پیام ویژه - تجارت نیوز / وزارت نیرو امروز از رشد 11 هزار مگاواتی مصرف برق در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل خبر داد. این امر به بهانه‌ای برای قطعی پیش از موعد برق در سراسر کشور و ایجاد اختلال در زندگی مردم تبدیل شده است. هاشم اورعی، استاد برق دانشگاه شریف، در همین زمینه عنوان کرد: ویژگی بارز وزارت نیرو امروز، آشفتگی، بی‌برنامگی و ارائه وعده‌های توخالی به مردم است.
شروع زودهنگام قطعی‌های مکرر برق، زنگ خطر بحران کمبود برق را به صدا درآورد. در حالی که کشور در اوج گرما و پیک مصرف برق قرار ندارد، قطعی برق در سراسر کشور از اوضاع نگران‌کننده آب نشان دارد.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، در جلسه هم‌اندیشی با مجمع نمایندگان استان تهران در روز سه‌شنبه 16 اردیبهشت‌، عنوان کرد: مصرف برق کشور در اردیبهشت سال گذشته 46 هزار مگاوات بوده و در سال جاری تقاضای مصرف برق در همین مدت به 57 هزار مگاوات رسیده است. این یعنی مصرف برق نسبت به سال گذشته 11 هزار مگاوات افزایش داشته است.
در مورد دلیل افزایش مصرف برق و شروع زودهنگام خاموشی‌ها، تجارت‌نیوز با هاشم اورعی، استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف، گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
کسری 24 هزار مگاواتی برق در تابستان پیش‌رو
*دلیل شروع زودهنگام قطعی برق چیست؟
کمبود برقی که این روزها کشور با آن مواجه است، اتفاقی نیست و به‌طور کامل قابل پیش‌بینی بوده و روندی فزاینده داشته است. سال گذشته در 17 مرداد که اوج مصرف بود، کسری 17 هزار و 400 مگاواتی در کشور وجود داشت. امسال، در بهترین شرایط، ناترازی حداقل 24 هزار مگاوات در اوج مصرف رقم می‌خورد. در نتیجه، وضعیت برق بسیار وخیم است.
دلیل اصلی این وضعیت، آن است که تمام تمرکز تنها روی افزایش تولید گذاشته شده و مصرف رها شده است. مصرف بسیار بالاست و در این مسابقه بین تولید و مصرف، تولید همیشه بازنده می‌ماند. با رها کردن مدیریت مصرف و بی‌توجهی به بهینه‌سازی، نیاز کشور به برق را هیچ‌گاه نمی‌توان تامین کرد.
نیروگاه‌های کشور کهنه هستند. افزایش ظرفیت تولیدی در نیروگاه‌های حرارتی نیز به دلیل نبودگاز برای سوخت نیروگاه‌ها مشاهده نشده است. همچنین امسال، شاید بیشتر از یک‌سوم ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق‌آبی را به دلیل محدودیت منابع آبی نمی‌توان استفاده کرد.
از هفته گذشته، آب پشت سدها که باید برای زمان اوج مصرف در تیر و مرداد نگه داشته می‌شد، زودتر از موعد مصرف شده است. با چنین وضعیتی، کشور در تیر و مرداد چه کاری می‌خواهد انجام دهد؟
14 مگاپروژه وزارت نیرو فقط انشا و بیانیه هستند
*آیا برنامه‌ای برای جبران کسری برق وجود داشت؟
در بهمن‌ماه اعلام شد که 14 مگاپروژه تعریف شده‌اند؛ ازجمله توسعه انرژی تجدیدپذیر و دیگر موارد مشابه. اما از همان ابتدا مشخص بود که این‌ها فقط انشا و بیانیه هستند. حال می‌گویند دلیل قطعی‌ها تعمیر نشدن به‌موقع نیروگاه‌هاست. خب می‌توانستند به‌موقع تعمیر کنند!
خلاصه ماجرا این است که برآیند عملکرد بخش برق کشور یعنی وزارت نیرو این است که کشور تا اطلاع ثانوی، هر روز بحران عمیق‌تر می‌شود. در حال حاضر در اردیبهشت، شیراز قطعی چهار ساعته برق را تجربه کرد. همچنین صنعت از همین حالا در هفته دو روز تعطیل است. باید به خاطر داشت که این وضعیت در اردیبهشت رقم می‌‎خورد.
البته این هشدارها توسط کارشناسان، به‌طور مکرر داده شده‌اند، اما برنامه‌ریزی در کار نیست. ویژگی بارز وزارت نیرو امروز، آشفتگی، بی‌برنامگی و ارائه وعده‌های توخالی به مردم است.
تشویق به صرفه‌جویی و تهدید به قطعی برق نمی‌توانند ذیل مدیریت مصرف جای بگیرند
*وزارت نیرو در مورد مدیریت مصرف به راهکارهای تشویقی و تنبیهی روی آورده است. این راهکارها کارساز هستند؟
این که به مردم بگویند «جان ما در مصرف برق صرفه‌جویی کنید» یا وقتی مصرف برق بالا رفت تهدید به قطعی برق کنند، تنها حرف است. این رویکردها را نمی‌توان مدیریت مصرف برق نام گذاشت.
مدیریت مصرف در جهان امروز تعریف و ابزار دارد. اولین و مهم‌ترین ابزار آن، قیمت است. تا زمانی که قیمت برق خانگی را طوری تعیین کنند که مردم هیچ انگیزه‌ای برای خرید دستگاه‌های با راندمان بالا نداشته باشند، نمی‌توان انتظار بهینه‌سازی داشت.
قیمت‌گذاری فعلی طوری است که فرد با خیال راحت کولر را روشن می‌کند و پنجره را هم باز می‌کند، بدون اینکه نگران هزینه باشد. این یعنی حتی ذره‌ای مدیریت در تمامی اقداماتی که انجام می‌دهند وجود ندارد. فرهنگ‌سازی فقط بخشی از کار است. قطع کردن برق که نیاز به مدیریت ندارد؛ حتی یک بچه هم می‌تواند کلید برق را بالا و پایین کند!
کشور به برنامه‌های جامع در زمینه مدیریت مصرف نیاز دارد. مدیریت مصرف تنها وظیفه وزارت نیرو نیست. برای مثال، الکتروموتورهایی که در کشور استفاده می‌شود باید راندمان بالا داشته باشند. سازنده‌ این موتورها باید از سوی وزارت صمت برای ارتقای کیفیت و سرمایه‌گذاری تشویق شود. این فقط یک نمونه است.
در آمریکا پروژه‌ای در دهه 80 برای بهینه‌سازی مصرف اجرا شد که 20 سال طول کشید. اما اینجا تنها یک واحد به اسم بهینه‌سازی در ساتبا تشکیل شد که به تبعیدگاه تبدیل شده است. افرادی به آنجا فرستاده می‌شوند که هیچ‌کاری نمی‌توانند انجام دهند و نتیجه همین وضعیت فعلی می‌شود.
بازار

گرمای طبیعی هوا نمی‌تواند بهانه‌ای برای ناکارآمدی مسئولان در مدیریت صنعت برق کشور باشد
*مسئولان دلیل افزایش 11 هزار مگاواتی برق را شروع زودهنگام گرما عنوان می‌کنند، دلیل افزایش مصرف بر چیست؟
دمای هوا روی مصرف برق تاثیر دارد، درست مثل اینکه وقتی هوا سرد می‌شود، مصرف گاز بالا می‌رود. اما آیا باید انتظار داشت که هوا گرم نشود؟ مسئولان باید دست به دامن خدا شوند که چون بی‌عرضه هستند و نمی‌توانند برق تامین کنند، هوا گرم نشود؟
هوا به هر حال رو به گرماست و اینکه دو روز زودتر یا دو روز دیرتر افزایش دما شروع شود، مهم نیست. مشکل صنعت برق فراتر از گرمای هواست.
سال گذشته اعلام کردم که در سال 1403، کشور برای اولین‌بار با خاموشی در تمام طول سال مواجه می‌شود و همین اتفاق در زمستان افتاد. نام این وضعیت ناترازی ترکیبی است؛ چراکه در زمستان به‌ دلیل کمبود گاز، کمبود برق نیز رخ داد. این دو به هم مرتبط هستند.
باید گفت هنوز تمام بار سرمایشی اضافه نشده است. پارسال بار سرمایشی 35 هزار مگاوات بود، یعنی بیش از نیمی از مصرف برق کشور در اوج گرما مربوط به سرمایش بود. وقتی این بار به مصرف اضافه شود، تکلیف چیست؟
به‌عبارت دیگر، گرمای هوا طبیعی است، اما نمی‌تواند بهانه‌ای برای ناکارآمدی و بی‌برنامگی مسئولان در مدیریت صنعت برق کشور باشد.