بزرگنمايي:

پیام ویژه - شرکت مهندسی و توسعه نفت در پاسخ به گزارشی با عنوان «شلیک به قلب هورالعظیم» جوابیه‌ای منتشر کرد.

به گزارش شانا به نقل از شرکت مهندسی و توسعه نفت، در متن این جوابیه آمده است: با توجه به انتشار خبری در روزنامه اعتماد در تاریخ سوم خردادماه با عنوان «شلیک به قلب هورالعظیم» شرکت مهندسی و توسعه نفت جوابیه‌ای در تاریخ 16 خردادماه به شرح زیر آماده کرده است، بر این اساس با عنایت به ماده 23 قانون مطبوعات، مشروح جوابیه فوق به‌منظور تنویر افکار عمومی و نگارنده خبر ارائه می‌شود.
با توجه به گستردگی موارد مطرح‌شده در این گزارش، سعی شده است جوابیه به‌صورت مورد به مورد به تمامی موضوعات پاسخ دهد.
در متن خبر و بخش‌های زیادی از گزارش منتشرشده، محور تحلیلی خبر بر طرح توسعه و بهره‌برداری میدان نفتی سهراب در جغرافیای شمالی تالاب هورالعظیم و در مجاورت خط مرزی بین کشورهای ایران و عراق متمرکز شده است و متأسفانه شاهد اطلاعات نادرست و ناقصی هستیم، به‌نحوی که از حفاری 35 حلقه چاه نفت و احداث 25 محوطه سرچاهی در میانه محیط تالابی به‌صراحت یاد می‌شود، در صورتی که واقعیت چیز دیگری است.
میدان نفتی سهراب بعد از حفر دو حلقه چاه اکتشافی در سال‌های ابتدایی دهه 90 در برنامه توسعه بالادستی وزارت نفت قرار گرفت. در سال‌های بعد، توسعه تکمیلی و بهره‌برداری از این میدان در قالب قراردادهای توسعه‌ای مورد توجه شرکت‌های خارجی قرار گرفت و برنامه اجرایی توسعه با ارجحیت گزینه فنی - اقتصادی بهینه و نگاه حداقلی به حفاظت محیط تالابی از سوی شرکت‌های خارجی پیشنهاد شد، اما با اعمال تحریم‌های مضاعف و ظالمانه بین‌المللی به صنعت ملی نفت و گاز کشور، طرح توسعه و بهره‌برداری از میدان نفتی سهراب با تأکید بر کمینگی اثرات سوء زیست محیطی بر بدنه تالاب هورالعظیم مورد بازبینی در صنعت نفت قرار گرفت و نهایتاً برنامه کلی توسعه و بهره‌برداری از این میدان با حفاری مجموعاً 20 حلقه چاه جدید در 6 محوطه سرچاهی و با بهره‌گیری از توان فناورانه داخلی حفاری‌های جهت‌دار و کاهش حداکثری استحصال از اراضی تالابی و بدون احداث جاده‌های دسترسی جدید و صرفاً با تعریض گذرگاه مرزی موجود (شمالی - جنوبی) و جاده موسوم به امام رضا (ع) (غربی- شرقی) خلاصه و گزارش امکان‌سنجی و بررسی اولیه طرح نیز به متولیان حفاظت محیط زیست ارائه شد. در مرحله بعد، طراحی مفهومی و مهندسی پایه طرح با تکیه بر اصل کاهش اثرات سو زیست‌محیطی هم‌زمان و وابسته به مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) طرح صورت گرفت که از این حیث در بین طرح‌های توسعه نفت و گاز کشور منحصربه‌فرد و ممتاز است.
1- توسعه عملیات اجرایی دو حلقه چاه در میدان نفتی سهراب با اخذ مجوز از سازمان محیط زیست آغاز شده است، اما نویسنده با تأکید بر گزارش در دست بررسی توسعه 18 چاه آتی طرح سهراب به مخاطب چنین القا کرده که مجوزی در خصوص طرح توسعه سهراب صادر نشده است و شرکت نفت با مسئولیت‌ناپذیری و گردنکشی در مقابل قانون و سازمان حفاظت محیط زیست در حال توسعه میدان است. با وجود این آغاز طرح بدون کسب مجوز قویاً تکذیب می‌شود.
2- گزارش نهایی مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی استفاده از فناوری نوین حفاری جهت‌دار (S شکل)، احداث نشدن واحدهای فراورش مرکزی و فرعی، احداث نشدن مشعل ثابت گازهای همراه نفت در محدوده منطقه حفاظت‌شده، بهره‌گیری از تکنولوژی پمپ‌های چندفازی انتقال نفت‌خام و احداث تلمبه‌خانه در خارج از محدوده منطقه حفاظت‌شده، پیش‌بینی احداث خط لوله انتقال نفت در خارج از منطقه حفاظت‌شده زیست‌محیطی تنها بخشی از اصول مقررشده در طراحی توسعه و بهره‌برداری از این میدان است که به‌رغم تحمیل هزینه‌های بیشتر در طراحی، ساخت و نصب و بهره‌برداری از تأسیسات صرفاً با رویکرد همساز با حفاظت محیط زیست و کاهش اثرات سوء در محیط تالابی مدنظر قرار گرفته است.
3- همچنین در این گزارش وجود آب برای طرح‌های توسعه‌ای مانند طرح سهراب به‌عنوان عامل بالا رفتن هزینه‌ها ذکر شده، این در حالی است که در این طرح به‌دلیل رعایت اصل حفظ و حراست تالاب و استفاده از حاشیه تالاب برای احداث چاه جدید به‌جای ورود به مرکز تالاب، خشکاندن تالاب هیچ منفعت و تسهیلی را برای توسعه میدان به‌همراه ندارد. این در حالی است که در سایر طرح‌های غرب کارون نیز ارتفاع پد چاه‌ها بر اساس رقوم ارتفاعی آب در 100 سال گذشته تعیین شده است و بنابراین به جز موارد رخداد سیل نظیر سیل سال 1398، وجود آب هیچ مشکل یا هزینه جدیدی برای توسعه و تولید نفت ایجاد نمی‌کند.
4- همان‌گونه که در متن اشاره شده است مشکل اصلی هورالعظیم خشکسالی‌های متوالی و کاهش منابع آبی و در نتیجه تأمین نشدن حقابه تالاب است. متاسفانه هم‌زمانی خشکی بخشی از تالاب با فعالیت‌های توسعه‌ای در منطقه غرب کارون باعث سوءاستفاده برخی جریان‌ها برای نسبت ‌دادن خشک شدن تالاب به صنعت نفت شده است، این در حالی است که بهترین شاهد برای اثبات وجود نداشتن رابطه علت و معلولی بین عملیات نفت و خشکی تالاب، خشک شدن دریاچه ارومیه، گاوخونی، زاینده‌رود، هیرمند و بسیاری دیگر از رودخانه‌ها و چشمه‌ها در مناطقی است که صنعت نفت حضور و فعالیتی ندارد.
5- به گواه و مستند به تصاویر تاریخی و ماهواره‌ای از منطقه حفاظت‌شده تالاب هورالعظیم، همچنین پژوهش‌های انجام‌شده، تغییرات اقلیمی کلان و خرد در این منطقه از ابتدای دهه 80 میلادی (دهه 60 شمسی) آغاز شده است، به نحوی که سال‌های خشک و کم‌باران مستمر در سه دهه اخیر، پدیده‌های غیرقابل پیش‌بینی اقلیمی و مدیریت منابع آبی تأمین‌کننده آب تالاب در بالادست آن موجب کاهش کیفیت و تغییر توان اکولوژیکی این منطقه حساس زیست‌محیطی شده است، در همین راستا و به اذعان مسئولان ذی‌ربط در سازمان حفاظت محیط زیست و دیگر نهادهای نظارتی، تأمین نشدن حقابه تالاب، مشارکت نکردن کشور همسایه در برنامه‌های مشارکتی احیای تالاب، مصرف بی‌رویه منابع آبی تالاب در مصارف کشاورزی بومی منطقه، مدیریت نکردن صحیح در نگه‌داشت آب تالاب در پایین‌دست از علل قابل‌توجه و مزید بر علل اقلیمی یادشده در کاهش کیفیت زیستگاهی این منطقه است.
این موضوع ضمن آنکه کاملاً کارشناسی است، اگر از سوی این‌گونه مطالب مورد تشکیک قرار نگیرد، به‌سادگی توسط عموم قابل‌درک است.
6- شایان ذکر است تمامی طرح‌های توسعه میدان‌های مشترک نفتی در منطقه مورد بحث مشمول انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA) بوده است که مطالعات مبسوط آن در قالب گردآوری مطالعات پایه زیست‌محیطی (EBS) و انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسعه (EIA) منجر به اخذ مجوزهای لازم از سازمان حفاظت محیط زیست شده است و به‌منظور پایش مستمر عملکرد زیست‌محیطی در منطقه، هسته‌های نظارتی زیست‌محیطی با مشارکت متولیان استانی حفاظت محیط زیست تشکیل و در منطقه مستقر شده است.
7- در بخش‌هایی از گزارش، از قول مدیر اسبق اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان نقل شده است که گزینه برداشت نفت با استفاده از حفاری مورب از سوی شرکت نفت رد شده است. این در حالی است که طرح سهراب، حفاری مورب را به‌رغم هزینه بالای آن برای حفاظت حداکثری از تالاب پذیرفته و از طریق آن نیاز به ورود به مرکز تالاب و هرگونه تخریب در آن منطقه را کاملاً رفع کرده است.
8- در بخش دیگری از خبر، به قانون «حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور» اشاره شده است که مطابق آن هرگونه بهره‌برداری و اقدامی که منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل‌جبران شود، ممنوع است و از آن برای اثبات قانون‌گریزی نفت استفاده شده، اما اشاره‌ای نشده است که قانون، مرجع تعیین تخریب غیرقابل‌جبران را سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده است و این سازمان مجوز توسعه دو حلقه چاه را به‌دلیل رعایت الزامات و راهکارهای متعدد از سوی صنعت نفت برای حفاظت حداکثری از تالاب و تخریب نکردن غیرقابل‌جبران صادر کرده است.
9- تقریباً حدود یک‌سوم مطالب خبر به نقل از افرادی است که هیچ‌گونه ارتباط کاری با شرکت مهندسی و توسعه نفت و طرح‌های توسعه‌ای در منطقه غرب کارون نداشته‌اند، بنابراین اطلاعات آنها کاملاً غلط یا ناقص است. اشاره به جاده‌های دسترسی، خاکریزی و خاک‌برداری در تالاب، تخلیه پسماند و پساب و کنده‌های حفاری در تالاب، ساخت کارخانه در وسط تالاب هورالعظیم از مواردی است که در طرح‌های شرکت مهندسی و توسعه نفت و به‌ویژه طرح سهراب قویاً تکذیب می‌شود.
10- در ادامه، آتش زدن نیزارها و تخلیه پسماند در تالاب به شرکت نفت نسبت داده شده، این در حالی است که سوختن نیزارهای موجود در هور، هیچ‌گونه منفعت یا تسهیلی در امور توسعه و تولید ایجاد نمی‌کند و شرکت مهندسی و توسعه نفت، هرساله عملیات‌های متعدد برای خاموش کردن نیزارها دارد و تاکنون از تمامی امکانات خود برای اطفای این حریق‌ها استفاده کرده است. سوزاندن نیزارها عمدتاً ناشی از خشک شدن تالاب و در نتیجه کمبود مواد غذایی، توسط بومیان منطقه با انگیزه رشد ساقه‌های تازه‌تر و تأمین غذای گاومیش‌ها انجام می‌شود.
11- در قسمت دیگری از گزارش ادعا شده است کشور عراق پس از عوض شدن حکومت بعثی، بخش عراقی تالاب را در کنوانسیون رامسر ثبت کرده است، اما متأسفانه هیچ‌گونه اشاره‌ای به خشک شدن آن قسمت تالاب که دوسوم آن را تشکیل می‌دهد، توسط کشور عراق نشده و توضیحی داده نشده که کشور عراق، تمرکز خود را بر تولید نفت از میدان‌های مشترک با ایران گذاشته است.
12- در متن خبر به عقب‌نشینی اداره کل حفاظت محیط زیست در مقابل نفت اشاره شده، این در حالی است که اداره کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان برای ارائه مجوز اجرای طرح‌های توسعه‌ای کاملاً مطابق قانون و مقررات و با سختگیری فراتر از نیاز اقدام کرده، به‌نحوی که سختگیری‌های این سازمان، عملیات توسعه در غرب کارون را با چالش جدی روبه‌رو کرده است و در سوی مقابل مرز، کشور عراق به‌سادگی و با توان شرکت‌های قدرتمند خارجی و بدون تحمل هیچ‌گونه تحریمی در حال برداشت نفت با سرعت تمام از میدان‌های مشترک است.
13- برخلاف این خبر که پرداخت هرگونه خسارت، اجاره یا جریمه‌ای را توسط شرکت نفت انکار یا کوچک‌نمایی کرده است، علاوه بر پرداخت جرایم عوارض آلایندگی و هزینه‌های سنگین برای اجرای طرح‌های مسئولیت اجتماعی و اجرای اقدامات جبرانی زیست‌محیطی برای منطقه در دستور کار صنعت نفت قرار داشته و دارد که میدان سهراب نیز از این موضوع مستثنا نیست.
14- شایان ذکر است «پیگیری خبرنگار اعتماد جهت پاسخگویی شرکت متن در خصوص طرح سهراب» حداقل از جانب این اداره قویا تکذیب می‌شود.
این امور آمادگی دارد در خصوص تمامی موضوعات محیط زیستی طرح توضیحات و گزارش‌های لازم را به افکار عمومی ارائه کند.
در پایان باید اشاره کرد که توسعه میدان‌های مشترک نفتی بین کشورهای ایران و عراق که از اولویت‌های استراتژیک اقتصاد کلان کشور در قوانین برنامه‌های متوالی توسعه چهارم، پنجم و ششم از اواسط دهه 80 آغاز شد، به مثابه پنجره‌ای رو به توسعه روزافزون صنعت نفت و گاز کشور و منتج به پیدایش تمدن جدید نفتی در میدان‌های غرب کارون شده است و این دستاورد عظیم ملی با همت کارکنان زحمتکش صنعت نفت و همراهی دیگر سازمان‌ها و ارگان‌های حاکمیتی از جمله سازمان حفاظت محیط زیست محقق شده است و به همین دلیل باید ضمن ارج نهادن به تلاش‌های شبانه‌روزی این عزیزان، رعایت انصاف و مهم‌تر از آن مستندات بر اساس واقعیت در این‌گونه متون و گزارش‌ها لحاظ شود.