پیام ویژه - دنیای اقتصاد /بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد قیمتی 9ماه بخش خوراکی‌ها در سال‌جاری نسبت به سال قبل، 24 واحد‌درصد کمتر بوده است. در 9ماه سال‌جاری، متوسط قیمت‌ها به میزان 30‌درصد رشد کرده است؛ این موضوع به معنی کاهش قیمت‌ها در سال‌جاری نیست، بلکه به این معنی است که از میزان افزایش قیمت‌ها کاسته شده و با سرعت کمتری افزایش قیمت مشاهده می‌شود. کالاهای خوراکی، بخش قابل‌توجهی از سبد خانوار کم‌درآمد را تشکیل می‌دهند و کاهش تورم خوراکی‌ها، می‌تواند بیشتر به نفع دهک‌های کم‌درآمد باشد. به نظر می‌رسد تغییر انتظارات تورمی، ثبات بیشتر نرخ ارز و عرضه مناسب برخی اقلام خوراکی به این روند کمک کرده است. «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی به بررسی تغییر قیمت برخی از اقلام پرمصرف خوراکی در 9ماه نخست سال‌جاری پرداخته و این رشد قیمتی را با مدت مشابه سال قبل مقایسه کرده است. این موضوع تایید می‌کند که تب قیمتی خوراکی‌ها در سال‌جاری نسبت به سال قبل کاهش یافته است.
افزایش تورم 9ماهه
بر اساس بررسی گزارش مرکز آمار ایران، تورم 9ماه سال‌جاری نسبت به سال گذشته کاهش قابل ملاحظه‌‌‌ای داشته است. آمارها حکایت از آن دارد که تورم 9ماه سال‌جاری به 30‌درصد رسیده و نسبت به سال گذشته کاهش 24واحد درصدی داشته است. آمارها نشان می‌دهد تورم 9ماه سال گذشته حدود 4/ 54‌درصد بوده است. منظور از تورم 9ماهه، مقایسه سطح قیمت‌های آذرماه با اسفند سال گذشته است. در این میان، تقریبا تمام اقلام خوراکی، تورم کمتری را در سال‌جاری نسبت به سال گذشته تجربه کرده‌اند. به عنوان نمونه، گوشت گوسفند که در 9ماه سال گذشته با رشد قیمت 27درصدی روبه‌رو بوده، در 9ماه سال‌جاری کمتر از 8‌درصد رشد قیمت داشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی در آذرماه سال‌جاری به حدود 140‌هزار تومان رسیده که نسبت به ابتدای سال تنها 10‌هزار تومان افزایش قیمت داشته است. به عنوان نمونه دیگر، قیمت روغن مایع در 9ماه سال‌جاری 14‌درصد رشد کرده است؛ در حالی که این میزان رشد در مدت مشابه سال قبل حدود 50‌درصد گزارش شده بود. این گزارش نشان می‌دهد که رشد قیمتی اکثر خوراکی‌های پرمصرف در 9ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کمتر بوده است. در صورت تداوم این روند و کاهش نرخ تورم خوراکی‌ها، این موضوع باعث افت تورم کل خواهد بود؛ زیرا گروه خوراکی‌ها یکی از موثرترین گروه‌ها در محاسبه تورم کل است و اثرگذاری آن بعد از گروه مسکن، در رتبه دوم قرار دارد.
نفع دهک‌های کم‌درآمد از کنترل تورم
به دلیل اینکه بخش زیادی از هزینه‌‌‌های اقشار کم‌درآمد جامعه را هزینه‌‌‌های خوراکی تشکیل می‌دهد، می‌توان نتیجه گرفت که کاهش تب تورم در بخش خوراکی‌‌‌ها خبر خوبی برای اقتصاد ایران، به‌خصوص برای کم‌درآمدهاست. البته باید توجه کرد که هنوز بسیاری از اقشار کم‌درآمد، توانایی تامین برخی خوراکی‌ها را ندارند و برای تامین حداقل کالری خود به منابع بیشتری نیاز دارند. به نظر می‌رسد در کنار کنترل تورم خوراکی‌ها نیاز است سیاست‌های حمایتی برای این گروه‌ها بهبود یابد تا در این شرایط، فقر غذایی این خانوارها کنترل شود. در هفته‌های اخیر، موضوع مورد بحث، حذف تخصیص ارز ترجیحی به شیوه کنونی است. از نگاه برخی از کارشناسان، در این شرایط یارانه نقدی به حدود 7 یا 8 دهک درآمدی تخصیص خواهد یافت. مسوولان اعلام کردند که این موضوع ابتدا باعث افزایش قیمت برخی از خوراکی‌ها خواهد شد، اما اصلاح شیوه تخصیص ارز یارانه‌ها باعث می‌شود دهک‌های کم‌درآمد از قدرت بیشتری برای خرید خوراکی‌های ضروری برخوردار باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان تخصیص ارز 4200تومانی در سال‌جاری به بیشتر از 10میلیارد دلار رسیده و اثرپذیری آن در کنترل قیمت‌ها محسوس نبوده است. پیش‌تر نیز مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی تورم خوراکی‌هایی که نهاده‌های آن مشمول دریافت دلار 4200تومانی بودند، اعلام کرد که رشد قیمتی بسیاری از کالاهای خوراکی، هم‌سطح دیگر کالاها بوده است. بنابراین این سیاست در کنترل قیمت خوراکی‌ها به هدف برخورد نکرده است.
کاهش تورم نقطه‌‌‌ای خوراکی‌‌‌ها
منظور از نرخ تورم نقطه‌‌‌ای (نقطه به نقطه)، ‌درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است. نرخ تورم نقطه‌‌‌ای در آذرماه ١٤٠٠ به عدد 2/ 35درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین 2/ 35‌درصد بیشتر از آذر ١٣٩٩ برای خرید «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. نرخ تورم نقطه‌‌‌ای آذرماه ١٤٠٠ در مقایسه با ماه قبل 5/ 0واحد‌درصد کاهش یافته است.
در این ماه نرخ تورم نقطه‌‌‌ای گروه عمده «خوراکی‌‌‌ها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» با کاهش 9/ 4واحد درصدی به 5/ 41‌درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 6/ 1واحد درصدی به 8/ 31‌درصد رسیده بود. این امر به آن معناست که در آذرماه، کاهش تورم نقطه‌‌‌ای بیشتر متاثر از کاهش تورم نقطه‌‌‌ای بخش خوراکی‌‌‌ها بوده است. با وجود این، در بخش خوراکی‌‌‌ها، در آذرماه 1400 از 53 قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری، تعداد 33قلم، ‌درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای نقاط شهری کشور داشته‌اند. بیشترین تورم نقطه به نقطه مربوط به هندوانه و خربزه بوده و این خوراکی‌ها با افزایش دوبرابری قیمت روبه‌رو بوده‌‌‌اند. تورم نقطه به نقطه لبنیات هم بالای 50‌درصد بوده است. با این حال در میوه‌ها و سبزیجات، اکثر اقلام با نرخی کمتر از نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور مواجه شدند.

کاهش دمای تورم خوراکی‌ها
منظور از نرخ تورم ماهانه، ‌درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم ماهانه آذر ١٤٠٠ به 7/ 1‌درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، 8/ 0واحد‌ درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌‌‌های عمده «خوراکی‌‌‌ها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 4/ 1‌درصد و 8/ 1‌درصد بوده است.این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری 6/ 1‌درصد است که نسبت به ماه قبل، 8/ 0واحد ‌درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی 8/ 1‌درصد بوده که نسبت به ماه قبل 9/ 0واحد ‌درصد کاهش داشته است. در گروه عمده «خوراکی‌‌‌ها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «ادویه و چاشنی» (زعفران، رب گوجه‌فرنگی و سس گوجه‌فرنگی)، گروه «دخانیات» و گروه «سبزیجات» (سیب‌‌‌زمینی، گوجه‌فرنگی و پیاز) است.