بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
به فاصله یک هفته، بعد از اهواز، قرعه آلوده‌ترین کلانشهر دیروز به کرج رسید و هوای سنندج در وضعیت خطرناک قرار گرفت
طبق گزارش لحظه‌ای سامانه پایش کیفی هوای کشور، دیروز شاخص غلظت آلاینده‌ها از نوع ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در کلانشهر کرج با عدد 147 به بالاترین حد در مقایسه با 8 کلانشهر تبریز، تهران، مشهد، اهواز، شیراز، قم، کرمانشاه و اراک رسید و کرج آلوده‌ترین کلانشهر کشور شد. شنبه هفته گذشته، شهر اهواز به علت غلظت بالای ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون با شاخص 154، آلوده‌ترین کلانشهر کشور شده بود. همچنین دیروز شاخص غلظت آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرون در شهر سنندج به 322 رسید که هوای این شهر را در وضعیت خطرناک قرار داد. 
طبق گزارش این سامانه، دیروز غلظت آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در شهرهای اردکان با شاخص 151، بندر ماهشهر با شاخص 157، باغستان با شاخص 152، ملارد با شاخص 157، باقرشهر با شاخص 176، شهریار با شاخص 158 و پاکدشت با شاخص 161، کیفیت هوای این شهرها را در وضعیت ناسالم برای تمام گروه‌ها قرار داد. طبق گزارشی که عصر دیروز در سامانه شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت منتشر شد هم، شاخص ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در پایتخت تا شامگاه دیروز به 88 کاهش یافت که وضعیت هوای تهران را به سطح قابل قبول رساند. طبق اعلام این سامانه، تهران در سال جاری فقط 2 روز هوای پاک داشته اما 138 روز با هوای قابل قبول، 97 روز با هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و 14 روز با هوای ناسالم تا سطح خطرناک سپری کرده است. 
هشدارهای بی‌فایده
طی روزهای گذشته هشدارهایی درباره تاثیر جدی و جبران‌ناپذیر آلودگی هوا بر سلامت ایرانی‌ها منتشر شده است. 
مسعود یونسیان؛ استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا هشدار داد که به ازای یک واحد آلودگی هوا، یک تعداد مشخص به مرگ افزوده می‌شود به این معنا که وقتی 10 واحد به شاخص آلودگی هوا افزوده شود، تعداد مرگ را در همان 10 واحد ضرب می‌کنیم.
این استاد اپیدمیولوژی البته ضمن هشدارهای خود متذکر شده بود که «مرگ‌های بر اثر آلودگی هوا را نمی‌توان به صورت مستقیم شناسایی کرد، چرا که ما بر اساس یکسری محاسبات به این تعداد رسیده‌ایم. وقتی در یک مزرعه داس برمی‌داریم تا گندم درو کنیم، معمولا دسته‌ها و خوشه‌های بلندتر و بزرگ‌تر درو می‌شوند و خوشه‌هایی که در سطحی پایین‌تر از داس ما قرار دارد درو نمی‌شوند. آلودگی هوا هم یک انسان جوان سالم و قبراق را نمی‌کشد اما موجب فوت زودرس می‌شود. فرد مبتلای بیماری زمینه‌ای قلبی و تنفسی اگر قرار بود که مثلا تا 10 سال دیگر زنده باشد بر اثر آلودگی هوا مرگ او زودتر رخ خواهد داد. لذا افرادی بر اثر آلودگی هوا فوت می‌کنند که انتظار داشتیم در آینده نزدیک فوت کنند و اکنون به دلیل آلودگی هوا مرگ آنها جلو افتاده است. معمولا افرادی که در مرز سلامت خود با بیماری قرار دارند، بیشتر احتمال دارد که آلودگی هوا موجب مرگ آنها شود. همچنین معمولا افراد بالای 64 سال به دلیل کهولت سن بیماری‌های زمینه‌ای دارند که انتظار داریم این افراد هم از جمله قربانیان مرگ بر اثر آلودگی هوا باشند.»
چند روز پس از این هشدارهای یونسیان، محمدصادق حسنوند؛ رییس مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی تهران هم، نسبت میان غلظت آلاینده‌های هوا با افزایش بیماری‌ها را تشریح کرد و ضمن ابراز نگرانی از اینکه «غلظت آلایندگی ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در بیش از 70 درصد روزهای سال گذشته، فراتر از استانداردهای جهانی بوده» در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره نتایج برآورد اثرات منتسب به آلودگی هوا بر شهروندان در این مرکز تحقیقاتی گفت: «براساس آخرین برآوردهای این مرکز، در سال 1400 در شهر تهران حدود 4 هزار و 500 مرگ منتسب به آلودگی هوا و به‌طور خاص؛ ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون داشته‌ایم. بسیاری از مطالعات نشان داده که آلودگی هوا موجب بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی، بروز دیابت و ایجاد بیماری‌های زمینه‌ای می‌شود. مواجهه افراد با هوای آلوده موجب حساس‌تر شدن افراد به بیماری‌هایی مانند کرونا شده و میزان مرگ افراد به دلیل کرونا در مناطقی که هوای آلوده‌تری داشته‌اند بیشتر بوده است. بیماران قلبی و عروقی، بیماران تنفسی، مادران باردار، کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 60 سال، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و بیماران سندروم متابولیک یا افراد چاق هم به عنوان گروه‌های حساس، از افرادی هستند که مواجهه با آلودگی هوا موجب تشدید بیماری در این افراد خواهد شد. اگر یک روز نسبت به روز قبل 5 میکروگرم به غلظت آلاینده‌ها در هوا افزوده شود، 15 تا 20 درصد حملات آسم در افراد افزایش می‌یابد. همچنین به ازای افزایش هر 5 میکروگرم غلظت آلاینده‌ها، در یک بازه تاخیری 48ساعته حدود 12 درصد بر حملات قلبی و سایر مشکلات قلبی و عروقی افزوده می‌شود.»
حسنوند همچنین درباره اثرات دی‌اکسید گوگرد موجود در هوای آلوده بر سلامتی انسان‌ها گفت: «از سال 1385 ایستگاه‌های سنجش آلودگی در هوای تهران و برخی دیگر از کلانشهرهای کشور، میزان دی‌اکسید گوگرد را نشان می‌دهند. داده‌های ایستگاه‌ها در رابطه با دی‌اکسید گوگرد از سال 1385 تا سال 1390 یک روند ثابت بوده اما از سال 1390 تا 1399 غلظت دی‌اکسید گوگرد یک روند کاهشی را نشان می‌دهد که دلیل این موضوع به کاهش ترکیب گوگرد در سوخت‌ها بر می‌گردد. از سال 1399 تا 1401 دوباره میزان دی‌اکسید گوگرد در هوا به واسطه استفاده از سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها، روند افزایشی داشته. دی‌اکسید گوگرد تولیدشده به صورت مستقیم می‌تواند به دستگاه تنفسی افراد آسیب بزند یا در هوا با نیتروژن ترکیب می‌شود و ذرات‌ ریزی موسوم به ذرات ثانویه را تشکیل می‌دهد که این ذرات ثانویه می‌تواند وارد دستگاه گردش خون شده و موجب بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی، مرگ و حتی سرطان شود.»
چندی قبل هم عباس شاهسونی؛ رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در توضیح اثرات مواجهه با آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در گفت‌وگو با ایسنا گفت: «در سال 1400 تعداد همه مرگ‌های منتسب به مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون بیش از 87 درصد نسبت به سال 1399 افزایش یافته است.»
شاهسونی این نتایج را مبتنی بر آخرین مطالعه وزارت بهداشت در ایران در زمینه آلودگی هوا با عنوان «کمی‌سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM 2.5» اعلام کرد و در توضیح باقی نتایج این مطالعه گفت: «این مطالعه در سال 1400 و در 27 شهر تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، ‌سنندج، همدان، خرم‌آباد، اراک، کرج، کرمانشاه، آبادان، شهرکرد، یزد، ارومیه، کرمان، قزوین، بیرجند، قم، ‌زابل، بجنورد، زنجان، بوشهر، اردبیل و زاهدان با جمعیت حدود 35 میلیون نفر انجام شد. بر اساس این مطالعه مشخص شد در سال 1400 میانگین غلظت ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در 27 شهر ذکر شده بیش از 6 برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت (5میکروگرم در مترمکعب) و بیش از 2.5 برابر استاندارد ملی (12 میکروگرم در مترمکعب) است. همچنین در سال 1400 به‌طور میانگین 242 روز میانگین غلظت روزانه ذرات معلق PM2.5 در 27 شهر ذکر شده بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت (15 میکروگرم در متر مکعب) بوده است. به استناد نتایج این مطالعه، طی سال 1400 نسبت به سال 1399 تعداد روزهای دارای هوای خوب پنج درصد کاهش یافته و شهرهای تهران، ‌مشهد، اهواز، اصفهان و کرج، کمتر از 10 روز هوای خوب در سال 1400 داشتند.» 
شاهسونی در توضیح نتایج دیگری از این مطالعه و درباره مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال 1400 گفته بود: «میانگین تعداد مرگ منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در بزرگسالان بالاتر از 30 سال در 27 شهر مورد مطالعه 20837 نفر (در شهر تهران 6398 نفر) بوده و در حالی که به‌طور میانگین، مرگ کل منتسب به ذرات معلق در کشور برابر با 12.59 درصد است، آمار مرگ منتسب در شهرهایی نظیر اهواز، تهران، زابل، کرج، اصفهان و دزفول به دلیل درگیری با آلودگی هوای شهری و پدیده گرد و غبار، بالاتر از میانگین کشوری است. همچنین تعداد مرگ به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در سال 1400 در شهرهای مورد مطالعه به‌طور میانگین 574 نفر (شهر تهران 120 نفر) میانگین تعداد مرگ به علت سرطان ریه در بزرگسالان بالاتر از 30 سال به‌طور میانگین 513 نفر (در شهر تهران 161 نفر) میانگین تعداد مرگ ‌به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی 4923 نفر (در شهر تهران 1322 نفر) تعداد مرگ به علت سکته مغزی منتسب به‌طور میانگین 1972 نفر (666 نفر) گزارش شده است.»
شاهسونی ضمن اعلام افزایش 87 درصدی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال1400 نسبت به سال 1399 گفت: «تعداد مرگ به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون در سال 1400 بیش از 15 درصد، تعداد مرگ به علت سکته مغزی بیش از 13 درصد، تعداد مرگ به علت سرطان ریه بیش از 72 درصد و تعداد مرگ به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی بیش از 10 درصد نسبت به سال 1399 افزایش یافته است.»
شاهسونی با استناد به نتایج این مطالعه، مجموع هزینه مرتبط با مرگ ناشی از همه علل منتسب به ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون را 8.17 میلیارد دلار (معادل 227 هزار میلیارد تومان) برآورد و اعلام کرد که میزان خسارت هم نسبت به سال 1399 بیش از 90 درصد افزایش یافته علاوه بر آنکه کل هزینه‌های مرتبط با مرگ ناشی از همه علل منتسب به ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون (بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سکته مغزی، ‌سرطان ریه و بیماری‌های مزمن انسداد ریوی) در کشور در سال 1400 برابر با 11.3 میلیارد دلار (معادل 314 هزار میلیارد تومان) برآورد شده علاوه بر آنکه بیشترین خسارت اقتصادی در کلانشهر تهران (3.4 میلیون دلار معادل 94 هزار میلیارد تومان) برآورد شده بود.»
شاهسونی همچنین در اشاره به نتایج مطالعه‌ای درباره هزینه‌های اقتصادی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در 9 کلانشهر دیگر علاوه بر تهران که آلودگی هوای بیشتری را تجربه می‌کنند، توضیحاتی ارایه کرد و گفت: «براساس مطالعه‌ای که انجام شده، در شهر اهواز تعداد کل مرگ‌های منتسب به ذرات معلق PM2.5 در بزرگسالان بالاتر از 30 سال در سال 1400 به شکل میانگین 1067 نفر، در شهر مشهد 1891 نفر، در شهر اصفهان 1664 نفر، در شهر تبریز 1316 نفر، در شهر شیراز 952 نفر، در شهر کرج 1200 نفر، در شهر کرمانشاه 966 نفر، در شهر قم 792 نفر، در شهر اراک 492 نفر بوده علاوه بر آنکه بالاترین میانگین غلظت ذرات معلق PM2.5 در سال 1400 در شهر زابل و بیش از 12 برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت گزارش شد که به این ترتیب، بیشترین تعداد روزهای هوای خطرناک در سال 1400 مربوط به شهر زابل با 15 روز بوده است.»
دیروز هم رییس پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا هشدار داد که آلودگی هوا تاثیر مستقیم بر افزایش شیوع پوکی استخوان خواهد داشت. افشین استوار در این گفت‌وگو اعلام کرده بود که یکی از دلایل موثر در پوکی استخوان کمبود دریافت ویتامینD است و گفته بود: «این ویتامین از دریافت نور خورشید زیر پوست تشکیل می‌شود. وقتی به اندازه کافی مواجهه با نور خورشید نداشته باشیم و به دلایلی همچون آلودگی هوا این میزان مواجهه کاهش پیدا کند، در واقع نور کافی دریافت نکرده‌ایم. سالانه نزدیک 172 هزار شکستگی ناشی از پوکی استخوان در کشور اتفاق می‌افتد و حدود 4200 نفر نیز به دلیل شکستگی جان خود را از دست می‌دهند. نسبت قابل توجهی از مردم کمبود ویتامینD دارند و نتایج برخی مطالعات در مناطق شهری نشان داده که بالای 80 درصد جمعیت این کمبود را دارند. اکنون در مراحل پایانی انجام یک مطالعه کشوری هستیم اما نتایج مطالعات دیگری به ما نشان داد که 42 درصد افراد بالای 60 سال (65 درصد بانوان و 25 درصد آقایان) پوکی استخوان داشتند.»