پیام ویژه

آخرين مطالب

مردی که تا امروز درست فهمیده نشد یادداشت

مردی که تا امروز درست فهمیده نشد
  بزرگنمايي:

پیام ویژه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبدالجواد موسوی| دوم آذرماه که برسد، صدمین سالروز تولد جلال آل‌احمد است؛ مردی که به‌دلیل سوء‌تفاهم‌های فرامتنی انبوهی که پیرامون او را احاطه کرده‌اند، هیچ‌گاه درست فهمیده نشد. بااینکه یکی از سرراست‌ترین روشنفکران ما بود و چیزی که با آن از اساس بیگانه بود ابهام و پیچیدگی بود، اما همین آثار ساده و روشن هم درست فهمیده نشدند و اصلاً شاید درست‌تر این است که بگویم اصلاً درست خوانده نشد تا چه‌رسد به فهمیده‌شدن.
حکومتی‌ها بزرگترین جفا را در حقش کردند؛ با بزرگراه به‌نامش زدن و جایزه 110 سکه‌ای به‌نام او برگزار کردن. به‌احتمال قریب به یقین، نیت‌شان خیر بوده و با این‌کارها دست‌کم می‌خواستند ارادت‌شان را به آل‌احمد نشان دهند اما حاصل کارشان، ساختن یک شمایل حافظ وضع موجود بود از نویسنده‌ای که به دنیا آمده بود برای به‌هم‌زدن بازی. به دنیا آمده بود تا شر به‌پا کند و مزاحم خور و خواب دیگران شود. به دنیا آمده بود تا عیش دیگران را منغص کند. کافی است کسی دو، سه اثر از آثار شاخص جلال را بخواند تا بفهمد این نویسنده به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند نویسنده معیار نظام جمهوری اسلامی باشد. در این ادعا نه تخفیف جلال نهفته است، نه تمجید او؛ صرفاً توصیف می‌کنم. ممکن است بعضی از شعارهای جلال در ظاهر با شعارهای رسمی نظام همخوانی داشته باشد، اما این نگاه بسیار سطحی و نازل است. کلیت آل‌احمد هیچ ربطی به نظام مستقر ندارد. او یک نویسنده است. یک روشنفکر تمام‌عیار. یک روشنفکر به‌معنای امروزی کلمه که حتی ربطی به روشنفکر دینی هم ندارد. روشنفکری که به‌اقتضای جامعه روشنفکری آن روزگاران، اگرچه ضدغرب است و به‌دنبال ریشه‌های بومی و خودی برای مبارزه با استعمار، اما در این ‌راه اصلاً و ابداً به شریعت اسلامی و مفاهیمی ازاین‌دست اعتنایی ندارد و اگر هم گاهی گریزی به این‌عوالم می‌زند، صرفاً به‌دنبال دستاویزی است برای پیشبرد اهدافی که در ذهن دارد؛ یعنی استفاده ابزاری از این مفاهیم. چنین چیزی را به‌دلیل صداقت ذاتی و منحصربه‌فردش اصلاً پنهان هم نمی‌کند. بااین‌حال از آن‌جایی که درست خوانده نشده، کمتر کسی به این موضوع توجه می‌کند.
روشنفکران هم که اغلب آن‌ها در شتابزدگی و سیاستزدگی دست‌کمی از حکومتی‌ها ندارند، روی دیگر علت عدم درست‌فهمیدن جلال بودند. آن‌ها با خلاصه‌کردن جلال در سیاست و گیردادن به همان جمله‌ای که جلال در ستایش شیخ فضل‌الله نوری گفته بود، از جلال چهره‌ای تک‌ساحتی ساختند و سبب شدند جلال قصه‌نویس، گزارش‌نویس، جستارنویس و منتقد کمتر جلوه کند. کار را به جایی رساندند که حتی آخوندبودن پدر جلال، به یکی از جرائم نابخشودنی او بدل شد. خیلی‌های‌شان برای اینکه کماکان محبوب بمانند، از جلال اعلام‌برائت کردند و سعی کردند اگر سهمی در شکل‌گیری وضع موجود داشتند، آن را به‌نام جلال ثبت کنند تا از اعتراض‌های احتمالی در امان بمانند.
نتیجه تلاش آن‌طرفی‌ها و این‌طرفی‌ها این شد که یک نویسنده به‌شدت جدی و تاثیرگذار در حوزه نثر فارسی، عالم روشنفکری، نقد ادبی و هنری و طرح مسائل بنیادین نظری، تبدیل شود به یک چهره مغشوش و مبتذل که حتی مجریان دلقک شبکه «من و تو» هم به‌راحتی و سادگی درباره او اظهارنظر می‌کنند و عوام کالانعام را علیه او می‌شورانند تا آنجا که از قتل‌های زنجیره‌ای تا گران‌شدن سیب‌زمینی را تقصیر سیدجلال آل‌احمد بیندازند.
بیش از نیم‌قرن از مرگ جلال می‌گذرد اما ما هنوز فرصت آن‌که او را درست بخوانیم و فهم کنیم، پیدا نکرده‌ایم. شاید این از اقتضائات زمانه شتابزده ماست که مجال مواجهه درست و منصفانه با هیچ پدیده‌ای را برای‌مان فراهم نمی‌آورد. واقعاً تعجب می‌کنم در چنین روزگاری که حتی آل‌احمد و شریعتی، درست خوانده و فهم نمی‌شوند، بزرگواری چون دکتررضا داوری‌اردکانی از این‌که آثارش را درست نخوانده و نفهمیده‌اند، گله‌مند است. بگذریم.
در دیباچه کتاب ارزیابی شتابزده، جلال از قول استادش، عباس اقبال نقل می‌کند که تا 100سال از یک واقعه نگذشته باشد، نمی‌توان درباره آن اظهارنظر درستی کرد. جلال متعرض می‌شود که من اگر همین الان نگویم که از این آش دهانم سوخت، فردا آش سرد می‌شود و سار از درخت می‌پرد و... الخ. حقیقتش این است که من با این‌که سال‌ها با جلال هم‌عقیده بودم و در شمار مخالفان سخن استاد اقبال، اما تازگی‌ها دارم به این نتیجه می‌رسم که حق با اقبال است. دست‌کم درباره خود جلال که حقیقتاً یک‌ واقعه بود، این حرف مصداق دارد. 100سال از تولدش می‌گذرد، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم قضاوتی صحیح و منصفانه نسبت به او داشته باشیم. 
بازار

لینک کوتاه:
https://www.payamevijeh.ir/Fa/News/1430788/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

حمایت مادورو از ابتکار پوتین برای مذاکره با اوکراین

آتش‌سوزی گسترده در نزدیکی «اشدود» اشغالی و تخلیه خانه‌های مسکونی «کفار آفیو»

مراجعه 400 مصدوم انفجار بندر شهید رجایی به پزشکی قانونی

سارقان برای دزدیدن طلای بدلی، سر زن جوان را بردیدند!

هواپیمایی امارات : سود 6.2 میلیارد دلاری

صفر تا صد هزینه‌های بانکی به صفر می‌رسد؟

زیان 1.5 میلیارد دلاری صنعت گردشگری اسرائیل از جنگ و ناامنی

نماینده کنگره هند: ترامپ نیاز به آموزش دارد

استقبال «اردوغان» از پیشنهاد «پوتین» برای مذاکرات صلح استانبول

روزنامه عبری از 3 اختلاف در روابط تل‌آویو و آمریکا پرده برداشت

هواشناسی هشدار داد؛ گرد و خاک در تهران و 15 استان دیگر

دنبال این هستیم که تحریم‌ها برداشته شود و نفع آن به ما برسد

اختلاف قدیمی با برادر منجر به قتل شد

«اتاق فرار هوش سیاه»؛ تجربه‌ای متفاوت از آموزش در بیمه دی

مانیتور گیمینگ فیلیپس با پنل IPS و نرخ نوسازی تصویر 390 هرتز معرفی شد

کلاهبرداری 210 میلیاردی با وعده خرید و فروش املاک

پول گندم‌ گندم‌کارها کجاست؟

دولت‌ها چگونه با تورم مقابله می‌کنند؟

خرید ارزان ترین لوله گالوانیزه برق ، از کجا بخریم؟

روی آوردن ساکنان غزه به شیوه‌های ابتدایی برای مقابله با کابوس قحطی

وزیر جنگ سابق رژیم صهیونیستی: توافق آمریکا با یمنی‌ها، «سقوط غیرقابل وصف» برای اسرائیل است

گام چین و پاکستان برای مهار نفوذ هند در افغانستان

رژیم صهیونیستی تیپ چتربازان را از سوریه به مرزهای غزه منتقل کرد

بدلکاری خطرناک روی سقف خودرو؛ خودروی متخلف توقیف شد

مردی همسرش را به خاطر خرید تلفن همراه خفه کرد

کشف بقایای 3 جسد در حومه حلب

دختر 18 ساله قربانی جنایت سیاه شد

برنامه پرواز حجاج تهرانی به مدینه؛ 22 اردیبهشت

دیدار مجدد با آیفون 16 پرو مکس؛ پرچم‌دار گران‌قیمتی که ارزش خرید ندارد!

هدیه تسلیحاتی آمریکا به اوکراین

اعتراف کارشناس اسرائیلی به فلج شدن رژیم صهیونیستی در پی حملات یمن

تولید 1505 قلم ماده مؤثره دارویی در داخل کشور

اعزام کارشناسان سازمان هواپیمایی به محل سانحه بوئینگ وارش

ممنوعیت واردات یا تعرفه‌گذاری؟

رئیس‌جمهور لبنان: تصمیم برای انحصار سلاح در دست دولت گرفته شده است

احتمال حضور سوریه در نشست سران عرب قوت گرفت

اقدامات بیمه دی برای جبران خسارت حادثه بندر شهید رجائی

رویترز: ترامپ به‌دنبال جذب یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری عربستان است

سرمقاله اطلاعات/ خلیج فارس نامی به بلندای تاریخ

دستگیری زنی که در بهشت زهرا از داغ‌دیدگان سرقت می‌کرد

دستگیری زنی که در بهشت زهرا(س) دزدی می‌کرد

معاون وزارت کشور: ادارات، دمای کولر را روی 27 درجه تنظیم کنند

رزمایش مشترک آمریکا و کره‌جنوبی در دریای شرقی چین

پایان دادن به گرسنگی مردم غزه خواسته تونسی‌ها

حماس: جهانیان «نه بزرگ» به نتانیاهو بگویند

تحریم های جدید انگلیس علیه روسیه

تخریب منازل فلسطینیان در شرق طولکرم و آوارگی ساکنان توسط اشغالگران

تسلیحات اسرائیلی هند در تقابل با پاکستان

پاپ جدید خواستار صلح پایدار در اوکراین شد

حرکت ارابه‌های مرگ به سوی غزه با اعزام تیپ‌های جدید