چاپ

پیام ویژه - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، پیش از سفر خود به خاورمیانه در هفته جاری، ایده تغییر نام خلیج فارس را مطرح کرده است؛ اقدامی که خشم مردم و دولت ایران را برانگیخته است.
ترامپ روز چهارشنبه در دفتر کار خود گفت: «باید تصمیم بگیرم. نمی‌خواهم احساسات کسی را جریحه‌دار کنم. نمی‌دانم آیا کسی ناراحت خواهد شد یا نه.»
هفته گذشته، خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد که ترامپ قصد دارد در جریان سفر خود به چند کشور عربی که سال‌هاست برای این تغییر نام لابی می‌کنند، این اقدام را اعلام کند.
این آب‌های فیروزه‌ای‌رنگ، دست‌کم از سال 550 پیش از میلاد «خلیج فارس» نامیده می‌شوند؛ زمانی که سلسله هخامنشی به رهبری کوروش کبیر، امپراتوری‌ای را اداره می‌کرد که از هند تا مرزهای اروپای غربی گسترده بود. ایران امروزی، همان سرزمین ایران باستان است که سواحل جنوبی‌اش در امتداد خلیج فارس قرار دارد.
دولت‌های ایران، از دوران پیش از انقلاب، همواره از نام «خلیج فارس» به‌عنوان تنها نام مشروع دفاع کرده‌اند. همچنین ایرانیان داخل و خارج کشور نیز این نام را بخش مهمی از هویت ملی و فرهنگی خود می‌دانند.
به نوشته نیویورک تایمز، با مطرح کردن این پیشنهاد، ترامپ کاری کرده که شاید پیش از این غیرممکن به نظر می‌رسید: او ایرانیانِ دارای دیدگاه‌های سیاسی، ایدئولوژیک و مذهبی گوناگون را متحد کرده است. آنان با صدور بیانیه‌ها و انتشار پست‌هایی در شبکه‌های اجتماعی، ایده ترامپ را محکوم کرده‌اند.
آیا ترامپ واقعاً می‌تواند نام خلیج فارس را تغییر دهد؟
ترامپ این اختیار را دارد که دستور تغییر نام‌های جغرافیایی در اسناد و کاربردهای رسمی ایالات متحده را صادر کند، اما دیگر کشورها الزامی به تبعیت از این تغییرات ندارند.
او امسال با صدور یک فرمان اجرایی، سیستم اطلاعات جغرافیایی دولت آمریکا را به‌روزرسانی کرد تا همه ارجاعات به «خلیج مکزیک» به «خلیج آمریکا» تغییر یابد. (روز جمعه، رئیس‌جمهور مکزیک، کلودیا شین‌بائوم اعلام کرد دولت مکزیک از گوگل به دلیل تبعیت از دستور ترامپ شکایت کرده است.)
در حال حاضر، «هیئت نام‌گذاری جغرافیایی ایالات متحده» استفاده از نام «خلیج فارس» را برای کلیه امور رسمی آمریکا الزامی می‌داند.
در سطح جهانی، «سازمان بین‌المللی هیدروگرافی» مسئول استانداردسازی و ترسیم مرزهای دریایی است. اما این سازمان در گفت‌وگویی با نیویورک تایمز در سال جاری اعلام کرد که «هیچ توافق‌نامه یا پروتکل رسمی بین‌المللی برای نام‌گذاری مناطق دریایی وجود ندارد.»
واکنش ایرانیان چگونه بوده است؟
پیشنهاد ترامپ با واکنش تند و محکومیت طیف گسترده‌ای از ایرانیان مواجه شد؛ کسانی که در بسیاری از مسائل دیگر، اختلاف‌نظر دارند.
تورج دریایی، تاریخ‌دان و مدیر مرکز مطالعات ایران دانشگاه کالیفرنیا در ایرواین، گفت: «این موضوع فراتر از سیاست است؛ فراتر از اختلافات مذهبی و ایدئولوژیک - مسئله‌ای ملی و تاریخی است ، و احساسات را تحریک کرده است. ترامپ می‌خواهد با ایران مذاکره کند یا می‌خواهد بخشی از هویت ملی‌اش را از آن بگیرد؟»
دریایی اشاره کرد که ایرانیان از دوران باستان کشورشان را «آب و خاک» می‌نامیدند؛ دو عنصر طبیعی که برایشان نماد وطن بوده‌اند. دو پهنه آبی - خلیج فارس در جنوب و دریای خزر در شمال - عمیقاً در ذهن و روان جمعی ایرانیان به‌عنوان نمادهای ملت و سرزمینشان ریشه دارد.
احمد زیدآبادی، تحلیل‌گر سرشناس در تهران، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «با خواسته‌ها و هوس‌های ترامپ، خلیج مکزیک به خلیج آمریکا تبدیل نمی‌شود، کانادا به ایالات متحده ملحق نمی‌شود، گرینلند به مالکیت آمریکا درنمی‌آید، و خلیج فارس هم نامی جعلی به خود نخواهد گرفت.»
تیم ملی فوتبال ایران نیز در صفحه رسمی اینستاگرام خود با انتشار نقشه‌ای از خلیج فارس و هشتگ پرطرفدار #خلیج_فارس_تا_ابد به این ماجرا واکنش نشان داد.
حتی چهره‌های مخالف حکومت ایران نیز نارضایتی خود را ابراز کردند.
پیشینه تاریخی خلیج فارس چیست؟
در طول تاریخ، از دوران ایران باستان - زمانی که امپراتوری پارس بر این منطقه سلطه داشت - تا دوران یونانی‌ها و سپس بریتانیایی‌ها، در نقشه‌ها، اسناد و متون دیپلماتیک، همواره نام «خلیج فارس» مورد استفاده قرار گرفته است.
جنبش برای تغییر نام خلیج فارس در اواخر دهه 1950 و هم‌زمان با خیزش ناسیونالیسم پان‌عربی شدت گرفت.
سازمان ملل متحد از نام خلیج فارس استفاده می‌کند. در گزارشی که یک گروه کاری این سازمان در سال 2006 منتشر کرد، تأکید شده بود که در اسناد تاریخی، اجماع کاملی بر سر استفاده از این نام وجود دارد. این گزارش همچنین عنوان کرده که این نام نخستین بار توسط داریوش، پادشاه ایران، در قرن پنجم پیش از میلاد به کار رفته است.
این موضوع بر مذاکرات هسته‌ای تأثیر خواهد گذاشت؟
ایران و ایالات متحده تاکنون سه دور مذاکره درباره برنامه هسته‌ای ایران برگزار کرده‌اند که با میانجی‌گری عمان انجام شده، و امروز نیز بار دیگر دیدار کردند.
آمریکا می‌خواهد از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کند و در مقابل، ایران خواهان لغو تحریم‌هایی است که اقتصاد کشور را فلج کرده‌اند.
سید حسین موسویان، دیپلمات ارشد پیشین ایرانی و عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در سال 2015، گفت اگر ترامپ نام خلیج فارس را تغییر دهد، لطمه‌ای جدی به مذاکرات وارد خواهد کرد.
او در مصاحبه‌ای گفت: «این کار فقط بی‌اعتمادی ایجاد می‌کند و به تندروهای داخل ایران قدرت می‌دهد تا بگویند نمی‌توان به آمریکا اعتماد کرد.»
بازار