بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرهیختگان / بابک شکارچی، معاونت فنی و نظارت نظام‌پزشکی، اما معتقد است که اکثر صفحات فعال در فضای مجازی مداخله‌گر هستند و تعداد کمی از آنها پزشکانی با شماره نظام‌پزشکی‌اند. وی گفت: «در مجموع، حدود 20 هزار و اندی شماره نظام ثبت شده داریم. ما تمامی این موارد را از طریق سایت‌های مربوطه مورد بررسی قرار دادیم. پس از بررسی کل این حجم از اطلاعات، مشخص شد که از میان آنها، شاید حدود 800 مورد معتبر و قابل استناد وجود داشته باشد. این یعنی کل افراد فعال در این حوزه، بسیار محدود است. متأسفانه بخش قابل توجهی از این فعالیت‌ها به‌صورت غیراخلاقی انجام می‌شود. بسیاری از افراد فعال در این فضا اصلاً پزشک نیستند؛ بلکه مداخله‌گران غیرمجاز یا تکنسین‌هایی هستند که فاقد مجوز‌های لازم بوده و اساساً صلاحیت پزشکی ندارند.»
این روز‌ها در فضای مجازی می‌بینیم که برخی پزشکان، اقدام به انتشار برخی اطلاعات مراجعین می‌‌کنند. شاید نمی‌توان این اقدام را تجربه‌نگاری گذاشت چرا که هم‌زمان ممکن است، اطلاعاتی منتشر شود که در حریم خصوصی مراجع کننده تعریف شوند و باعث شود که دیگر کاربران فضای مجازی نسبت به سوژه قضاوتی نادرست داشته باشند. یا اینکه خواه یا ناخواه از طریق اطلاعات منتشر شده، مراجع کننده را به یکی از سوژه‌های فضای مجازی تبدیل می‌کنند.
در اینجا پرسشی که احتمالاً ایجاد می‌شود، خط‌قرمزهای فعالیت پزشکان در فضای مجازی است. اینکه درنهایت پزشکان بر اساس چه قوانینی حق فعالیت در فضای مجازی را دارند و کدام موارد نقض حریم خصوصی بیماران و مراجعین است؟ سازمان نظام‌پزشکی معتقد است که به‌طورکلی، پزشکان حق تبلیغات ندارند. این یعنی وقتی پای تبلیغات به میان باشد و حریم خصوصی مراجعین برای تبلیغات نقض شود، سازمان نظام‌پزشکی به‌عنوان سازمان ناظر ورود پیدا می‌کند.
بازار
دراین‌بین اما یک مشکل اساسی برای برخورد با این صفحات وجود دارد و آن حضور مداخله‌گران در امر پزشکی است. بنا به گفته معاونت فنی و نظارت سازمان نظام‌پزشکی کشور، بخش عمده فضای تبلیغات در فضای مجازی، مربوط به پزشکان نیست بلکه مرتبط با مداخله‌گران در امر پزشکی است و پزشکان کمی دررابطه‌با چنین ماجرا‌هایی در سازمان نظام‌پزشکی پرونده دارند. سازمان نظام‌پزشکی اما به‌عنوان یک نهاد ناظر، به طور جدی عزم خود را برای مقابله با پزشکانی که در فضای مجازی برای تبلیغات حضور دارند، جزم کرده است اما همچنان مشکل اساسی در برخورد با مداخله‌گران است چرا که این امر نیاز به همکاری با خود پلتفرم‌های اصلی دارد.
از 20 هزار پزشک، حدود 800 نفرشان درگیر تبلیغات شدند
بابک شکارچی، معاونت فنی و نظارت نظام‌پزشکی اما معتقد است که اکثر صفحات فعال در فضای مجازی مداخله‌گر هستند و تعداد کمی از آن‌ها پزشکانی با شماره نظام‌پزشکی‌اند. وی گفت: «در مجموع، حدود 20 هزار و اندی شماره نظام ثبت شده داریم. ما تمامی این موارد را از طریق سایت‌های مربوطه مورد بررسی قرار دادیم. پس از بررسی کل این حجم از اطلاعات، مشخص شد که از میان آن‌ها، شاید حدود 800 مورد معتبر و قابل استناد وجود داشته باشد. این یعنی کل افراد فعال در این حوزه، بسیار محدود است. متأسفانه بخش قابل توجهی از این فعالیت‌ها به‌صورت غیراخلاقی انجام می‌شود. بسیاری از افراد فعال در این فضا اصلاً پزشک نیستند؛ بلکه مداخله‌گران غیرمجاز یا تکنسین‌هایی هستند که فاقد مجوز‌های لازم بوده و اساساً صلاحیت پزشکی ندارند.»
شکارچی افزود: «ما تمامی پزشکان واقعی را شناسایی کرده‌ایم و با آنان تماس گرفته‌ایم؛ چرا که این افراد نزد ما پرونده دارند و اطلاعات تماس و آدرس مطب آن‌ها در اختیار ماست. در این موارد، با صدور فرمان، مطب آن‌ها را مصادره کرده و از ادامه فعالیتشان جلوگیری می‌کنیم. همچنین شماره تماس‌های مربوط به آن‌ها نیز بسته می‌شود. اما درباره افراد غیرپزشک که در این حوزه فعالیت می‌کنند، باید گفت که بخش عمده‌ای از آن‌ها در فضا‌هایی مانند صفحه‌هایی با عنوان مختلف کلینیک‌ها فعالیت می‌کنند. در واقع، با هر بررسی که انجام می‌شود، نهایتاً به همین مجموعه‌های غیراصولی می‌رسیم. بسیاری از این مراکز، کلینیک واقعی نیستند و عمدتاً در بستر اینستاگرام فعالیت می‌کنند.
اکثریت مداخله‌گران فعالان در حوزه‌های پوست دندان و پلاستیک بودند
شکارچی افزود: «اکثریت خدماتی که در این فضا ارائه می‌شود، توسط افرادی صورت می‌گیرد که اصلاً پزشک نیستند؛ برخی از آن‌ها سابقه فعالیت در حوزه‌های پلاستیک، چشم‌پزشکی یا پوست دارند، اما خودشان به‌نوعی نماینده اقدامات غیراخلاقی هستند. خوشبختانه، سازمان تعزیرات نیز کاملاً با ما هماهنگ است. ما برنامه‌ای سراسری را آغاز کرده‌ایم و حتی به انجمن‌های علمی در سراسر کشور اطلاع داده‌ایم که در هر شهر کوچک و بزرگی که با چنین مواردی مواجه شدند، موضوع را سریعاً به ما منتقل کنند.
در اینجا، کارگروه تخصصی ما که به وب‌سرویس مجهز است، با همراهی تنظیم مقررات و قوه قضائیه، سریعاً وارد عمل می‌شود. مواردی که در داخل کشور هستند، فوراً شناسایی و مسدود می‌شوند. افرادی که پزشک باشند، برای پاسخگویی احضار می‌شوند و شماره تماس‌های مربوط به آن‌ها نیز مسدود خواهد شد. اما درباره بسیاری از فعالیت‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که در بستر‌های بین‌المللی مانند اینستاگرام انجام می‌شود، دسترسی مستقیم نداریم.
لطفاً فراجا به ماجرا ورود کند
وی گفت: «درخواست ما از مسئولان کشور این است که شرایطی فراهم شود تا فراجا بتواند با سرور‌هایی که به‌ویژه مربوط به اینستاگرام هستند، ارتباط برقرار کند تا امکان نظارت و کنترل این فضا به وجود آید. همچنین، لازم است در خصوص خط‌قرمزهای حوزه فعالیت پزشکی در فضای تبلیغات شفاف‌سازی صورت گیرد. به‌طور صریح باید گفت که در کشور ما، اساساً تبلیغ پزشکی به‌صورت عمومی غیرقانونی است. سازمان نظام‌پزشکی تنها مرجع رسمی برای تأیید و معرفی پزشکان است و وب‌سایت آن بخشی تحت عنوان اطلاعات عمومی دارد که مردم می‌توانند نام پزشک، تخصص، فوق‌تخصص، و سایر اطلاعات لازم را جست‌وجو کنند. هیچ مجوزی برای تبلیغات خارج از این چهارچوب صادر نمی‌شود. پزشکانی که قصد دارند تبلیغات محدودی انجام دهند، ابتدا باید به سازمان مراجعه کرده و مجوز رسمی دریافت کنند. این مجوز بر اساس پرونده مطب، تخصص، دوره‌های تکمیلی و سایر اطلاعات مرتبط صادر می‌شود.»
شکارچی تصریح کرد: «در حال حاضر، یکی از چالش‌های جدی ما، عدم دسترسی به برخی بسترهاست که باعث شده بخشی از کنترل فضا از دست ما خارج شود. ما با جدیت در تلاش هستیم تا بتوانیم ارتباط مؤثری با این پلتفرم‌ها برقرار کنیم تا از آسیب رسیدن به مردم جلوگیری شود. متأسفانه حجم فعالیت‌های غیرقانونی در اینستاگرام و در سایت‌هایی که توسط افراد غیرپزشک اداره می‌شوند، بسیار بالاست. این افراد با ارائه خدمات با قیمت‌های پایین، مردم را جذب کرده و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازند.»
پزشک بلاگر‌ها مرز نجات یا موج‌سواری بر سلامت؟
نفیسه برهانی فعال صنفی حوزه بهداشت و درمان نیز در گفتگو با «فرهیختگان» گفت: «در سال‌های اخیر، بیشترین آسیب به‌سلامت عمومی نه از سوی پزشکان و متخصصان این حوزه، بلکه از جانب افرادی وارد شده که نه‌تنها تخصصی در علوم پزشکی ندارند، بلکه کمترین سواد سلامت را نیز دارا نیستند. این افراد با بهره‌گیری از دانش سطحی رسانه‌ای و انگیزه‌های دیده‌شدن یا کسب منافع مالی، به تولید و نشر محتوا‌های به‌ظاهر علمی اما بی‌پایه در فضای مجازی می‌پردازند.
نبود نظارت کافی بر این فضا باعث شده است تا این افراد به‌راحتی بر موج احساسات مردم سوار شوند و با انتشار اطلاعات غلط، جان انسان‌ها را به خطر بیندازند. از ارائه درمان‌های نادرست و گاه خطرناک برای بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون و سکته‌های مغزی گرفته تا ایجاد ترس و بی‌اعتمادی نسبت به درمان‌های علمی و به‌روز پزشکی، به‌ویژه در مورد واکسیناسیون، همگی نمونه‌هایی از این آسیب‌ها هستند.»