بزرگنمايي:

پیام ویژه - همشهری آنلاین / در شرایطی که از روز چهارشنبه هفته گذشته پایگاه‌های سلامت روند ثبت‌نام واکسیناسیون کرونا برای سالمندان را شروع کرده‌اند، اما هنوز اعلام رسمی از سوی وزارت بهداشت نشده است.
ثبت‌نام اولویت دوم واکسیناسیون کرونا در کشور آغاز شد. بر این اساس افراد بالای 60 سال می‌توانند با مراجعه به پایگاه و مراکز جامع سلامت تحت پوشش معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران برای واکسیناسیون کرونا ثبت‌نام کنند.
ثبت‌نام واکسن کرونا برای افراد بالای 60 سال در شرایطی در حال انجام است که فهرست پایگاه‌های سلامت اعلام‌شده، هنوز مورد تأیید مراجع رسمی ازجمله وزارت بهداشت قرار نگرفته و گفته می‌شود معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی اقدام به انتشار این فهرست کرده‌اند.
با انتشار این فهرست، شائبه‌های جعلی و غیرواقعی بودن ثبت‌نام، ایجاد شده بود اما گزارش میدانی همشهری از پایگاه‌های سلامت نشان می‌دهد که براساس فهرست اعلام‌شده، ثبت‌نام برای این گروه در حال انجام است و در برخی مراکز، حتی صف‌های طولانی از متقاضیان ایجاد شده است.
واکسیناسیون کرونا در ایران قرار است در 4 فاز دنبال ‌شود:
 فاز اول کادر بهداشت و درمان و گروه‌های آسیب‌پذیرند که این مرحله در حال تمام‌شدن است.
فاز دوم افراد دارای بیماری‌های خاص و زمینه‌ای و سالمندان است.
فاز سوم شامل زندانیان، سربازخانه‌ها و گروه‌های خاص شغلی است، که به‌دلیل تجمعات ریسک بالایی دارند، می‌شود.
در فاز چهارم واکسیناسیون هم سایر افراد جامعه از 18‌ سال به بالا مدنظرند.
حالا به‌نظر می‌رسد فاز دوم واکسیناسیون در مراکز بهداشتی با ثبت‌نام از متقاضیان، کلید خورده است. افراد برای ثبت‌نام در این مرحله، به مراکز بهداشت تعیین‌شده مراجعه می‌کنند و با ثبت کدملی و شماره تلفن، نام خود را در فهرست متقاضیان می‌نویسند.
در برخی ‌پایگاه‌ها، ثبت‌نام حضوری است و در برخی دیگر تلفنی. در بعضی از این مراکز هم تنها شماره تلفن و اسم متقاضی برای ثبت‌نام کفایت می‌کند.
مسئولان مراکز می‌گویند از شماره تلفن 4030 برای پیگیری‌های بعدی با متقاضیان تماس گرفته می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد از میان 20 پایگاه جامع سلامت، تنها 2پایگاه به‌صورت تلفنی ثبت‌نام انجام می‌دهد.
برخی شماره‌های اعلام‌شده هم تا اطلاع ثانوی قطع است و تعدادی دیگر هم اشتباه ثبت شده‌اند که در نهایت افراد چاره‌ای جز مراجعه حضوری ندارند. ثبت‌نام در مراکز سلامت، در شرایطی انجام می‌شود که متقاضیان هیچ اطلاعی از زمان واکسیناسیون و واکسنی که قرار است تزریق شود، ندارند.
با این حال سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا زمان تقریبی این واکسیناسیون را تابستان اعلام کرد و گفت قرار است سامانه‌ای راه‌اندازی شود که در آن تمام مراحل واکسیناسیون ثبت می‌شود. زمان مراجعه به پایگاه‌ها هم از طریق همین سایت اعلام می‌شود: «افراد می‌توانند در این سامانه شغل و بیماری خود را اعلام کنند و از زمان تزریق واکسن خود مطلع شوند. تمام اطلاعات در این سایت راستی‌آزمایی می‌شود و از همان طریق هم به افراد اعلام می‌شود که در چه اولویتی قرار دارند.»
در پایگاه‌های سلامت چه خبر است؟
در پایگاه سلامت بیمارستان بقیه‌الله جمعیت قابل‌توجهی برای ثبت‌نام صف کشیده‌اند، عمدتا افراد سالمند بالای 60 تا 70 سال هستند که اولویت دوم وزارت بهداشت برای واکسیناسیون اعلام شده‌اند. گزارش همشهری از این مرکز نشان می‌دهد که در این مرکز، حتما نیازی به مراجعه خود متقاضی نیست و افراد دیگر هم می‌توانند با نوشتن اسم و شماره تلفن برای اطرافیان و اعضای بالای 60 سال خانواده ثبت‌نام کنند.
پیگیری‌های بعدی با تماس 4030 انجام می‌شود. روز گذشته پیش از ظهر، در صف طولانی مراجعه‌کننده‌ها که از در شیشه‌ای پایگاه سلامت بیمارستان، بیرون آمده بود، این سؤال به‌طور مرتب پرسیده می‌شد که چه زمانی قرار است واکسیناسیون انجام شود و چه واکسنی تزریق می‌شود؟ ایرانی یا روسی؟ کوبایی یا انگلیسی؟
مسئول بخش پایگاه سلامت می‌گوید هنوز هیچ اطلاعی از نوع واکسن یا زمان واکسیناسیون برای این افراد نیست: «شاید 2 هفته دیگر، شاید 3‌ ماه دیگر.» همه اینها بستگی به سهمیه‌ واکسنی دارد که به پایگاه داده می‌شود.
در میان مراجعه‌کننده‌ها اما نگرانی از تزریق واکسن ایرانی و آسترازنیکا دیده می‌شود. آنها می‌گویند آسترازنیکا عوارض زیادی دارد و واکسن ایرانی هم مشخص نیست چگونه عمل می‌کند. برخی هم از تشکیل صف‌های طولانی برای ثبت‌نام واکسن با توجه به شیوع کرونا و استفاده از خودکارهای مشترک گلایه می‌کنند. برگه سفید پر از اسم و شماره تلفن که می‌شود به‌دست متصدی می‌رسد و او تمام اطلاعات را وارد سیستم می‌کند.
اطلاع‌رسانی مناسب نیست
در دیگر مراکز و پایگاه‌های سلامت شیوه ثبت‌نام متفاوت است. آنها هم تأکید بر مراجعه حضوری دارند اما اطلاعات دیگر بیمار ازجمله کد ملی و سوابق بیماری شخص را هم ثبت می‌کنند. در مرکز جامع سلامت غرب تهران ثبت‌نام برای افراد بالای 60 سال است و اولویت با افرادی است که شرایط خاص ازجمله ابتلا به سرطان و ام‌اس دارند یا عمل قلب باز و پیوند انجام داده‌اند. بیماران پیوندی هم جزو همین اولویت‌ها قرار دارند.
یکی از کارمندان این مرکز به همشهری می‌گوید: «از چند روز پیش ثبت‌نام شروع شده و 20، 30 نفر هم مراجعه کرده‌اند. فکر می‌کنم اطلاع‌رسانی درست نبوده که مراجعه زیاد نیست.» به‌گفته او، در این مرکز از 5 سال پیش واکسن فلج اطفال تزریق می‌شود اما تاکنون ابلاغی برای تزریق واکسن کرونا نشده است. 
اکنون تنها اطلاعات شهروندان بالای 60 سال ثبت می‌شود تا درصورت تامین واکسن از سوی مراکز جامع سلامت خصوصی، اطلاع‌رسانی از طریق پیامک و تماس با کسانی که در این مرکز ثبت‌نام کرده‌اند، صورت بگیرد.
او این توضیح را هم می‌دهد که هنوز دستوری برای ثبت‌نام از افراد بالای 60 سال داده نشده و فعلا برای بیماران خاص ثبت‌نام انجام می‌شود. احتمالا ثبت‌نام گسترده از این افراد از طریق سامانه‌ای که برای این کار درنظر گرفته می‌شود، انجام خواهد شد: «این سامانه قبلا به نام سیب بود و اکنون با نام سینا اطلاعات شهروندان را ثبت می‌کند و برای همه ضروری است.»
وضعیت در یکی دیگر از مراکز جامع سلامت در شرق تهران اما متفاوت است. آنجا خبری از صف‌های طولانی نیست و تاکنون افراد زیادی برای ثبت‌نام مراجعه نکرده‌اند. اما مدیر این مرکز به همشهری می‌گوید که دلیل خلوت‌بودن، ثبت‌نام تلفنی است تا فضا شلوغ نشود: «افراد با اعلام کدملی و اطلاعاتی ازجمله ابتلا به بیماری‌های خاص یا مصرف دخانیات و... می‌توانند برای واکسن کرونا ثبت‌نام کنند. هم‌اکنون اسامی تمامی مراکز در اختیار شهروندان قرار گرفته و افراد بالای 60 تا 70 سال می‌توانند به نزدیک‌ترین مرکز سلامت محل زندگی خود برای ثبت‌نام مراجعه کنند یا با آن مراکز تماس بگیرند.» او هم اطلاعی از زمان واکسیناسیون برای این گروه ندارد: «واکسیناسیون براساس اولویت انجام می‌شود.»
آغاز واکسیناسیون عمومی در تابستان
ثبت‌نام اولویت‌های دوم واکسیناسیون در حالی انجام می‌شود که علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، روز گذشته، زمان تقریبی واکسیناسیون عمومی را از اواخر تیر و مرداد اعلام کرد و با اشاره به سامانه‌ای که قرار است برای واکسیناسیون‌ راه‌اندازی شود، توضیح داد: «به افراد زمان و مرکز سلامت مربوطه اعلام می‌شود و آنها خودشان انتخاب می‌کنند در کجا تزریق انجام دهند.» به‌گفته او، پس از تزریق دوز اول واکسن کرونا، پیامکی به تلفن شخص ارسال و اعلام می‌شود که اگر عارضه‌ای دارد با شماره مشخصی تماس بگیرد.
واکسیناسیون با چه واکسنی؟
حالا با شروع ثبت‌نام برای واکسیناسیون، سؤال‌ها حول محور منبع واکسن کرونا می‌چرخد. براساس دستورالعمل‌های ارسالی به دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکنون واکسن چینی برای افراد پرخطر ازجمله افراد دارای بیماری زمینه‌ای و بیماری خاص و واکسن آسترازنیکا و اسپوتنیک روسی برای واکسیناسیون کادر درمان، استفاده شده است. اما شنیده‌ها حاکی از این است که برای ثبت‌نام‌کنندگان اولویت دوم، تزریق واکسن‌های ایرانی درنظر گرفته خواهد شد و البته واکسن روسی هم تامین‌کننده بخشی از نیاز کشور به واکسن کرونا خواهد بود.
در این میان هم خبرهایی درباره تولید مشترک واکسن ایرانی - کوبایی منتشر شده و این که فاز سوم تست بالینی آن در ایران و کوبا شروع می‌شود. گفته می‌شود شاید بخشی از این واکسیناسیون از طریق این واکسن انجام ‌شود.
علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران درباره کیفیت واکسن ایرانی به همشهری می‌گوید: «اگر بخواهم از کیفیت واکسن ایرانی - کوبایی که از فردا (دوشنبه) مرحله سوم کارآزمایی بالینی آن در 7 استان آغاز خواهد شد، بگویم، باید این مثال را بزنم که کارخانه بنز هیچ زمانی پیکان تولید نمی‌کند. عوارض این واکسن بسیار کم است و خود من هم با وجود دسترسی به انواع واکسن‌های موجود در دنیا ترجیح دادم در فاز سوم کارآزمایی بالینی همین واکسن را تزریق کنم. فردا در استان زنجان همان واکسنی را دریافت می‌کنم که تأییدش می‌کنم و نسبت به سلامت و ایمنی آن اطمینان دارم.»
تردید درباره نوع واکسن‌های مورد استفاده اما موضوع گزارش‌ همشهری در روزهای گذشته بود. دراین گزارش در گفت‌وگو با متخصصان به این موضوع پرداخته شد که افراد هر واکسنی که در دسترس‌شان بود تزریق کنند و مهم نیست مربوط به کدام شرکت است؛ چراکه در شرایط فعلی، دنیا با کمبود واکسن مواجه شده و بیماری هم به‌سرعت در حال پیشروی است. تمام واکسن‌ها ایمنی ایجاد می‌کنند و عوارض آنها بیشتر از عوارض ابتلا به کرونا نیست.
روند کند ثبت‌نام در استان‌ها
به‌نظر می‌رسد ثبت‌نام افراد بالای 60 سال تنها در پایگاه‌ها و مراکز جامع سلامت تهران با جدیت دنبال می‌شود و در دیگر استان‌ها از مراجعه مردم و ابلاغیه‌ برای ثبت‌نام خبری نیست. یکی از این استان‌ها اردبیل است.
بابک نخستین، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل به همشهری می‌گوید که هم‌اکنون هیچ دستور نهایی از معاونت بهداشتی کشور ابلاغ نشده است: «ما ثبت‌نامی برای واکسن نخواهیم داشت چراکه 99درصد اطلاعات سلامت مردم در سامانه سیب این منطقه ثبت شده است. به همین دلیل نیازی نیست که دوباره ثبت‌نام برای واکسن صورت بگیرد. این شرایط برای کلانشهرهاست که پوشش سامانه سیب به‌دلیل جمعیت بالا کم است و حتی به 60 تا 70درصد هم نمی‌رسد.»
حسین صافی‌زاده، معاون بهداشتی علوم پزشکی کرمان می‌گوید: «هنوز برای آغاز واکسیناسیون اولویت‌ دوم زمانی تعیین نشده است اما طی چند روز آینده به‌محض ابلاغ از سوی وزارتخانه از طریق سرپرست خانواده‌، زمان واکسیناسیون سالمندان بالای 80 سال اعلام خواهد شد.»
آرش نظیمی، سخنگوی علوم پزشکی اصفهان اما از آغاز ثبت‌نام در پایگاه‌های سلامت استان خبر می‌دهد: «در این مرحله سالمندان دارای عوامل خطر و سپس سالمندان سالم و گروه میانسال دارای عامل خطر واکسینه خواهند شد.»