بزرگنمايي:

پیام ویژه - دنیای اقتصاد /منابع اسرائیلی به نقل از منابع آگاه مدعی شده‌اند که رابرت مالی، رئیس هیات مذاکره‌کننده آمریکا در گفت‌وگوها با ایران، از سمتش کنار گذاشته شده است. انتشار این خبر در زمانی که مذاکرات احیای برجام متوقف شده و مقامات تل‌آویو در سفر به اروپا و آمریکا کارزار فشار خود را برای تغییر مسیر مذاکرات تشدید کرده‌اند، نشان می‌دهد که انتقادات پیشین از نقش رابرت مالی در امتیاز دادن به ایران مجددا در دستور کار قرار گرفته است. «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی به سه سناریو از این گمانه‌زنی پرداخته است.
در میانه توقف مذاکرات احیای برجام و در بحبوحه تلاش‌ها و لابی‌‌‌گری‌‌‌های اسرائیل با طرف‌های غربی مذاکره‌کننده، نشریه تایمزآو اسرائیل به نقل از برخی منابع خبر داده که رابرت مالی رئیس هیات مذاکره‌کننده آمریکا در گفت‌وگوها با ایران، از سمتش کنار گذاشته شده است. انتشار این خبر درست در زمانی که مقامات تل‌آویو در سفرهای جداگانه به اروپا و آمریکا کارزار فشار حداکثری خود را برای تغییر مسیر مذاکرات تشدید کرده‌اند، نشان می‌دهد که انتقادات پیشین از نقش رابرت مالی در مذاکرات وین مجددا در فضای جدید در دستور کار قرار گرفته است. این منابع نقش مالی در دادن امتیازهای گسترده برجامی به ایران را مورد انتقاد قرار داده و جدایی برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکا در میانه گفت‌وگوها را ناشی از رویکرد این مقام ارشد دولت بایدن ارزیابی کرده‌اند. با این حال وزارت خارجه آمریکا و برخی خبرنگاران مطلع این اظهارات را رد کرده و در صحت آن تردید کرده‌اند.
تایمز آو اسرائیل دوشنبه شب در گزارش خود به نقل از مقامات بلندپایه اسرائیلی نوشت که رابرت مالی فرستاده جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده در مذاکرات غیرمستقیم با ایران و هدف مکرر انتقادات تل‌آویو کنار گذاشته شده و پرونده از دست وی خارج شده است. این مقام ارشد اسرائیلی گفت: مذاکرات قاطعانه‌ای که ما با آمریکا داریم دیگر در دستان رابرت مالی نیست. مالی از مدت‌ها قبل در تیررس انتقادات اسرائیل قرار داشت. به‌خصوص در دو مقطع که مقاماتی از تیم مذاکره‌کننده آمریکا استعفای خود را تقدیم دولت بایدن کردند. ریچارد نفیو معمار تحریم‌ها و نویسنده کتاب هنر تحریم‌ها و آرین طباطبایی مشاور ارشد معاونت کنترل تسلیحات و امنیت بین‌الملل وزارت خارجه آمریکا که سال گذشته و در بحبوحه مذاکرات احیای برجام از تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده جدا شد. رسانه‌های اسرائیلی نقش رابرت مالی را در هر دو استعفا پررنگ کرده و آن را ناشی از رویکرد مالی برای رسیدن به توافق به هر قیمتی خواندند. این در حالی است که از همان ابتدای روی کار آمدن دولت بایدن اختلاف‌نظرهایی بین وزارت خارجه به رهبری آنتونی بلینکن و شورای امنیت ملی به رهبری جیک سالیوان وجود داشت.
به دنبال توافق طولانی و قوی‌تر
در این ارتباط تایمزآو اسرائیل در ادامه ادعاهای خود گفت یک مقام ارشد اسرائیلی که به همراه یائیر لاپید، نخست‌وزیر این رژیم به آلمان سفر کرده، به این روزنامه گفته عموم اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها می‌گویند برجامی وجود نخواهد داشت. این فرد بدون افشای نامش برجام را مرده توصیف کرده و گفته هیچ مذاکره‌ای با ایران وجود ندارد. همزمان با این ادعاها، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه گفت ایران با آخرین پاسخ خود به پیشنهاد توافق هسته‌ای «یک گام به عقب» برداشته و توافق در کوتاه‌مدت را «بعید» خواند. بنی‌گانتس وزیر جنگ اسرائیل نیز روز سه‌شنبه در کنفرانس جروزالم پست در نیویورک ادعا کرد: اگر قرار است توافقی هسته‌‌‌ای در کار باشد، سانتریفیوژهای پیشرفته تخریب شوند و به گونه‌‌‌ای انبار نشوند که به ایرانی‌‌‌ها اجازه دهد بازگردند و در پایان مدت توافق، به سرعت مواد[هسته‌‌‌ای] غنی‌‌‌سازی کنند.
مقامات رژیم صهیونیستی، در مدت اخیر که آمریکا و ایران در حال بررسی پاسخ یکدیگر به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌‌‌ای بوده‌‌‌اند، با لابی‌‌‌های ضدایرانی در واشنگتن و تل‌‌‌آویو، سعی در کارشکنی در روند احیای توافق داشته‌‌‌اند. در همین خصوص یک مقام ارشد اسرائیلی در گفت‌وگو با تایمز آو اسرائیل با اشاره به تماس لاپید با رئیس‌جمهور آمریکا در ماه گذشته همراه با سفرهای اخیر بنی‌گانتس وزیر دفاع، ایال هولاتا رئیس شورای امنیت ملی و دیوید بارنیا رئیس موساد به واشنگتن، گفت که «گفت‌وگوی استراتژیک» اسرائیل با دولت بایدن در مورد گام‌های بعدی از قبل آغاز شده است. این مقام ارشد اسرائیلی بدون در نظر گرفتن اینکه طرف‌‌‌ها به کجا رسیده‌‌‌اند، گفت که زمان آغاز «گفت‌‌‌وگوی راهبردی» با قدرت‌‌‌های آمریکایی و اروپایی با هدف دستیابی به توافق هسته‌‌‌ای «طولانی‌‌‌تر و قوی‌‌‌تر» با ایران فرا رسیده است.
از این زاویه می‌توان به مباحث مربوط به سیستم دفاع موشکی یکپارچه منطقه‌ای که اسرائیلی‌ها نقش مهمی در طرح آن با مشارکت دولت‌های عربی دارند، مورد تاکید قرار داد. در این رابطه میرا رزنیک، معاون دستیار وزیر امنیت منطقه‌ای آمریکا روز دوشنبه در کنفرانس سالانه جروزالم پست در نیویورک گفت که ایالات متحده می‌خواهد در دفاع موشکی مشترک منطقه‌ای علیه ایران مشارکت کند. رزنیک نقش بسیار بی‌‌‌ثبات‌‌‌کننده ایران در منطقه را دلیلی برای حمایت آمریکا از تلاش‌‌‌های نظامی عنوان کرد. پیش‌تر و در جریان سفر جو بایدن به اسرائیل و عربستان زمزمه‌های طرح سیستم دفاع موشکی مطرح شد، اما در جریان این تور منطقه‌ای در دستور کار قرار نگرفت.
رد ادعا توسط آمریکا
در حالی که وزارت امور خارجه آمریکا اغلب به اظهارات مقامات خارجی در انتقاد از سیاست‌های خود پاسخ نمی‌‌‌دهد، در این مورد تصمیم گرفت تا این کار را انجام دهد و از فرصت استفاده کرد و چند ادعای مطرح شده توسط گزارش‌‌‌دهنده ناشناس اسرائیلی را رد کرد. این مقام وزارت خارجه که نامش فاش نشد، گفت: ما گفت‌وگوی بسیار نزدیکی با اسرائیل و سایر متحدان و شرکا در مورد ایران از جمله برجام داریم. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این بیانیه ادامه داد: رابرت مالی فرستاده ویژه آمریکا بخشی جدایی‌ناپذیر از مذاکرات احیای برجام است. این مقام همچنین تاکید کرد این درست نیست که موضع ما «سخت‌‌‌تر» شده است. سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: تنها یک دلیل وجود دارد که ما هنوز به تفاهم نرسیده‌ایم: تهران هنوز مبنای منطقی ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات برجام را نپذیرفته است.
رد و تردید خبرنگاران
اخبار مربوط به کنار گذاشتن رابرت مالی به فضای توییتر هم کشیده شده و خبرنگاران مطلع درباره آن اظهارنظر کرده‌اند. لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت ژورنال در توییتی ادعای رسانه اسرائیلی را مورد تردید قرار داد نورمن نوشت: من با احتیاط زیادی به ادعاها درمورد رابرت مالی نگاه می‌کنم. نورمن با اشاره به دیدارهای فشرده میان مقامات آمریکایی و اسرائیلی پیرامون توافق هسته‌‌‌ای احتمالی با ایران، نوشت: هر کسی را که بگوید در صورت آغاز مجدد مذاکرات در چند ماه آینده، رابرت مالی مسوول هیات مذاکره‌‌‌کننده آمریکایی نخواهد بود را به چالش می‌‌‌کشم. نورمن همچنین اضافه کرده که استراتژی مذاکراتی آمریکا متعلق به مالی نیست، بلکه او صرفا اجرا‌کننده آن بوده است. همزمان علی هاشم خبرنگار الجزیره نیز این اظهارات مقام اسرائیلی را از قول یک مقام آمریکایی که آن را «مضحک» خوانده، رد کرد.
سه سناریو
با توجه به افزایش فشارهای اسرائیل در زمانی که مذاکرات برجام متوقف شده و احیای آن در کوتاه‌مدت تا زمان انتخابات ماه نوامبر کنگره آمریکا درعمل ممکن نیست، این فرضیه که رابرت مالی تا آن زمان همچنان مسوولیت مذاکرات را برعهده داشته باشد یا خیر، پاسخ روشنی ندارد. اما اگر مذاکرات فرسایشی یا آنچه دنیس راس معاون خاورمیانه‌ای دولت اوباما شکست استراتژی دولت بایدن همچون دولت ترامپ خوانده است را مبنا قرار دهیم، تضمینی وجود ندارد که رابرت مالی تا آن زمان همچنان بر سریر قدرت باقی بماند.
از همین زاویه می‌توان گفت که اسرائیلی‌ها این بار دریافته‌اند که اختلافات دولت بایدن درباره ایران بیشتر از گذشته شده است و می‌توانند مجددا بر آن موج سواری کنند. همچنین از این اختلافات در آستانه انتخابات ماه اکتبر استفاده کنند و آن را به نفع یائیر لاپید به خورد رای دهندگان دهند. امتیاز دیگر این است که دولت بایدن را تحت فشارهای سیاسی قرار بدهند تا زمینه امتیازهای جدید را فراهم کنند. بالا بردن هزینه‌های انعطاف‌پذیری دولت بایدن در برابر ایران در همین راستا معنا پیدا می‌کند.