بزرگنمايي:

پیام ویژه - خراسان /گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، ایران را چهارمین مصرف کننده بزرگ گاز در دنیا پس از آمریکا، روسیه و چین معرفی کرده است. کشورهایی که همگی پرجمعیت اند. با این حال بررسی ها نشان می دهد که سرانه مصرف در کشور ما در مقایسه با 10 کشور بزرگ مصرف کننده گاز خیلی غیر عادی نیست. هر چند باید به واقعیات متعددی در خصوص اتلاف این حامل انرژی مهم در کشور اشاره کرد.
اگر چه ایران جزو پنج کشور نخست تولیدکننده گاز دنیاست اما مصرف بالا سبب شده است در زمره کشورهای بزرگ مصرف کننده از این منظر قرار گیرد. در این خصوص دیروز خبرگزاری فارس گزارش داد که طبق هفتاد و یکمین گزارش سالانه شرکت انگلیسی بریتیش پترولیوم (BP) با عنوان «مرور آماری انرژی جهان 2022» ایران با مصرف 241.1 میلیارد متر مکعب گاز، چهارمین مصرف کننده بزرگ گاز دنیا در سال 2021 است. این در حالی است که چند ماه قبل نیز این شرکت در گزارشی، ایران را چهارمین تولیدکننده بزرگ گاز دنیا با تولید 256.7 میلیارد متر مکعب اعلام کرده بود. این بدان معناست که حدود 94 درصد از گاز تولیدی ایران، تنها در داخل مصرف می شود.
ایران در مقایسه با سایر پرمصرف های گاز دنیا
طبق گزارش بریتیش پترولیوم، ایران در شرایطی چهارمین مصرف کننده گاز در دنیا شناخته می شود که کشورهای اول تا سوم در این فهرست یعنی آمریکا، روسیه و چین، جملگی جزو کشورهای با جمعیت بالا به شمار می روند. با این حال این سوال مطرح می شود که ایران با جمعیت زیر 100 میلیونی احتمالاً در مقایسه با کشورهای پرجمعیت، مصرف گاز بسیار بالایی دارد.
هر چند بیان وابستگی بین مصرف گاز و جمعیت در کشورهای مختلف به بررسی های بیشتر نیاز دارد اما به طور سرانگشتی می توان سرانه مصرف گاز در 10 کشور پرمصرف را مد نظر قرارداد. جدول پایین این موضوع را نشان می دهد.
همان طور که ملاحظه می شود، مصرف سرانه گاز در ایران در حالی به 2790 متر مکعب در سال می رسد که این رقم به عنوان مثال در آمریکا 2465، در روسیه با اقلیم سرد 3250، در چین 260، در کانادا با اقلیم سرد 3161، در عربستان با اقلیم گرم 3370، در آلمان 1073 و انگلستان 1130 متر مکعب در سال است بنابراین می توان گفت سرانه مصرف گاز در کشور ما در مقایسه با سایر 10کشور بزرگ مصرف کننده گاز خیلی غیر عادی نیست.
با این حال داده ها و گزارش های دیگر نشان می دهند که جلوی فرصت تولید بالای گاز در کشور برای رشد صادرات این محصول راهبردی، هم اینک با مصرف بالا و غیر بهینه گرفته شده است. به طوری که حتی در سند «تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور» که انتهای سال 99 ابلاغ شد، به صراحت پیش بینی تراز منفی گاز کشور در سال های 1400، 1404 و ... بیان شده است.
آیا مردم گاز زیاد مصرف می کنند؟
پاسخ به این سوال هم مثبت و هم منفی است. در واقع اگرچه الگوی مصرف برخی مردم اشتباه است اما باید توجه داشت که اولاً مصرف گاز بخش خانگی طبق آمارهای سال 97 در رده دوم مصرف گاز بین بخش های مختلف کشور قرار داشته است. 
طبق سند تراز تولید و مصرف گاز، در بازه زمانی یادشده نیروگاه ها 32.4درصد، بخش صنعت 18.8 درصد، بخش خانگی 27.8 درصد، صنایع غیر عمده 8.7 درصد، بخش عمومی 3.9درصد، حمل و نقل حدود 3.6 درصد و کشاورزی 1.2 درصد از مصرف گاز کشور را به خود اختصاص داده اند. بنابراین در کلیت ماجرا، مصرف زیاد گاز را باید در بخش های مختلف جست وجو کرد.
ثانیاً باید توجه داشت که طبق سند یادشده در بخش خانگی عمده ترین دلایل مصرف بالای گاز، اتلاف حرارتی ساختمان ها و استفاده از تجهیزات گرمایشی با بازدهی پایین است. این سند همچنین تاکید کرده که (در بازه زمانی مورد بررسی) در بخش نیروگاهی متاسفانه به دلیل تعرفه بسیار پایین گاز و برق تولیدی، رغبت چندانی برای افزایش بازده حرارتی نیروگاه ها وجود نداشته است. در بخش صنعت نیز این سند در هدف گذاری های کاهش مصرف گاز به طور ویژه از دو صنعت سیمان و آهن و فولاد نام برده است.
ثالثاً در وهله آخر باید به اصلاح یارانه های این بخش در بین دهک های مختلف درآمدی همزمان با اصلاح و واقعی سازی تدریجی قیمت این حامل انرژی مهم، برای بهینه سازی مصرف اشاره کرد. موضوعی که البته در راستای آن باید ابعاد متعدد اجتماعی و رفاهی مردم در نظر گرفته شود.