چاپ

پیام ویژه - دیپلماسی ایرانی نوشت: دور جدید درگیرهای مرزی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان از دوشنبه هفته گذشته آغاز شد. اگرچه تداوم این درگیری‌های مرزی پس از جنگ 44 روزه پاییز سال 2020 امری طبیعی به نظر می رسد، اما با بررسی دقیق تر دور جدید های تنش های مرزی آن‌گونه که پیداست باکو با تحریک آنکارا به دنبال تشدید درگیری و حتی ایجاد جنگ مرزی با هدف تصرف و اشغال بخشی از خاک ارمنستان در استان سیونیک برای ایجاد دالان موهوم زنگه زور و تحمیل آن به ایروان و همچنین تهران است.

دور جدید درگیرهای مرزی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان از دوشنبه هفته گذشته آغاز شد. اگرچه تداوم این درگیری‌های پراکنده مرزی پس از جنگ 44 روزه پاییز سال 2020 امری طبیعی به نظر می رسد، اما با بررسی دقیق تر دور جدید های تنش های مرزی آن‌گونه که پیداست باکو با تحریک آنکارا به دنبال تشدید درگیری و حتی ایجاد جنگ مرزی با هدف تصرف و اشغال بخشی از خاک ارمنستان در استان سیونیک برای ایجاد دالان موهوم زنگه زور و تحمیل آن به ایروان و همچنین تهران است.
تا همین جای کار تجاوز و اشغال گری باکو تلفات حدی را در پی داشته است. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان پیشتر به پارلمان کشورش گزارش داد که از زمان آغاز خشونت‌ها در هفته اخیر، 105 نظامی ارمنی کشته شده‌اند. جمهوری آذربایجان هم در روز اول درگیری‌ها از کشته شدن 50 نظامی خود خبر داد.
اظهارنظر جمهوری آذربایجان و روشن شدن پشت پرده تجاوز جدید باکو به خاک ارمنستان
جمهوری آذربایجان سه شنبه گذشته اعلام کرد که پس از بدترین دور درگیری بین ایروان و باکو در سال 2020، به اهداف نظامی خود در مرز با ارمنستان دست یافته است. همین گزاره کوتاه و به نوعی اعتراف صریح باکو نشان می دهد که دوره اخیر درگیری ها مستقیماً از سوی جمهوری آذربایجان با هدف تجاوز به خاک جمهوری ارمنستان برای ایجاد دالان موهوم زنگه زور و تحمیل آن به ایروان و تهران شکل گرفته است.
ریاست جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای پس از دیدار الهام علی‌اف، رئیس جمهور با فرماندهان نظامی این کشور اعلام کرد: «همه اهداف باکو در تنش اخیر محقق شده است.»
به موازات این اظهار نظر ریاست جمهوری آذربایجان که پشت پرده های تنش اخیر مرزی را روشن می کند سکوت معنادار ارمنستان پس از درگیری های هفته گذشته هم به نوعی گویای آن است که باکو و علی اف با تحریک اردوغان اکنون دور جدید از درگیری ها را برای اشغال استان سیونیک در جمهوری ارمنستان آغاز کرده است. در این رابطه طبق گزارش رویترز، مقامات جمهوری آذربایجان درباره توافق آتش‌بس به منظور متوقف کردن مرگبارترین تنش میان این دو کشور از سال 2020 سکوت اختیار کرده‌اند.
اما آنچه که کوچک ترین شبه ای را برای دلایل و اهداف پشت پرده باکو در آغاز دور جدید درگیرها و تجاوز و اشغال خاک ارمنستان باقی نمی گذارد به اظهارنظر رسانه های در ترکیه باز می گردد.
در همین راستا شبکه ترکی TGRT صراحتا عنوان کرد: «آذربایجان ده کیلومتر از خاک ارمنستان را اشغال و اگر در درگیری های جدید بتوان حدود 20 کیلومتر دیگر در استان سیونیک پیش برود، رویای اتصال سرزمین های ترک محقق می شود.»
یک بیناینه ، یک هشدار
اگر بخواهیم تحولات را از انتها به ابتدا مورد موشکافی قرار دهیم. بیانیه دیروز جمعه سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان حکایت از آن دارد که تهران به نگاه غایی در پشت تحرکات میدانی، اشغال گری و تجاوز جمهوری آذربایجان به خاک ارمنستان با هدف ایجاد دالان موهوم زنگه زور پی برده است.
از این رو جمهوری اسلامی ایران با انتشار و اعلام بیانیه رسمی سفارت خود در ارمنستان هشدار جدی به جمهوری آذربایجان و هر کشوری که به دنبال تحریک و حمایت از باکو برای این مهم است، داد. در این میان به نظر می رسد که ترکیه و اسرائیل دو بازیگر کلیدی در تحریک و تحقق سناریوی ایجاد دالان موهوم زنگه زور با هدف قطع مرزهای مشترک ایران و ارمنستان، تغییر ژئوپلیتیک منطقه قفقاز جنوبی و تداوم و تشدید بحران امنیتی در این منطقه (قفقاز) هستند.
سفارت ایران در ارمنستان اعلام کرد: «تهران با نقض تمامیت ارضی و مرزهای کشورهای همسایه مخالف است و به طور ویژه با هر سناریویی که به مرز ایران و ارمنستان به عنوان مسیر تاریخی ارتباط دو ملت همسایه آسیب وارد کند، مقابله خواهد کرد.»
سفارت ایران در ارمنستان در پاسخ به سوالی در خصوص موضع کشورمان درباره تنش های اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران موضع خود درباره تحولات در منطقه قفقاز و روابط خود با دو کشور همسایه جمهوری ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به صراحت و در سطوح مختلف بیان کرده است.
سفارت کشورمان عنوان کرد: «همان طور که در اخبار دیدارهای رهبر معظم انقلاب با رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه نیز شاهد بوده‌اید، ایران با نقض تمامیت ارضی و مرزهای کشورهای همسایه مخالف است و به طور ویژه با هر سناریویی که به مرز ایران و ارمنستان به عنوان مسیر تاریخی ارتباط دو ملت همسایه آسیب وارد کند، مقابله خواهد کرد.»در تماس تلفنی سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران با نیکو پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان و نیز در تماس تلفنی وزرای خارجه ایران و جمهوری آذربایجان این موضع اصولی ما تکرار شده است.
اینها علاوه بر آن است که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح چهارشنبه گذشته در گفت‌وگوی تلفنی با جیحون بایرام‌اف، همتای خود در جمهوری آذربایجان، پیرامون تحولات اخیر در منطقه قفقاز جنوبی بر آمادگی تهران برای کمک به حل و فصل موضوع به صورت مسالمت‌آمیز و از طرق سیاسی تاکید کرد.
امیرعبداللهیان صراحتا عنوان کرد: «جمهوری اسامی ایران همواره بر حفظ تمامیت ارضی کشورها از جمله آذربایجان و ارمنستان تاکید دارد. اما در عین حال مرز ایران و ارمنستان را نیز یک راه ارتباطی تاریخی می‌دانیم که باید بدون تغییر حفظ شود.امیرعبداللهیان با تاکید بر این که منطقه تحمل جنگ جدیدی را ندارد، اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران طرفین این مناقشه را به خویشتنداری فرامی‌خواند.»
سازناکوک موسوی در باکو
در آن سو به نظر می‌رسد سفیر جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان نگاهی متفاوت از سفارت ایران در ارمنستان دارد و عملاً شرایط متضاد از بقیه می بیند. سید عباس موسوی که عملکردش در باکو با انتقادات گسترده ای از طیف های مختلف سیاسی، دانشجویی و حتی چهره های آکادمیک همراه است، دیروز جمعه در رشته توییتی سعی کرده است با یک تهدید ضمنی عملاً رسانه های داخلی را از روشنگری در خصوص تحرکات مخرب جمهوری آذربایجان، اشغالگری باکو در خاک ارمنستان و تغییر ژئوپلیتیک منطقه قفقاز جنوبی با بازیگری جمهوری آذربایجان و کارگردانی و سناریوی ترکیه باز بدارد.
سفیر ایران در جمهورى آذربایجان در خصوص تحولات منطقه قفقاز نوشت: «موضع ایران از 30 سال پیش تغییر ناپذیری مرزهای بین المللی در شمال کشور بود.» سید عباس موسوی در توییتى چنین می نویسد: «در مناقشات منطقه ای و بین المللی مواضع اصولی ‎ایران همواره در چارچوب عزت، حکمت، مصلحت و بر اساس حق، انصاف، عدالت و حقوق بین الملل استوار است. ‎ قوه عاقله نظام قطعا بهترین تصمیم را در بهترین زمان می گیرد و همیشه از منافع و امنیت ملی خود و منطقه پاسداری می کند. ‌در ‎منافع حیاتی لابیگری، جانبداری هیجانی و عملیات روانی بی اثر است. اثرگذاری بر تصمیم سازان، تصمیم گیران و مجریان سیاست خارجی و دفاعی اگر واجد مولفه های فوق و فاقد عقلانیت و دوراندیشی باشد، مشکوک، مضر و بلکه تکمیل کننده پازل دشمنان ایران و تخریب ‎سیاست همسایگی دولت است. در موضوع ‎همسایگان شمالی مواضع اصولی ‎ایران از 30 سال پیش مشخص است و بارها توسط رهبر انقلاب، رئیس جمهور، وزیر خارجه و سخنگوی وزارت امور خارجه بیان شده که همانا تغییر ناپذیری مرزهای بین المللی و تغییرات ژئوپولیتیکی است. درخواست ‎اعلام موضع اضافی و موازی با هر نیتی غیرحرفه ای و مضر است.»
آنچه که سید عباس موسوی از آن به عنوان اعلام موضع اضافی و موازی با هر نیت غیرحرفه‌ای و مضر یاد می کند، در واقع می تواند اشاره ای به عملکرد وی در سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو داشته باشد، چراکه وی بیش از آن که حافظ منافع و امنیت تهران در آذربایجان باشد، به عکس عمل کرده است. موسوی همواره با فشارهای مستقیم و غیرمستقیم از طریق وزارت امور خارجه و شورای عالی امنیت ملی به دنبال کنترل و مدیریت رسانه های داخلی در ایران و سانسور مطالب در خصوص روشنگری پیرامون پشت پرده تحرکات جمهوری آذربایجان و ترکیه در قره باغ و قفقاز جنوبی بوده است.
یک سفر معنادار
برخلاف رویکرد منفعلانه ایالات متحده آمریکا، هم در دوره دونالد ترامپ و هم در دوره جو بایدن پیرامون منطقه قفقاز و مناقشه قره باغ به ویژه جنگ 44 روزه پاییز سال 2020 به نظر می‌رسد این بار واشنگتن عملکردی کاملاً متفاوت از قبل دارد. در همین راستا پلیتیکو خبر از سفر قریب الوقوع نانسی پلوسی به ارمنستان خبر داد.
این مسئله نشان می‌دهد که آمریکا، نه در قالب گروه مینسک اهمیتی برای تحولات قفقاز قائل است، بلکه سعی دارد به واسطه وقوع جنگ اوکراین، شرایط را برای تشدید فشار به روسیه در منطقه قفقاز فراهم کند.
چرا که در این بین روسیه نیروی دیپلماتیک برجسته در این منطقه است و 2000 نیروی حافظ صلح در آنجا دارد. مسکو میانجی قراردادی بود که به جنگ 2020 پایان داد؛ جنگی که جنگ دوم قره‌باغ نام گرفت و در آن صدها تن کشته شدند.
پلیتیکو به نقل از منابع آگاه گزارش داد، نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان و جکی اسپیر، نماینده دموکرات از کالیفرنیا، طی روزهای آتی برای نشان دادن حمایت از نخست وزیر نیکول پاشینیان، به ارمنستان سفر خواهند کرد.
به گزارش آر تی، این سفر اندکی پس از درگیری مرزی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان انجام می شود که منجر به کشته شدن بیش از 170 نفر شد. پلوسی در حال حاضر در آلمان به سر می برد و در اجلاس سران G7 در برلین برای حمایت از جنگ اوکراین علیه روسیه شرکت می کند.
به گزارش پلیتیکو، پلوسی پس از کنفرانس با اسپیر، که تابعیتی ارمنی-آمریکایی دارد، به ایروان خواهد رفت. دفتر اسپیر در مورد این گزارش اظهار نظری نکرده است، در حالی که درو هامیل، معاون رئیس دفتر پلوسی، به پولیتیکو گفت که آنها به دلیل پروتکل‌های امنیتی، سفر بین‌المللی را از قبل تایید یا رد نمی کنند.
منبع: دیپلماسی ایرانی