بزرگنمايي:

پیام ویژه - ایران / « مسقط و تداوم 5 دهه استقلال و میانه‌روی » عنوان یادداشت روزنامه ایران ترجمه لاله مهرزاد است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
نقش عمان که به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از مهم‌ترین کشورهای خاورمیانه به شمار می‌رود، اغلب کمتر به‌طور برجسته دیده می‌شود، اما حقیقت آن است، این کشور یکی از بازیگران مهم منطقه به شمار می‌رود و نقشی تعیین‌کننده در سیاست منطقه‌ای دارد. دلیل اصلی اینکه نقش عمان کمتر توسط جهانیان دیده می‌شود، این است که اغلب رویدادهایی که در منطقه منجر به تغییرات مهمی در تعیین موازنه قدرت می‌شود، در خارج از مرزهای این کشور رخ می‌دهد. اما در همه این اتفاقات می‌توان رد پای عمان را به عنوان یک میانجی مشاهده کرد. عمان در طول سال‌هایی که سلطان قابوس بر آن حکم راند، از یک قانون ثابت پیروی کرد و این قانون پس از او هم توسط «هیثم بن طارق آل سعید» پادشاه جدید این کشور در حال اجرا است. اساس این قانون بر ایجاد تعادل بین قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای نهاده شده است. برای درک این نوع سیاست خارجی و اهمیت آن در رویدادهای منطقه‌ای که تأکیدی بر نقش مهم عمان در منطقه است، باید تاریخ این کشور و آنچه به‌طور مشخص از سال 1970 که سلطان قابوس بر تخت نشست و این نوع سیاست خارجی را آغاز کرد، نگاهی داشت.
عمان در 50 سال حاکمیت سلطان قابوس تغییرات گسترده‌ای داشت که باید آن را رنسانس عمان نامید. او در کنار توسعه اقتصادی کشورش به توسعه فرهنگی و همچنین دیپلماسی آن نیز اقدام کرد. اگر نتیجه نخستین اقدامات او ساخته شدن مدارس، بیمارستان‌ها و جاده‌ها در این کشور بود، عمان سال 1975 با سر و شکلی مدرن خودنمایی می‌کرد، در همین مدت شاهد تلاش‌های دیپلماتیک این کشور نیز بودیم. تلاش‌هایی که سه ویژگی مشخص داشت و هنوز هم سیاست خارجی عمان از این سه ویژگی شامل استقلال، میانه‌روی و عملگرایی بهره‌مند است. این سه ویژگی که به معنای انفعال عمان نیست، باعث شده است این کشور از معدود کشورهای عربی باشد که در تمامی دهه‌های گذشته تلاش کرده، بی‌طرفی خود را به‌طور کامل بین بازیگران منطقه‌ای حفظ کرده و علاوه بر آن در مناقشات منطقه‌ای و گاه فرامنطقه‌ای تبدیل به یک میانجی تمام‌عیار شود.
در طول تاریخ 53 سال اخیر عمان نمونه‌های اتخاذ این سیاست میانه‌روی در عین استقلال را می‌توان بسیار مشاهده کرد. در خلال جنگ ایران و عراق که بسیاری از کشورهای عربی به حمایت از عراق تحت رهبری صدام برخاسته بودند، عمان روابط خوب خود با تهران و بغداد را حفظ کرد و بعد از شکل‌گیری شورای همکاری خلیج فارس نیز تلاش کرد، برخلاف جو حاکم بر این نهاد، نه تنها روابط خوب خود با ایران را حفظ کند که معتقد بود، شورای همکاری خلیج فارس نباید آشکارا با ایران دشمنی کنند، زیرا این کار امنیت منطقه و آینده کشورهای حوزه خلیج فارس را به خطر می‌اندازد. با همین دیدگاه بود که عمان سال 1987میانجی پایان دادن به جنگ ایران و عراق شد.
در دوران پس از جنگ سرد نیز عمان به استراتژی معمول خود ادامه داد و روابطش را با بازیگران فرامنطقه‌ای حفظ کرد. تنها زمانی که عمان از این سیاست فاصله گرفت، سال 1990 و 1991 بود که در خلال جنگ عراق علیه کویت، از بغداد فاصله گرفت.
حضور صلح‌آمیز در جنگ‌های خاورمیانه
فصل مهم بعدی که در خاورمیانه رخ داد، جنگ سوریه در سال 2011 بود که تبعات زیادی برای منطقه داشت و تبدیل به نبرد نیابتی برخی کشورها در سوریه شد. عمان در این زمان تلاش کرد، به نفع خاورمیانه عمل کرده و از هرج و مرج جلوگیری کند. بر همین اساس نیز سال 2012 وزیر خارجه این کشور تلاش کرد بین سوریه و کشورهای عربی میانجیگری کند و به همین منظور از کشورهای عضو اتحادیه عرب خواست، راه‌حلی مسالمت‌آمیز را انتخاب کنند و زمانی که متوجه شد، این تلاش‌ها بیهوده است، تلاش کرد، با تمرکز روی کمک‌های بشردوستانه به سوریه کمک کند و به عبارتی حاضر نشد به درخواست برخی همسایگان خود برای حمایت تسلیحاتی از گروه‌های تحت حمایت آنها در سوریه پاسخ مثبت بدهد. عمان هرچند به تعلیق عضویت سوریه از اتحادیه عرب رأی داد، اما در تمامی یک دهه گذشته روابط خود با سوریه را حفظ کرده است. با این حال در سال 2015 دیگر بار تلاش کرد، دیپلماسی فعال خود را برای حل بحران سوریه به کار اندازد و در نخستین گام «ولید معلم»، وزیر خارجه وقت سوریه را به مسقط دعوت کرد.
فصل مهم دیگری که اکنون 7 سال است، خاورمیانه را درگیر خود کرده است، جنگ یمن است. عمان که حاضر نشد، به ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی علیه مردم یمن بپیوندد، در این سال‌ها از معدود کشورهایی بوده است که تلاش کرده تا روند مذاکرات صلح یمن را تسهیل کند و در کنار آن سیاست عملگرایانه خود را طوری دنبال کرده است که بتواند با حفظ وضعیت موجود منافع ملی خود را نیز تأمین کند. بر همین اساس بود که عمان سال 2015 از طرفین یمنی و عربستانی دعوت کرد تا سر میز مذاکره بنشینند و با ارائه طرحی 7 ماده‌ای به نام «اصول مسقط» مسیر مذاکرات دو کشور را هموار و تأکید کرد، با پایان جنگ عربستان علیه مردم یمن و خروج نیروهای ائتلاف و سایر گروه‌های نظامی فعال در این کشور جنگ زده، می‌تواند آرامش را به منطقه بازگرداند. سیاستی که مورد رضایت عربستان و امارات واقع نشد و عربستان در واکنش‌هایی رو در روی همسایه خود قرار گرفت. حتی در یکی از این تنش‌ها که سال 2015 رخ داد، ساختمان سفارت عمان در صنعا هدف حمله هوایی قرارگرفت. البته عربستان بعد از این رویداد، تأکید کرد، این رخداد از طرف عربستان سازماندهی نشده بوده با این حال عمان سفیر عربستان را برای ادای توضیحات فراخواند و نامه اعتراضی خود را تسلیم وی کرد.
نمونه دیگری از سیاست مستقل، میانه‌رو و عملگرای عمان در منطقه را می‌توان در محاصره قطر مشاهده کرد. عمان به همان نسبت که در قبال سوریه و یمن تلاش کرد میانه‌روی خود را حفظ کند، زمانی که عربستان سایر کشورهای عربی را بسیج کرد تا قطر را محاصره کنند، حاضر نشد، وارد چنین جمعی شود و حتی بنادرش را به روی کشتی‌های قطری گشود و خطوط هوایی قطر را در کشورش آزاد گذاشت. این عملکرد باعث اعتماد قطر به عمان شده است و به نظر نمی‌رسد، این اعتماد به‌راحتی از بین برود، زیرا عمان در شرایطی به روابط با قطر ادامه داد که قطر به‌خاطر محاصره‌ای که در آن قرار گرفته بود، درآمدهای نفتی‌اش را از دست داده بود و وضعیت اقتصادی آن نابسامان شده بود.
تداوم سیاست‌های قدیمی در عصر جدید عمان
بعد از درگذشت سلطان قابوس، سلطان جدید عمان «هیثم بن طارق» نیز سیاست خارجی 5 دهه‌ای این کشور را ادامه داد و در فضای سیاسی خلیج فارس که مسائل و مشکلات آن در حال عمیق‌تر شدن است، همان سیاست خارجی مستقل و میانه‌رو را برگزید. طوری که اکنون نیز می‌بینیم عمان همچنان جایگاه خود را به عنوان یک قدرت استثنایی که از توان میانجیگری بالایی برخوردار است، حفظ کرده است.
«سلطان میثم بن طارق»، همزمان با اینکه وفاداری خود را به سیاست خارجی 5 دهه‌ای کشورش به اثبات رسانده، در طرحی که چشم‌انداز 2040 نامیده شده است، در تلاش است کشورش را به توسعه‌ای بزرگ برساند. در این طرح «هیثم بن طارق» بر آن است با رفع چالش‌های شدید اقتصادی کشورش بر توسعه اقتصادی و اجتماعی تمرکز کند و در کنار آن روابط دیپلماتیک خود با بازیگران منطقه‌ای را به‌طور کامل حفظ کند.