی می‌گذشت، کمی عجیب بود. البته که برخی از کارشناسان بر این باورند کاهش نرخ ارز به صورت دستوری و از طریق ارزپاشی صورت می‌گرفت. 
بازدید از صرافی‌ها
روز گذشته و همزمان با افزایش نرخ دلار و رسیدنش به کانال 31 هزار تومانی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی از برخی صرافی‌های میدان فردوسی دیدن کرد. او در خصوص نوسانات ارز نیز گفت: «تا یکی، دو ماه آینده درگاه فروش ارز به منظور تامین نیازهای خرد هموطنان به ارز راه‌اندازی می‌شود که با شکل‌گیری آن، صف‌های ایجادشده در مقابل صرافی‌ها جمع خواهد شد.» او در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به اینکه نیازهای ارز قانونی مردم را به صورت کامل تامین می‌کنیم و منابع ارزی ورودی در بازار متشکل ارزی در وضعیت مناسبی قرار دارد، ادامه داد: «به منظور دسترسی آسان‌تر مردم به حواله و اسکناس دلار، اصلاح قوانین و مقررات در برنامه و دستور کار بانک مرکزی قرار دارد. ما در بازار متشکل به دنبال راهکارهایی هستیم که دسترسی مردم به ارز را تسهیل بیشتری کنیم و به زودی این اقدام انجام می‌شود تا دیگر نیازی نباشد مردم برای دریافت ارز در صف بایستند. مردم می‌توانند با ارایه مستندات خود در سامانه بازار متشکل ارزی، ارز موردنیاز را از صرافی‌ها دریافت کنند.» به نظر می‌رسد کاهش 150 تومانی نرخ ارز نیز در واکنش به صحبت‌های صالح‌آبادی در خصوص راه‌اندازی سامانه‌ای برای مدیریت تقاضای خرد افراد باشد. براساس گفته‌های رییس کل بانک مرکزی در بازار متشکل روزانه بین 15-10 میلیون دلار و 2 میلیون یورو اسکناس معامله می‌شود. البته که او قول داد با توجه به شرایط بازار، عرضه نیز تغییر کند. 
نرخ ارز را به چه چیزی نسبت دهیم؟
پس از بازدید رییس کل بانک مرکزی از بازار، رییس‌جمهور نیز نسبت به نرخ ارز که بالاترین رقم در یک سال گذشته بود، واکنش نشان داد. سید ابراهیم رییسی روز گذشته در این خصوص گفت: «خبر دقیق داریم عده‌ای شبانه‌روز در تلاشند همزمان با مذاکرات، نرخ ارز را بالا ببرند و مذاکرات را به اقتصاد گره بزنند تا خواسته‌های خود را به ملت تحمیل کنند.» البته که تحریم‌ها به دلیل مسدود کردن کانال ورود ارز به کشور، تاثیر خود را بر نرخ دلار می‌گذارند اما در شرایطی که متغیرهای اقتصادی اعداد و ارقام نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهند، نمی‌توان مقصر آن را تنها تحریم‌ها دانست. هر چند که سهم تحریم‌ها ممکن است بیشتر باشد. البته که عدد و رقم متغیرهای اقتصادی نشان‌دهنده وخامت اوضاع اقتصادی است؛ در این راستا لازم است به واقعیت اقتصادی کشور نیز اشاره شود که آن نیز افزایش روزانه 5 هزار میلیارد تومانی نقدینگی و نرخ تورم 44.4 سالانه است. در این شرایط حفظ قدرت خرید بسیار دشوار است و افراد سعی می‌کنند با تبدیل دارایی‌های خود جلوی کاهش ارزش آن را بگیرند. با توجه به اینکه حضور در بازارهای ارز و طلا نیاز به سرمایه زیادی ندارد، معمولا این دو بازار به مهم‌ترین مامن برای حفظ ارزش دارایی‌های ریالی، تبدیل می‌شود. با توجه به شرایط کشور و احتمال اینکه کسری بودجه در سال آتی به بیش از 600 هزار میلیارد تومان افزایش یابد، به نظر نمی‌رسد امکان منطقی و اقتصادی برای کاهش نرخ ارز وجود داشته باشد، مگر اینکه دولت برای بودجه سال آتی واقعا تغییرات اساسی در نظر گرفته باشد.