چاپ

پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
فاطمه کلانتری/ انتخابات پارلمانی لبنان در روز 15 مه‌ (25 اردیبهشت) پس از سه سال بحران اقتصادی و در ادامه ناآرامی و اعتراض و حادثه مهیب و غمناک انفجار در بندر بیروت برگزار شد. این انتخابات اما چه پیش از برگزاری و چه پس از اعلام نتایج، نکات قابل توجهی در دل خود داشت؛ از انصراف سعد حریری و حزب المستقبل تا حضور کاندیداهایی مستقل و برآمده از جنبش اعتراضی 17 اکتبر تا از این تیتر مهم پس از شمارش آرا که «فراکسیون حزب‌الله و حامیانش اکثریت پارلمان را از دست داده است»، آینده مبهمی را پیش روی لبنان قرار داده است که به همین منظور با صلاح فحص، نماینده جنبش امل در تهران به گفت‌وگو نشستیم.
در مورد پدیده این دور از انتخابات می‌پرسم که افرادی از دل جنبش اعتراضی 17 اکتبر نامزد مستقل ورود به پارلمان شدند و تعدادی نیز راهی ساختمان میدان نجمه شدند، آیا این یک پیروزی برای معترضین محسوب می‌شود؟
بعد از سه سال، با این حجم از تبلیغات که صورت گرفت با این همه پول و جنگ رسانه‌ای که در لبنان پیاده کردند 13 از 120 فکر نمی‌کنم پیروزی تلقی شود. اینها می‌خواستند کل نظام نابود شود، همان‌طور که شعار دادند «کلن یعنی کلن» و حالا چیزی کمتر از 10درصد یعنی نظر مردم تا همین حد به سمت آنها رفته است. نظر شخص من این است که با این حجم تبلیغات و شبکه‌هایی که در حمایت‌شان کار کرد، این تعداد نماینده بیشتر به شکست شبیه است. با این حال این یک تجربه جدید است و باید ببینیم آیا با هم خواهند بود یا خیر و زمان مشخص خواهد کرد.
دومین موضوع قابل توجه در این انتخابات کناره‌گیری سعد حریری از سیاست و تحریم انتخابات از سوی المستقبل بود. حریری در پایان انتخابات اعلام کرد از تصمیم خود رضایت دارد. این رضایت ناشی از کدام نتیجه انتخابات است؟
سعد حریری ثابت کرد که همچنان دارای بدنه رای است و مشخص است که مشارکت در مناطق سنی‌نشین تا چه حد پایین بود. علی‌رغم همه تلاش‌هایی که برای نابود کردن سعد حریری پیش گرفتند به نتیجه نرسیدند.
با آغاز روند اعلام نتایج انتخابات و پس از نهایی شدن آرا، یک تیتر خبری شاید بیش از سایر تیترها به چشم خورد و آن از دست دادن اکثریت توسط حزب‌الله و حامیانش بود که به نوعی شکست حزب‌الله محسوب شد، دلیل این موضوع از نگاه شما چیست؟
امل و حزب‌الله در لبنان تنها نیستند و همراهانی دارند؛ اگر رای این دو حزب را با سال 2018 مقایسه کنید باز هم همه کاندیداها با بیشترین رای وارد پارلمان شدند، چراکه مردم شیعه لبنان پای کار آمدند و طرفداران امل و حزب‌الله به این دو حزب وفادار هستند. همراهان ما اما به قانون «نسبیت» باختند، چراکه شاهد هستید در برخی مناطق فردی با کمتر از 1000 رای وارد پارلمان شدند اما پیش از این قانون هیچ‌کس با کمتر از 40 هزار رای نماینده نمی‌شد. این قانون عادلانه نیست و جنبش امل هم از ابتدا موافق این قانون نبود.
البته ایده‌آل جنبش امل این است که نمایندگان با رای همه مردم انتخاب شوند. نظر جنبش امل از اول این بود که 128 نفر در یک لیست باشند و من به عنوان لبنانی انتخاب کنم و بعد براساس نسبت که برای مثال این لیست 20درصد رای آورده، 20درصد این لیست وارد پارلمان شود؛ این‌گونه مردم به یک تفکر و نه یک فرد رای می‌دهند و این عادلانه‌ترین قانون انتخابات است اما این قانون که یک نماینده با 500 و نماینده دیگر با 40 هزار رای وارد پارلمان شود عادلانه نیست؛ مگر همه مردم لبنان یکی نیستند؟! جنبش امل از ابتدا این قانون را قبول نداشت اما به این علت که باقی با این قانون موافق بودند امل هم تن داد.
لیست 128 نفره یعنی همه مردم لبنان بتوانند به کل اعضای پارلمان رای دهند، نه تنها نمایندگان متعلق به دین و مذهب خودشان و این خلاف نظام سیاسی امروز لبنان است.
مشکل لبنان طایفه‌گرایی است، امام موسی صدر می‌گفت «طوایف نعمت اما طایفه‌گرایی نقمت است.» زمانی کشور ما روی آرامش خواهد دید و عدالت برقرار خواهد شد که همه یکسان باشیم به این معنا که دیگر نه رییس‌جمهور مارونی، نه نخست‌وزیر سنی و نه رییس پارلمان الزاما شیعه باشد. نباید برای استخدام به دین نگاه کنیم و نباید منافع طایفه را به منفعت ملی ترجیح دهیم.
پیروز این انتخابات کیست؟ اگر فراکسیون حامیان مقاومت اکثریت خود را از دست داده به معنای پیروزی 14 مارس است؟
معتقدم کسی پیروز انتخابات نیست و مردم رای داده‌اند و این نظر مردم است و پیروز و شکست خورده وجود ندارد و فقط باید به رای مردم احترام بگذاریم اما باز هم تکرار می‌کنم که این قانون انتخابات عادلانه نیست. ممکن است ائتلاف امل و حزب‌الله و حامیان‌شان اکثریت را به دست نیاورده باشند اما این را هم مدنظر داشته باشید که انتخابات لبنان تنها یک انتخابات برای مردم لبنان نیست و گویی در بسیاری از کشورهای همسایه و جهان هم انتخابات در حال برگزاری بود. لبنان کشور کوچک با اهمیت جهانی است. هدف اصلی بسیاری از بازیگران خارجی هم هدف قرار دادن مقاومت است و می‌گویند دوران مقاومت تمام شده و زمان، زمان عادی‌سازی روابط با اسراییل است. به نظر من اگر الان قانون انتخابات، قانونی عادلانه باشد طرفداران امل و حزب‌الله چیزی بالاتر از اکثریت را به دست خواهند آورد.
یکی از شروط کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس برای اعزام مجدد سفیر به لبنان هم خلع سلاح مقاومت بود اما بدون تحقق این خواسته به لبنان بازگشتند.
بهانه آوردند و خارج شدند و وزیر خارجه کویت با پیشنهاداتی به لبنان آمد و توافق شد و درنهایت سفیر عربستان به بیروت بازگشت. خودشان هم می‌دانند برای فشار بر لبنان موضوعی را بهانه قرار داده بودند. امیدوارم متوجه شوند که این‌گونه نمی‌توانند با مقاومت مبارزه کنند. به راه‌های دیگری هم روی آوردند و لبنان را تحت فشار اقتصادی قرار دادند و خواستند کشور را وارد جنگ داخلی کنند و خواستند مردم را از مقاومت دلزده کنند. شیعیان لبنان اما تحمل بالایی دارند و برای مقاومت هزینه داده‌اند و باید بدانند این مردم پشت مقاومت را خالی نمی‌کنند و شیعیان نشان دادند تا چه میزان به ما و مقاومت وفادار هستند و اخلاص‌شان به مقاومت بالا است. آنها یک حرکت سیاسی را کلید زدند و مسائل در لبنان با این کارها پیش نخواهد رفت. پول‌های زیادی برای مقابله با مقاومت به لبنان سرازیر شد و هیچ کس در لبنان نمی‌تواند این مساله را انکار کند. البته رسانه‌هایی که در این سه سال سیاستی را در پیش گرفتند که با تکرار دروغ آن را باورپذیر کنند هم تاحدی موفق بودند، چراکه افرادی هم که وارد پارلمان نشدند مانند طلال ارسلان افراد کمی نبودند. در این مسیر هم امل و حزب‌الله مسوول نیستند، چراکه باید خودشان رای می‌آوردند یعنی نمایندگان دروزی باید رای خود را از مناطق دروزی‌نشین کسب کنند.
شما می‌گویید مردم لبنان مخالفتی با سلاح مقاومت ندارند؟
نمی‌گویم همه مردم لبنان طرفدار مقاومت هستند اما اگر نظرسنجی صورت بگیرد شاید به اطمینان بگویم بیشتر از 60 الی 70درصد به مقاومت رای خواهند داد اما این سیاستمداران مخالف مقاومت هستند که سلاح مقاومت را به عنوان یک معضل معرفی می‌کنند. ما می‌گوییم اگر مقاومت سلاحش را تحویل بدهد جایگزین این سلاح چیست؟ آیا ارتش لبنان باید وظیفه حفاظت از کشور در مقابل اسراییل را به عهده بگیرد؟ اسراییل که در کمتر از یک روز می‌تواند این ارتش را نابود کند. می‌گوییم شمایی که ادعا می‌کنید سلاح مقاومت باید تحویل داده شود از کشورهای حامی خود بخواهید به ارتش لبنان سلاح بدهند؛ ضدهوایی و سلاح پیشرفته بدهند. چرا نمی‌دهند؟ برای اینکه ممنوع است. لبنان نباید ارتش قوی داشته باشد و این اصل مطلب است.
مخالفین مشکلات لبنان را ناشی از مقاومت و سلاحش می‌دانند، اگر این مشکل لبنان نیست، ریشه مشکلات کجاست؟
موضوعات به این سادگی حل نمی‌شود؛ تا مشکلات منطقه حل نشود مشکلات لبنان هم حل نخواهد شد. ما 500 هزار مهاجر فلسطینی داریم اگر می‌خواهیم از طایفه‌گرایی صحبت کنیم این افراد سنی مذهب به لبنان اضافه شده‌اند. نزدیک دو میلیون مهاجر و آواره سوری در لبنان هستند. اینها نباید به کشور خودشان بازگردند؟ مگر امروز سوریه امن نیست؟ لبنان 4 میلیون جمعیت دارد و نزدیک 2،5 میلیون مهاجر داریم. یک کشور به این اندازه تا چه زمانی می‌تواند دوام بیاورد. هیچ کس در مورد این مسائل صحبت نمی‌کند و نمی‌گویند این مهاجرین آب و نان می‌خواهند و دولت نمی‌تواند تامین کند. می‌گویند مشکلات لبنان از سلاح مقاومت است. برخی لبنانی‌ها نمی‌دانند به دنبال چه هستند و شاید می‌خواهند این کشور نابود شود.
لبنان روزهای سرنوشت‌سازی را در پیش دارد، ارزیابی شما از روزها و ماه‌های آینده چیست؟
روزهای سختی پیش روی لبنان است؛ اولین گام انتخاب ارکان پارلمان است و این پروسه باید 15 روزه باشد. آقای بری روز سه‌شنبه گفتند باید با هم گفت‌وگو کنیم و با هم کنار بیاییم. هیچ‌کس نمی‌تواند به تنهایی حاکم لبنان باشد؛ نه 17 اکتبری‌ها، نه عون و نه جعجع و نه امل و حزب‌الله نمی‌توانند به تنهایی کارها را به پیش ببرند. هنوز برای صحبت درخصوص انتخاب نخست‌وزیر زود است. حتی اگر نخست‌وزیر انتخاب و دولت تشکیل شد باید ببینیم «بیانیه وزارتی» مورد قبول همه قرار می‌گیرد؟ الان در پارلمان 3 گروه حضور دارند و باید ببینیم این افراد چگونه تصمیم خواهند گرفت و همه این اتفاقات باید در عرض 5 ماه انجام شود تا وارد پروسه انتخاب رییس‌جمهور شویم. از لحاظ اقتصادی و ارتباط با خارج هم چالش‌هایی پیش روی کشور است. شاید این‌طور تشبیه کنم که انگار همه مهره‌های شطرنج را در ظرفی به هم بریزیم و دوباره بخواهیم آنها را سر جای‌شان بگذاریم؛ وضعیت لبنان امروز این‌گونه است.
نامزدهای بالقوه انتخابات چه کسانی هستند؟
هنوز برای صحبت از انتخابات ریاست جمهور زود است و زمان زیادی تا این مرحله باقی مانده است. همان‌طور که گفتم اول ارکان پارلمان باید انتخاب شوند تا در مرحله بعد نخست‌وزیر انتخاب و کابینه را شکل دهد.
صحبت از جبران باسیل و سلیمان فرنجیه است؛ در صورت کاندیداتوری این دو نفر که هر دو از حامیان مقاومت به شمار می‌روند، امل از کدام یک حمایت خواهد کرد؟
همه مارونی‌ها کاندیدای بالقوه ریاست‌جمهوری هستند؛ در لبنان یک مثل است که هر مارونی پس از تولد رویای ریاست‌جمهوری در سر دارد پس نمی‌توان گفت چه کسانی کاندیداهای احتمالی هستند. هر کسی که امروز مطرح شود برای رقابت نهایی می‌سوزد و در نتیجه در حال حاضر اسمی مطرح نمی‌شود.
گفته می‌شود که لبنان بیش از هر زمان دیگری به توافق بازیگران خارجی نیاز دارد. این گزاره در مورد شرایط امروز صادق است؟
این مساله هم ناشی از همین طایفه‌گرایی است که هر طایفه‌ای خود را وابسته به یک قدرت خارجی می‌داند و مشکل اصلی ما همین است که هر کشوری هم منافع همان طایفه را در‌نظر می‌گیرد. مشکلات لبنان به مشکلات کل منطقه گره خورده است؛ وقتی در سوریه، فلسطین و یمن تنش وجود داشته باشد در لبنان هم تنش شکل می‌گیرد. هر چه گفت‌وگو در منطقه بیشتر شود به نفع لبنان است مخصوصا گفت‌وگو میان ایران و عربستان بسیار به نفع لبنان است. ایران و عربستان سعودی به توافق برسند در لبنان هم توافق در دسترس است.
اشاره کردید که نبیه بری همه را به گفت‌وگو فراخوانده است. فکر می‌کنید 14 مارس از گفت‌وگو استقبال کند؟ آیا حالا که مدعی اکثریت هستند نمی‌خواهند یکه تازی کنند؟
در لبنان از 20 سال قبل و بعد از شهادت رفیق حریری اکثریت به دست 14 مارس بوده است، آیا توانستند به تنهایی امور را اداره کنند؟ خیر. آیا بعد از 2018 که اکثریت با ما بود توانستیم بدون توافق کاری از پیش ببریم؟ خیر. همه تصمیم‌ها در لبنان باید با توافق انجام شود. اگر نمایندگان شیعه پارلمان را ترک کنند آیا پارلمان امکان تصمیم‌گیری دارد؟ باید با هم کنار بیایند تا بتوانند دولت تشکیل دهند. مگر زمانی که اکثریت با ما بود توانستیم بدون نظر دیگران دولت تشکیل دهیم؟ مگر سعد حریری و نجیب میقاتی نیروی ما و طرفدار ما بودند؟ آنها هم می‌توانند امتحان کنند اما این واقعیت بارها اثبات شده است. وقتی که در شهری که باید تنها نماینده قوات انتخاب شود، فردی مخالف جعجع رای می‌آورد یعنی باید به نشانه‌ها توجه کنیم. امروز همه می‌گویند ما پیروز هستیم اما هیچ کس پیروز نیست. وقتی ما که 71 نفر داشتیم و 9 نفر کم شده این تعداد به 14 مارس اضافه نشده است.