چاپ

پیام ویژه - ابتکار /متن پیش رو در ابتکار منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
در حالی که اغلب تحلیل ها حاکی از به بن بست رسیدن مذاکرات هسته ای و تعلیق آن تا مدت زمانی حداقل دو ماهه است، روز گذشته نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگویی با تلاش برای مقصر جلوه دادن ایران در بی نتیجه ماندن تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای برجام، گفت: دولت بایدن نمی‌تواند به ایران تضمین دهد که دولت آینده آمریکا از برجام خارج نخواهد شد.
صحبت‌های رابرت مالی در حالی مطرح می شود که مقامات ایران به صراحت اعلام می کنند که در صورت حسن نیت طرف مقابل، توافق قابل دستیابی است. اما دو روز قبل به نقل از یکی از خبرگزاری های آمریکایی اعلام شد که دولت بایدن به صورت محرمانه شکست مذاکرات برجام را به کنگره اعلام کرده است. از سوی دیگر برخی از رسانه های خارجی نیز به نقل از دیپلمات های اروپایی درخصوص امکان توافق اظهار خوشبینی کرده‌اند.
به گفته کارشناسان این سردرگمی در خصوص توافقی که اکنون ماه هاست با چندین دور مذاکره بلاتکلیف مانده، از دو جنبه قابل بررسی است. نخست اینکه به نظر می رسد که میان سایر شرکای برجام به خصوص کشورهای غربی درمورد توافق هسته ای با ایران دیگر آن یکپارچگی و اتفاق نظر وجود ندارد. به خصوص اینکه به نظر می رسد دولت بایدن تحت فشارهای داخلی و تحولات جاری همسو با جریان های ضد برجامی است.
از طرف دیگر در داخل کشور هر چند مقامات تاکید دارند که در صورت حسن نیت طرف مقابل توافق قابل دسترس بوده و اساساً ایران به دنبال یک توافق پایدار است، اما با گذشت زمان و رنگ باختن از امیدهای حصول یک توافق، می تواند در جنبه های مختلف از جمله مسائل اقتصادی، تهدیدهایی را متوجه کشور بسازد.
آمریکا تضمین نمی‌دهد
گره توافق آنطور که از مواضع دو طرف اعلام می شود اکنون در مورد بحث های پادمانی و لزوم تضمین آمریکاست. دو بحثی که با توجه به مواضع آژانس و نیز رویکرد دولت بایدن به نظر نمی رسد امکان حصولش چندان متحمل باشد. در خصوص آژانس آنطور که مقامات کشورمان اظهار می کنند، این نهاد بین المللی به جای اتخاذ رویه ای فنی تبدیل به ابزاری سیاسی برای اعمال فشار بر روی ایران شده است. از سوی دیگر هر چند از همان ابتدا نیز برخی از تحلیل گران معتقد بودند اساساً بحث اخذ تضمین از ایالات متحده در چارچوب مذاکرات به واسطه ماهیت محیط بین الملل و نحوه کنش آمریکا چندان قابل دسترس نیست، صحبت های اخیر رابرت مالی نشان می دهد که دولت بایدن تقریباً تصمیم خود را برای آینده مذاکرات اعلام کرده است. او طی گفت و گو با برنامه رادیویی وبگاه ورلد، در پاسخ به این سوال که آیا مذاکرات احیای برجام به بن‌بست رسیده است گفت: ما یک ماه پیش تصور می‌کردیم به توافق نزدیک هستیم اما بعد از اعلام نظرات ایران یعنی آمریکا و کشورهای اروپایی روی آژانس فشار اعمال کنیم تا پرونده این تحقیقات بسته شود بر این نظر هستیم که چنین مسئله ای هیچ ارتباطی با توافق ندارد و ما هم این کار را انجام نخواهیم داد.
این ادعای مالی درباره موضوع تحقیقات آژانس در ایران و مرتبط بودن آن با روند مذاکرات وین در حالی مطرح می‌شود که حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران پیش‌تر در گفت‌وگویی با وبگاه المانیتور گفته بود: در مورد همکاری با آژانس هیچ مشکلی نداریم. اکنون در چارچوب پادمان همکاری‌های ما با آژانس ادامه دارد. دوربین‌های آژانس نصب هستند و عملیات مانیتورینگ خود را انجام می‌دهند. ولی اقدامات داوطلبانه و بیشتری که انجام داده بودیم از جمله دوربین‌هایی را که داوطلبانه نصب شده بود، از مدار خارج کردیم. در اقدام متقابل، بخاطر قطعنامه‌ای که در آژانس چهار ماه پیش صادر شد. آمریکا و سه کشور اروپایی، کار اشتباهی را انجام دادند؛ در حالی‌که در وسط مذاکره بودیم، قطعنامه را در آژانس ارائه کردند. ما به همکاریمان با آژانس ادامه می‌دهیم.
به گزارش ایسنا، مالی درباره موضوه تضمین‌خواهی ایران در مذاکرات وین نیز گفت: در صورت انجام توافقی در وین برای بازگشت آمریکا به برجام، واشنگتن نمی‌تواند تضمین بدهد دولت بعدی این کشور از این توافق خارج نخواهد شد. او در این باره مطرح کرد: من می‌توانم درک کنم چرا آنها این تضمین را می‌خواهند اما ما از لحظه شروع این مذاکرات، در حدود یک سال و نیم پیش، گفتیم که سیستم ما به این شکل کار نمی‌کند. اگر رئیس‌جمهور آینده طی اقدامی حساب‌نشده و به صورت یک‌جانبه تصمیم بگیرد که با وجود کارآمد بودن توافق از آن خارج شود، ما هیچ کاری نمی‌توانیم برای متوقف کردن آن انجام دهیم.
این صحبت ها در حالی مطرح می شود که وزیر خارجه کشورمان پیش از این اعلام کرده بود: وقتی از تضمین صحبت می‌کنیم به رفتار آمریکا در توافق سال 2015 نگاه می‌کنیم. خروج ترامپ از برجام یک اقدام مغایر مقررات بین‌المللی بود. الان نیز با وضعیتی مواجه هستیم که طرف‌های مذاکره کننده آمریکایی به ما می‌گویند هیچ تضمینی برای دولت بعدی نمی‌دهیم. بالاخره در عرف و رویه‌های بین‌الملل وقتی توافقی امضا می‌شود، این قرارداد، توافق پایدار میان نظامهای سیاسی و حکومتها است و نه دولتهایی که می‌آیند و می روند.
او در ادامه گفت: ماههاست معاونم آقای دکتر باقری و همکارانم در وین مذاکره می‌کنند. ارتباطات زیادی خود من با طرف‌های مختلف در موضوع بازگشت به برجام دارم اما وقتی ما صحبت از ضمانت می‌کنیم، طرف آمریکایی مذاکره ما، اظهار می‌دارد ما حداکثر تا پایان دولت خودمان ضمانت خواهیم داد. این چه پیامی‌برای طرفهای دیگر که علاقه‌مند هستند بیایند و در ایران سرمایه‌گذاری کنند دارد. این رفتار، این پیام را به سرمایه‌گذار خارجی می دهد که وارد ایران نشوید، وقت زیادی ندارید. من در نشست امنیتی مونیخ با برخی از مدیران شرکت‌های بزرگ، گفت‌وگو داشتم. معاون اقتصادی من هم نشست مفصلی با کمپانی‌های بزرگ عمدتا اروپایی در مونیخ داشت. همه آنها به ما می‌گفتند اگر مدت قراردادها کوتاه باشد ما نمی‌توانیم پروژه‌ای را در ایران اجرا کنیم. البته در مورد تضمین و طول مدت قراردادها ما پیشرفت‌هایی را در تبادل پیامهایمان با آمریکایی‌ها در هفته‌های گذشته شاهدیم اما هنوز به نقطه مطلوب نرسیده‌ایم.
مالی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ایران مصمم به ساخت سلاح است، بیان کرد: بدون استناد به آن‌چه جامعه اطلاعاتی در این خصوص خواهد گفت، می‌توانم بگویم که ما فکر می‌کنیم در مقطع فعلی به نظر نمی‌رسد ایران تصمیمی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای گرفته باشد.
اذعان این مقام آمریکایی به صلح‌آمیز بودن ماهیت برنامه هسته‌ای ایران در حالی است که مقامات ایران، خود بارها تاکید کرده‌اند تولید و به کارگیری تسلیحات هسته‌ای، جایی در دکترین دفاعی ایران ندارد.
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در پاسخ به سوالی درباره اظهارات و اقدامات مداخله‌جویانه دولت آمریکا درباره اتفاقات اخیر ایران، مدعی شد: سیاست دولت بایدن تلاش برای دامن زدن به بی‌ثباتی در ایران یا تغییر حکومت نیست، بلکه فقط تلاش می‌کند نسبت به باورهای ایالات متحده مبنی بر اینکه مردم حق دارند از آزادی‌های اولیه استفاده کنند، صادق باشد.