بزرگنمايي:

پیام ویژه - خبرآنلاین /متن پیش رو در خبرآنلاین منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اردوغان در شراکت استراتژیک با ناتو و اوکراین و از طرفی در روابط سخت اما مهم با روسیه باید توازن برقرار کند. موضوع عضویت سوئد و فنلاند در ناتو نیز یکی دیگر از چالش های دیگر ترکیه محسوب می شود که باید دید آیا رئیس جمهور ترکیه به دنبال تبدیل این موقعیت به ابزاری برای امتیازگیری است یا خیر.
کریستوف بلاث، استاد روابط بین الملل و امنیت دانشگاه برادفورد در مقاله ای برای پایگاه کانورسیشن نوشت:
تهاجم روسیه به خاک اوکراین کشورهای غربی را در مخالفت با این اقدام متحد کرده است. کشورهای عضو ناتو ضمن سرازیر کردن کمک های تسلیحاتی به اوکراین، پناهجویان این کشور را پذیرفته و تحریم های شدیدی را علیه مسکو اعمال کرده اند.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، از گسترش ناتو به عنوان یکی از تهدیدهای کلیدی برای امنیت روسیه یاد کرد که باعث حمله به اوکراین شد. بنابراین اعلام سوئد و فنلاند مبنی بر پایان تعهد بی طرفی و پیوستن به ناتو چالش دیگری برای روسیه محسوب می شود.
اعضای ناتو عموماً از این پیشرفت استقبال کرده‌ و کشورهای بالتیک نیز اشتیاق خود را نسبت به این موضوع نشان دادند. برای اینکه اعضای جدید ناتو پذیرفته شوند، هر 30 عضو فعلی باید با پذیرش آنها موافقت کنند. اما رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با پیوستن سوئد و فنلاند به این ائتلاف مخالفت می کند.
اردوغان کشورهای اسکاندیناوی را به «مهمان خانه تروریست ها» تشبیه کرد. مدتی است که ترکیه، سوئد را به پناه دادن به حامیان فتح الله گولن متهم کرده است. فردی که برخی از منتقدان وی را متهم به کودتا برای سرنگونی اردوغان می کنند که گولن آن را رد می کند.
موضوع دیگر تعلیق فروش تسلیحات به ترکیه از سوی سوئد است که در سال 2019 به دلیل حملات نظامی ترکیه به سوریه آغاز شد. مساله دیگر به عدم استرداد 33 عضو ادعایی حزب کارگران کرد (پ‌ک‌ک) اشاره می کند که در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار دارد.
نگرانی منطقه ای
ترکیه علاوه بر برنامه داخلی خود، در سطح بین المللی نیز در وضعیتی دوگانه قرار دارد. این کشور باید توازن را در شراکت استراتژیک با ناتو و اوکراین و از طرفی در روابط سخت اما مهم با روسیه برقرار کند. ترکیه و روسیه همکاری های اقتصادی و منطقه ای به ویژه در ارمنستان، گرجستان و آذربایجان دارند.
آنها ممکن است رقیبی برای نفوذ در منطقه باشند، به عنوان مثال در حمایت از طرف های مخالف درگیری ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قراباغ. اما آنها منافع مشترکی در ثبات اقتصادی و احتمالاً کاهش درگیری نظامی نیز دارند.
به همین دلیل است که ترکیه خود را به عنوان یک میانجی بالقوه بین روسیه و اوکراین معرفی کرده است. ترکیه از حذف روسیه از شورای اروپا حمایت نکرد و همچنین به سایر کشورهای ناتو در اعمال تحریم های اقتصادی علیه روسیه ملحق نشد. اما در عین حال، کمک قابل توجهی به تلاش‌های اوکراین برای دفاع از خود کرده و آنچه را که روسیه از آن به عنوان «عملیات نظامی ویژه» یاد می کند، جنگ می نامند.
روسیه در سال‌های اخیر در حمله به کریمه در فوریه 2014 و مداخله نظامی قابل توجه خود در سوریه، قاطعیت راهبردی فزاینده‌ای را نشان داده است. زمانی که ترکیه یک هواپیمای جنگنده سوخو ـ 24 روسی را که ادعا می‌شد وارد حریم هوایی ترکیه شده بود، سرنگون کرد و روسیه ترکیه را تحریم کرد، این امر باعث ایجاد بحران جدی در روابط ترکیه و روسیه شد. با این حال، پس از آن پوتین و اردوغان روابط خود را ترمیم کردند.
ترکیه با تکیه بر گاز طبیعی روسیه روابط اقتصادی مهمی را با این کشور دارد. خط لوله ترک استریم که در سال 2020 شروع به کار کرد، یک مسیر جایگزین صادراتی برای گاز روسیه از طریق دریای سیاه است و اوکراین را به عنوان یک کشور ترانزیتی دور می‌زند. همچنین همکاری نظامی بین این دو را توسعه داده است. ترکیه سامانه دفاع هوایی اس-400 روسیه را خریداری کرده و در حال بررسی خرید هواپیماهای نظامی روسیه است.
این عنصر از روابط ترکیه و روسیه، اردوغان را در مسیر برخورد با ناتو قرار داد و از زمان تحویل اولین موشک، موجب تحریم‌های آمریکا علیه ترکیه شد. اما ترکیه به اوکراین نیز نزدیک است. در آستانه تهاجم روسیه، ترکیه قرارداد تجارت آزاد را با اوکراین امضا کرد و خود را به عنوان یک شریک کلیدی معرفی کرد.
آنکارا همچنین در حال همکاری نظامی قابل توجهی با کی یف است و یک مرکز تولید و آموزش مشترک برای ناوهای کلاس "آدا"، کشتی های ضد زیردریایی و پهپادهای دوربرد "بیرقدار" ایجاد کرده است. این به معنای انتقال قابل توجه فناوری نظامی به اوکراین است. این کشتی‌ها مکمل مهمی برای نیروی دریایی اوکراین هستند، در حالی که پهپاد نقش مهمی در میدان نبرد داشته است و خودروهای زرهی روسیه را نابود کرده است.
ترکیه همچنین اقدامات مختلفی را انجام داد که لجستیک عملیاتی روسیه را در طول عملیات نظامی این کشور در سوریه با مشکل مواجه کرد، مانند محدود کردن عبور کشتی‌های جنگی از دریای سیاه از طریق تنگه بسفر (همانطور که در جنگ اوکراین نیز این اقدام را انجام داد) و ممنوعیت عبور هواپیماهای نظامی روسیه از حریم هوایی این کشور.
در حالی که سوئد و فنلاند به سمت درخواست رسمی برای عضویت حرکت کردند، ایالات متحده و سایر اعضای ناتو به وضوح حمایت خود را از پیوستن کشورهای اسکاندیناوی تأیید کردند. حتی روسیه نیز مخالفت قبلی خود را که با تهدیدات مختلفی همراه بود، نرم کرده است. ایالات متحده و بریتانیا ضمن اعلام بررسی درخواست، به سوئد و فنلاند وعده تضمین های امنیتی را داده اند.
اگرچه اردوغان سفر هیأت های دو کشور را برای گفتگو درباره عضویت آنها رد کرده است، اما سوئد و فنلاند همچنان خوش بین هستند، زیرا ترکیه برای مذاکره اعلام آمادگی نشان داده است و احتمال می رود که اردوغان نسبت به تبدیل این موقعیت به ابزار امتیازگیری امیدوار است. به طور قابل توجهی سوئد قبلاً مجدداً تأیید کرده است که پ ک ک را یک سازمان تروریستی می داند.
در حالتی دیگر، اگر ترکیه انعطاف‌پذیری نشان ندهد، امکان دارد سوئد و فنلاند به صورت بالفعل به عضویت این ائتلاف درآیند (با برخورداری از تضمین‌های امنیتی بدون عضویت کامل). در همین حال، ترکیه ممکن است در داخل ناتو منزوی‌تر شود و خطر از دست دادن تمام مزایای سیاسی را که برای حمایت نظامی کنونی خود از اوکراین به دست آورده است، پس از سال‌ها در حاشیه ناتو، از دست بدهد.
ترجمه ابوالفضل خدایی