بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرهیختگان / « ما و مساله حجاب » عنوان یادداشت روزنامه فرهیختگان به قلم رضا غلامی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
درباره حجاب سخن فراوان گفته شده و من هم طی سال‌های گذشته گفتارها و یادداشت‌های پرشماری در این زمینه دارم، اما چه‌بسا امروز لازم باشد به فراخور موقعیتی که در آن قرار داریم، مروری دوباره به موضوع حجاب و عقلانیت آن و نیز منطق رویارویی با آن به مثابه یک ابژه اجتماعی داشته باشم. 
یکم. حجاب یک ضرورت عقلی و شرعی است که فوائد آن برای بانوان شریف ایرانی کم نیست. حجاب، زن ایرانی را از ابزار هوسرانی مردان هوسران یا ابزار سودآوری سیستم مریض سرمایه‌داری، به یک شخصیت اصیل و ارزشمند تبدیل می‌کند. حجاب، فرصت خودآگاهی و هویت‌یابی بانوان گرامی را به وجود می‌آورد. حجاب، زمینه بروز استعدادها و ظرفیت‌های فراوان بانوان عزیز را که در اثر بی‌حجابی و برهنگی به انحراف کشیده شده را شکوفا می‌سازد. حجاب، به تمایلات جنسی مردان و زنان جامعه، تا حد قابل اعتنایی اعتدال می‌بخشد. حجاب، به تقویت امنیت اجتماعی بانوان با کرامت کشورمان منجر شده و از آزار و اذیت‌های رنج‌آوری که به تبع روزگار متوجه آنهاست، می‌کاهد. حجاب، به تقویت بنیان خانواده و شکل‌گیری مودت و مهربانی بیشتر میان اعضای خانواده به‌ویژه همسران منجر می‌شود. 
دوم. وقتی از حجاب صحبت می‌کنیم، منظورمان حجاب حداقلی و شرعی است که می‌تواند اشکال متنوعی داشته باشد. حجاب مساوی با چادر به سر کردن نیست که طبیعی است برای برخی از بانوان دشوار و دفع‌کننده می‌باشد. شاید یکی از دلایل کم‌رونق شدن حجاب در سال‌های گذشته، اصرارهای بی‌جا برای یکدست‌سازی بانوان در نوع پوشش و حجاب، و نیز سیاه و سفید کردن صحنه حجاب بوده است. چادر سر کردن در زیست اجتماعی امروز بانوان ایرانی فقط یک ذائقه و سلیقه تاریخی است و بانوان ما می‌توانند به مطالبه شرع درباره حجاب، متناسب با اقتضائات حضور اجتماعی خود، با اشکال گوناگون پاسخ دهند. 
سوم. با وجود آنکه اسلام بر التزام بانوان به حجاب شرعی صحیح تاکید دارد، اما نمی‌توان نام هر‌گونه شل‌حجابی یا ضعیف‌الحجابی را بی‌حجابی گذاشت یا تصور کرد افراد ضعیف‌الحجاب عمدا تعهد خود به دین و احکام شریعت را کنار گذاشته‌اند. باید توجه داشت که برخی از ضعیف‌الحجاب‌ها از افرادی که به همه ظواهر شرعی التزام‌ نشان می‌دهند مومن‌ترند، اما به هر دلیل این کاستی در رفتارشان بروز و ظهور یافته است. یکی از اشتباهات ما برچسب‌زنی‌های بی‌منطق و جدا کردن ضعیف‌الحجاب‌ها از جریان اسلامی و انقلابی و فربه کردن جریان مقابل اسلام و انقلاب بوده است.
البته باید توجه داشت، قراردادن ضعیف‌الحجاب‌های طرفدار اسلام و انقلاب (با همه تنوع و تکثری که برای آنان‌ می‌توان در‌نظر داشت) در متن جریان انقلاب،‌ نباید در حد شعار باقی بماند بلکه باید در عمل عینیت یافته و در‌های مجموعه‌های انقلابی روی این افراد باز شود. 
چهارم. اگر از من سوال شود که بی‌حجابی معلول چه چیزهایی است، پاسخ‌های دقیق و مفصلی برای این سوال دارم، اما در اینجا فقط به پنج علت اصلی اشاره می‌کنم: یکم؛ اختلال در هویت و تشخص بانوان ایرانی. دوم؛ ورود گسترده ارزش‌ها و سبک زندگی غیر‌دینی به جامعه ما از طرق غیر‌فکری و به تبع آن، شکل‌گیری آنومی یا به‌هم‌ریختگی ارزشی. سوم؛ عدم‌پاسخگویی قانع‌کننده و جذاب ما به پرسش‌های روز درباره آزادی و حقوق زن و نیز توجیه حجاب در این ساحت. چهارم؛ رفتارهای تحقیرآمیز با زن در مواجهه با موضوع ظواهر دینی ازجمله حجاب و برانگیختن حس مقابله‌گری او، و پنجم؛ برخورد صفر و صدی با حجاب و عدم‌تنوع و تکثر معقول و جاذب در شکل حجاب. به‌نظر می‌رسد هر‌نوع کار فرهنگی باید بتواند به این پنج علت عنایت کافی داشته باشد. 
پنجم. دعوت به حجاب اصالتا یک امر فرهنگی است و رعایت حجاب نیز در درجه اول یک امر عقلی- قلبی است که از طریق اقناع عقلی و پیوند آن با روحیه لطیف انسان حاصل می‌شود؛ با این حال هر جامعه‌ای (حتی یک جامعه بی‌دین و سکولار) می‌تواند برحسب مصالح اجتماعی، رعایت پوششی خاص را از طرق دموکراتیک، به قانون تبدیل کند. به بیان دیگر مبدل شدن رعایت حجاب به یک امر قانونی، غیرمنطقی نیست. کما اینکه امروز در جوامع سکولار قوانینی در باب پوشش مردان و زنان در مجامع خاص وضع شده است. 
ششم. هرچند کشف حجاب در جامعه ما یک‌ پدیده غیرشرعی و غیرقانونی است، اما باید مراقب بود همه آنهایی که مبادرت به کشف حجاب می‌کنند را با یک چشم ندید. بعضی از آنها ندانسته و از سر ساده‌لوحی و جوزدگی به کشف حجاب روی می‌آورند و نه‌تنها با دین و انقلاب خصومتی ندارند، بلکه کم و بیش جزء دینداران و طرفداران انقلاب نیز هستند. با این حال در میان بی‌حجاب‌ها نیز می‌توان کسانی را یافت که آگاهانه، هوشمندانه و جسورانه به کشف حجاب روی آورده و درصدد مقابله با دین و قانون برآمده‌اند. به‌نظر می‌رسد نباید حساب این دو گروه را یکی دانست. 
هفتم. یکی از نگرانی‌های ‌بجای عقلا در جمهوری اسلامی، تشدید شکاف اجتماعی و استمرار دوقطبی‌سازی‌ها از سوی برخی عناصر سیاسی کم‌خرد است. باید توجه کرد که اختلال در وحدت و انسجام اجتماعی می‌تواند امنیت ملی را به مخاطره بیندازد، ستون خیمه انقلاب را متزلزل کند و راه همواری را برای ضربه زدن دشمنان به کشور عزیزمان فراهم کند. یکی از اقدامات بزرگ و اساسی در کشور ما، بسط اتمسفر خوش‌بینی، محبت و مهربانی به هموطن و کوشش برای تالیف قلوب است. در جامعه‌ای که سلایق و ذائقه‌های گوناگونی زیست می‌کنند، عقلانیت اجتماعی ایجاب می‌کند که با تدابیر مناسب از سوی حکمرانان، میان این سلایق و ذائقه‌های متکثر دافعه و تنش کمتری وجود داشته باشد. 
 هشتم. آنچه مسلم است، کار فرهنگی جذاب و نوآورانه برای سوق‌دهی بی‌حجاب‌ها به رعایت حجاب، یک اولویت تردید‌ناپذیر است و البته ما در این زمینه مردود شده‌ایم. مردود شده‌ایم زیرا در این 43 سال از کمترین سرمایه‌گذاری خلاقانه درجهت اشاعه حجاب دریغ کرده‌ایم و به نصایح اهالی فرهنگ و پیش‌بینی آنان درباره آینده گوش فرا نداده‌ایم. با همه اینها، سخن این است که نباید در کنار فعالیت‌های کارساز فرهنگی که امید می‌رود بالاخره آغاز شود، در اجرای قانون حجاب مسامحه کرد. رعایت حجاب در جمهوری اسلامی به حکم قانون ضروری است و همه بانوان از هر طیف و موقعیتی، می‌بایست در معابر و اماکن عمومی این قانون را محترم بشمارند. بانوان گرامی می‌دانند که کمترین جلوه کشف‌حجاب برداشتن روسری از سر است و این کشف حجاب تدریجا می‌تواند به استفاده از لباس‌های نیمه‌برهنه در معابر و اماکن عمومی و هنجارشکنی جانبی شماری از زنان و مردان ناآگاه و آگاه منجر شود. این شرایط حتما نه به سود جامعه و نه به سود بانوان است و می‌تواند آسیب‌های پرشماری را که شمار کثیری از نخبگان غربی نیز به آن معترفند در پی داشته باشد. 
نهم. خوب است دختران و بانوان گرامی بدانند کسانی‌که امروز آنها را به بی‌حجابی تشویق می‌کنند و بی‌حجابی را مظهر ترقی می‌خوانند، خیرخواه آنها نیستند. آنها به‌خوبی از ماجرای سوزناک بردگی زنان در عصر مدرن باخبرند. آنها از پیامدهای تن‌نمایی ناآگاه نیستند و از نزدیک دختران هتک‌حرمت شده در کشورهای غربی را نظاره کرده‌اند، اما دریغا که سودطلبی‌حریصانه و منهای اخلاق، آنها را از بیان حقیقت بازداشته است. 
دهم. با آنکه رعایت حجاب در کشور ما یک قانون است اما اجرایی کردن این قانون ظرایفی دارد که نباید از نظرها مخفی بماند. اولا نباید کشف حجاب را با مفاسد و جرایم اجتماعی دیگر یکسان دانست و شرایط برخورد قانونی با آن شرایط را در این عرصه نیز تجویز کرد. ثانیا می‌بایست از اقدامات پلیسی و قهرآمیز با کشف‌حجاب‌کننده‌ها، رویارویی فیزیکی و تند با آنها و هر اقدامی که موجبات تحقیر و ارعاب آنان را فراهم می‌کند اجتناب کرد. همچنین باید از ورود افراد فاقد منطق و ظرفیت مواجهه با این پدیده حساس به نام آمران به معروف و ناهیان از منکر پرهیز کرد. تعیین جرایم مالی سنگین و بازدارنده، در‌نظر گرفتن برخی محرومیت‌های اجتماعی قانونی و موثر، عدم‌اجازه ورود به اماکن دولتی و استفاده از خدمات دولتی، عدم‌اجازه ورود به مراسم رسمی و امثال اینها ازجمله برخوردهایی است که می‌توان به‌عنوان ضمانت اجرایی قانون حجاب در ایران درنظر گرفت. البته این مطلب را باید تصریح کنم که در مواجهه با بی‌حجاب‌ها هرگونه اقدام غیرقانونی از سوی ضابطان قضایی یا مردم‌، صددر‌صد ممنوع است و کسی اجازه ندارد خارج از دایره قانون و به‌نحو خودسرانه برای متخلفان یا مجرمان اجتماعی مجازاتی را معین و سپس اجرا کند. 
یازدهم. قانون‌گذاری یا تجدید قانون در باب حجاب، یک امر به‌شدت دقیق و پیچیده است و بدون در‌نظر گرفتن ظرایف اجتماعی و آنچه در زیرپوست جامعه در جریان است، ممکن نیست. قانون‌گذاران‌ ما باید مراقب باشند اولا احساسات و عواطف خود را در قانون‌گذاری کنار بگذارند. ثانیا تحت‌تاثیر نادان‌های تندرو و ماجراجویان قرار نگیرند و در یک کلمه، عقل و منطق را بر کار خود کاملا استوار کنند. 
دوازدهم. تجدید قانون در زمینه حجاب، چنانچه به کار فرهنگی صحیح و غیرتشریفاتی بها ندهد و ایده‌های اساسی و خلاقانه‌ای در این عرصه نداشته باشد، لوازم مادی و معنوی فعالیت فرهنگی را در‌نظر نگیرد و از همه بدتر، همه بار تقویت حجاب را بر دوش پلیس و قوه‌قضائیه بگذارد، از همان ابتدا یک قانون ناقص، ناکام و شکست‌خورده است. 
سیزدهم. با آنکه حجاب در حفظ سلامت اجتماعی نقش مهمی دارد و منطقا ارزش آن را دارد که به آن توجه ویژه شود، اما توجه داشته باشیم که ما مسائل دیگری نیز در جامعه داریم که چه‌بسا عدم‌رسیدگی درست به آن مسائل، در کم‌رونقی حجاب بی‌اثر نبوده است. مساله کنترل تورم و گرانی‌ها، مساله تامین رفاه حداقلی برای عموم مردم، مساله عدالت اجتماعی، مساله قانون‌گرایی و مبارزه با فساد، مساله نظم اجتماعی و مهار دیوان‌سالاری افسار‌گسیخته و نیز مساله ناآرامی‌ها و تنش‌های مستهلک‌کننده در فضای سیاسی کشور، از‌جمله مسائلی است که نباید مورد کم‌توجهی قرار گیرد.