چاپ

پیام ویژه - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
نرخ بهره در آمریکا به 25/ 3 درصد رسید
90 بانک مرکزی در سال 2022 نرخ بهره سیاستی را بالا بردند
رئیس کل فدرال رزرو خطاب به فعالان اقتصادی: کمربندهای خود را ببندید چون رکود عمیق و بیکاری بیشتری در راه است
افزایش‌ نرخ بهره در بسیاری از اقتصادهای بزرگ جهان موجب شده شاهد اعلام جنگی تمام‌‎عیار از سوی سیاستگذاران پولی به تورم باشیم. بر این اساس در‌حالی‌که بانک مرکزی انگلستان نرخ بهره را برای دومین‌بار در مدت اخیر نیم واحد درصد افزایش داد، جرمی پاول، ‌رئیس فدرال ‌رزرو، در سخنانی به‌صراحت گفت کمربندهایتان را سفت ببندید، چرا که رکود و بیکاری در راه است.
پاول در این سخنان تایید کرد که «فرود نرم» که پیش‌تر آن را وعده داده بود ممکن است به تحقق نپیوندد و رکود اجتناب‌ناپذیر شود. در همین حال دولت انگلیس سیاست تسهیل مالیاتی را در پیش گرفته است که از سال 1972بی‌سابقه به حساب می‌آید. علاوه بر آمریکا و انگلیس، سوئد در ماه سپتامبر یک واحد درصد نرخ بهره خود را افزایش داد و بانک مرکزی اروپا با افزایش 75/ 0واحد درصدی نرخ بهره، هزینه استقراض در 19 کشور عضو این حوزه را بالا برد. بانک‌های مرکزی سوئیس، استرالیا و کانادا نیز در هفته‌های اخیر افزایش شدید نرخ بهره را در دستور کار خود قرار دادند. در مجموع بیش از 90 بانک مرکزی در سال 2022 نرخ بهره سیاستی خود را بالا برده‌اند که دست‌کم نیمی از آن‌ها افزایشی بیش از 75/ 0واحد درصد را به انجام رسانده‌اند. این آمار خود گویای ابعاد جنگ تمام‌عیار بانک‌های مرکزی با تورم است.
کمربندها را سفت کنید
روز چهارشنبه جرمی پاول، رئیس فدرال رزرو، در سخنانی صریح اعلام کرد آن‌چه برای مهار تورم فعلی نیاز داریم رشد اقتصادی آهسته‌تر، نرخ بیکاری بالاتر و احتمالا رکود اقتصادی است. او با این سخنان خود به سرمایه‌گذاران پیام دردناکی را منتقل کرد و عملا گفت کمربندهایشان را محکم ببندند. پاول در ادامه سخنانش صحبت بسیاری از اقتصاددانان در ماه‌های اخیر را تصدیق کرد و گفت تحقق سیاست مد‌نظر فدرال رزرو مبنی بر مهندسی «فرود نرم» بعید به نظر می‌رسد؛ فرود نرم سیاستی بود که کاهش رشد را تا آنجایی که اقتصاد وارد رکود نشود و هم‌زمان تورم را کنترل کند مدنظر قرار داشت. پاول افزود هیچ‌کس نمی‌داند آیا افزایش نرخ بهره و سیاست‌های تهاجمی فدرال رزرو به رکود منجر خواهد شد یا این رکود تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد. او گفت احتمالا افزایش دوباره نرخ بهره به کاهش سرعت رشد اقتصادی و رشد هم‌زمان نرخ بیکاری منجر خواهد شد، اما این هزینه‌ای است که فدرال ‌رزرو باید برای دستیابی به تورم هدف 2درصدی بپردازد؛ او در نهایت افزود: «کاش راهی بدون هزینه برای کنترل تورم وجود داشت، اما چنین راهی وجود ندارد.»
این سخنان پاول در حالی انجام می‌شود که فدرال رزرو به‌تازگی سومین مرحله از افزایش 75/ 0درصدی نرخ بهره سیاستی خود را انجام و این نرخ را در سطح 3 تا 25/ 3درصدی قرار داده است. آخرین باری که نرخ بهره در چنین سطحی قرار داشت به اوایل سال 2008 بازمی‌گردد. در ماه اوت نرخ تورم آمریکا کاهش 2/ 0درصدی را تجربه کرد که کمتر از پیش‌‌بینی‌ها بود. همین موضوع باعث شد روز چهارشنبه مقامات فدرال‌ رزرو پیش‌بینی کنند نرخ بهره در ماه‌های آتی افزایش بیشتری را تجربه کند و در پایان سال جاری به سطح 4/ 4درصدی برسد. این مقامات مسوول انتظار دارند این عدد در سال آینده میلادی به 6/ 4 درصد افزایش یابد که بالاترین سطح از سال 2007 است. فدرال رزرو قصد دارد با بالا بردن هزینه استقراض، درخواست وام و در نتیجه تقاضا برای مسکن،‌ خودرو و کسب‌وکارها را کاهش دهد و با کاهش تقاضای کل اقتصاد را از حالت تورمی خارج کند.
سیاست یکسان در آن سوی آتلانتیک
در همین حال بانک مرکزی انگلستان نیز رویه‌ای مشابه را در پیش گرفت و برای دومین‌بار نرخ بهره سیاستی را 5/ 0واحد درصد افزایش داد. پیش از این سه مقام این نهاد بر پیوستن به همتایان خود در اقصی‌نقاط جهان و به‌کارگیری سیاست‌های تهاجمی پولی تاکید می‌کردند. این افزایش از سوی 5 نفر از 9 نفر عضو کمیته بانک مرکزی انگلستان حمایت شد. این کمیته اعلام کرد در صورتی که فشارهای افزایشی سطح قیمت‌ها همچنان پایدار به نظر برسد، در صورت لزوم تهاجمی‌تر برخورد خواهد کرد. این اظهارنظر این تصور را به وجود می‌آورد که هنوز بخش اصلی برخورد بانک مرکزی انگلستان با تورم صورت نگرفته است و در آینده نزدیک زمینه را برای افزایش 75/ 0واحد درصدی نرخ بهره فراهم می‌کند.
در واکنش به این اقدام بانک مرکزی انگلستان، پوند، که به خاطر سیاست‌های تهاجمی فدرال ‌رزرو بخشی از ارزش خود در برابر دلار را از دست داده بود، بخشی از این کاهش را جبران کرد. پوند در ماه‌های اخیر پایین‌ترین نرخ برابری در مقابل دلار از سال 1985 را تجربه می‌کرد. با‌این‌حال حفظ سطح بالای قیمت انرژی در بازارهای جهانی موجب شده این سیاست‌های انقباضی اثر قابل‌توجهی بر نرخ تورم وارد نکند. در همین راستا کمیته بانک مرکزی انگلستان اعلام کرد برآورد این نهاد از چشم‌انداز تقاضای مصرف‌کننده افزایشی است و احتمالا در میان‌مدت به فشارهای تورمی می‌افزاید.
سیاست مالیاتی؛ مشوق تورم
دولت لیز تراس، نخست‌وزیر انگلستان، رادیکال‌ترین بسته کاهش مالیات از سال 1972 را در بریتانیا ارائه کرده است. بر این اساس قرار است مالیات خانوارها و بنگاه‌ها کاهش پیدا کند تا پتانسیل رشد اقتصادی در بلندمدت تقویت شود. این در حالی است که برخی کارشناسان هشدار می‌دهند این سیاست با افزایش قدرت خرید خانوار موجب تقویت تورمی می‌شود.
مسیر اجتناب‌ناپذیر رکود
در چنین شرایطی بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که افزایش سریع نرخ بهره از سوی فدرال رزرو آمریکا، که از دهه هشتاد میلادی بی‌سابقه است، بیش از آن چیزی است که برای مهار تورم لازم است و این افزایش شدید نرخ بهره به اقتصاد آسیب می‌زند. از سوی دیگر بسیاری از آمریکایی‌ها انتظار دارند تورم در 5 سال آتی به میزان قابل‌توجهی نزولی شود؛ این موضوع روندی مهم به حساب می‌آید، چرا که می‌تواند به تنظیم خودکار انتظارات تورمی منتهی شود. بر این اساس اگر مردم انتظار داشته باشند تورم کاهش ‌یابد، گروهی از آن‌ها فشار کمتری برای تسریع خرید خود احساس می‌کنند. در این صورت این کاهش تقاضا هزینه را کاهش می‌دهد و به تعدیل افزایش قیمت‌ها کمک می‌کند. افزایش سریع نرخ بهره فدرال رزرو منعکس‌کننده گام‌هایی است که سایر بانک‌های مرکزی بزرگ در حال برداشتن آن‌ها هستند و به نگرانی‌ها در مورد رکود بالقوه جهانی کمک می‌کند.
هفته گذشته بانک مرکزی اروپا نرخ پایه خود را 75/ 0درصد افزایش داد. بانک انگلستان، بانک مرکزی استرالیا و بانک کانادا همگی در هفته‌های اخیر افزایش شدید نرخ بهره را انجام داده‌اند. سوئد و سوئیس نیز از این قافله جا نمانده‌اند. به طور کلی بیش از 90 بانک مرکزی در سال 2022 نرخ بهره سیاستی خود را بالا برده‌اند که دست‌کم نیمی از آن‌ها بیش از 75/ 0واحد درصد نرخ بهره را افزایش داده‌اند. در این میان چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، از قرنطینه‌های مکرر ناشی از سیاست کووید صفر توسط دولت رنج می‌برد. اگر رکود بسیاری از اقتصادهای بزرگ را فرا بگیرد، می‌تواند اقتصاد ایالات متحده را نیز از مسیر پیش‌بینی‌شده خارج کند.