پیام ویژه - فرهیختگان / در دل آپارتمان‌های شلوغ تهران، جایی که متراژ خانه‌ها گاه از قفسه‌ پرنده هم کمتر است، حیواناتی زندگی می‌کنند که قیمتشان از خودرو‌های اقتصادی فراتر رفته. پودل‌هایی با پاپیون قلبی که تا 75 میلیون تومان معامله می‌شوند، گربه‌های بریتیش و اسکاتیشی که به راحتی 30 میلیون تومان قیمت دارند و مار‌هایی با ظاهر فریبنده که از 12 تا 35 میلیون تومان به خانه‌ها راه یافته‌اند. عجیب‌تر اینکه صاحبان این حیوانات خاص، اغلب بدون دانش کافی از شرایط نگهداری، آن‌ها را در فضا‌هایی نگه می‌دارند که نه برای انسان و نه برای حیوان، ایمن و مناسب نیست.
این فقط داستان خرید حیوان خانگی نیست؛ مسئله‌ای است فراتر از سبک زندگی لوکس یا تنوع‌طلبی. از ماهانه 500 تا 800 هزار تومان هزینه غذا و خاک گربه‌ها (که بنا به گفته صاحبان حیوانات خانگی این هزینه بسیار بیش از اینهاست) گرفته، تا قفس‌های مخصوص و لامپ‌های UV برای خزندگان – همه چیز در خدمت موجوداتی است که در نبود نظارت دقیق، گاه به‌راحتی در پارک، آسانسور یا راه‌پله‌های عمومی سرک می‌کشند. شهری که قرار بود آرامش و بهداشت را در اولویت بگذارد، حالا با بحران جدیدی روبه‌رو است؛ حیواناتی که بیش از انسان‌ها خرج دارند و کمتر کنترل می‌شوند.
بازار

فراتر از هزینه و سبک زندگی، نکته نگران‌کننده‌تر آن است که بسیاری از این حیوانات اصلاً برای زندگی در کنار انسان‌ها ساخته نشده‌اند. خزندگانی مثل مار، آفتاب‌پرست یا ایگوانا، در زیستگاه طبیعی خود نقش مهمی در چرخه حیات و تعادل اکولوژیکی دارند، اما در قفس‌های تنگ و نور مصنوعی آپارتمان‌های شهری، نه‌تنها سلامتشان به خطر می‌افتد، بلکه با جدایی از اکوسیستم‌شان، حلقه‌ای از زنجیره طبیعت مختل می‌شود. این حیوانات که گاه برای نمایش در شبکه‌های اجتماعی خریداری می‌شوند، در واقع قربانی مد‌های زودگذر و بازار‌های بی‌قانون خرید و فروش حیوانات شده‌اند. نگهداری از یک مار در باکس شیشه‌ای یا پرورش خرگوش در بالکن خانه، اگرچه به ظاهر بی‌ضرر است، اما پیامد‌های روانی، بهداشتی و حتی اخلاقی عمیقی دارد.
با 30 تا 40 میلیون تومان میمون بخرید

در سال‌های اخیر، نگهداری حیوانات خانگی خاص، از سگ‌های نژاددار گرفته تا خزندگان عجیب و غریب، به یکی از گرایش‌های جدید در میان ساکنان شهر‌های بزرگ ایران بدل شده است. پدیده‌ای که شاید در ظاهر صرفاً یک سبک زندگی جدید یا تنوع در سرگرمی‌های شخصی به نظر برسد، اما در بطن خود مسائل عمیق‌تری از جمله نگرانی‌های بهداشتی، آلودگی محیطی، ترس عمومی و حتی خطر انتقال بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان را پنهان کرده است. تهرانی‌ها امروز بیش از هر زمان دیگری، در آپارتمان‌های کوچک خود پودل، گربه نژاددار، خرگوش، مار و حتی آفتاب‌پرست نگه می‌دارند. خیابان‌ها و پارک‌ها دیگر فقط محل بازی کودکان یا پیاده‌روی سالمندان نیست، بلکه تبدیل به مکان‌هایی شده‌اند که در آن سگ‌ها بدون قلاده می‌دوند، گربه‌های نژاددار در بغل صاحبانشان گردش می‌کنند و حتی زمزمه‌هایی از مشاهده خزندگان خانگی فراری در کوچه‌ها و راه‌پله‌ها به گوش می‌رسد.
قیمت‌ها در بازار حیوانات خانگی و صنعت پت بسیار گزاف است، برای مثال، بررسی‌های «فرهیختگان» نشان می‌دهد در بازار حیوانات خانگی، خرید میمون با قیمتی بین 30 تا 40 میلیون تومان گزارش شده است. رژیم غذایی این میمون‌های لاکچری شامل موز، آجیل و میوه‌های تازه است. با وجود ظاهر دوست‌داشتنی و جذاب، میمون‌ها بسیار بازیگوش، پرتحرک و غالباً غیرقابل کنترل‌اند. تربیت‌پذیری محدود آن‌ها باعث می‌شود نگهداری‌شان در محیط خانه با چالش‌های جدی همراه باشد. بسیاری از کارشناسان نگهداری میمون را برای افراد عادی توصیه نمی‌کنند و بر لزوم رعایت قوانین مربوط به نگهداری حیوانات غیرمعمول تأکید دارند.
پودل بخرید 75 میلیون تومان

سگ‌های نژاد پودل که اغلب به‌عنوان حیواناتی مناسب زندگی آپارتمانی معرفی می‌شوند، امروزه به‌راحتی در فضای باز پارک‌ها و کوچه‌ها دیده می‌شوند؛ اغلب بدون قلاده و نظارت کافی. این سگ‌های کوچک با قیمتی بین 5.5 تا 7.5 میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند و معمولاً با شناسنامه و واکسن عرضه می‌گردند. البته نکته قابل توجه آن است که این عدد در گونه‌های خیلی کوچک بعضاً تا 75 میلیون تومان نیز می‌رسد. اما این ظاهر قانونی، لزوماً به معنای حذف خطر نیست. هزینه نگهداری ماهیانه بین 500 تا 700 هزار تومان برای تغذیه، بهداشت و ویزیت دامپزشک تنها بخشی از ماجراست. مهم‌تر، رهاسازی بی‌قاعده این سگ‌ها در محیط شهری، آن هم بدون تربیت مناسب، زمینه‌ساز ترس در میان کودکان و سالمندان شده است. مواردی از پارس‌کردن بی‌موقع، دفع در معابر عمومی و حتی گاز گرفتن گزارش شده که ضرورت اعمال نظارت دقیق‌تر را نشان می‌دهد. در محله‌هایی با فضای محدود، حضور این حیوانات می‌تواند منبع آلودگی و تهدید بهداشت عمومی باشد، به‌ویژه زمانی که صاحبان نسبت به قوانین نگهداری بی‌تفاوتند.
گربه‌هایی با عشوه 25 میلیون تومانی

اسکاتیش‌ها، بریتیش‌ها و گربه‌های چینچیلا با چهره‌های بانمک و مو‌های بلند و نرمشان، حالا از vitrines پت‌شاپ‌ها وارد خانه‌های کوچک آپارتمانی شده‌اند. این گربه‌ها با قیمت‌هایی بین 7 تا 25 میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند و اغلب واکسینه‌شده هستند. اما چالش اصلی نه قیمت، بلکه نحوه نگهداری آن‌هاست. نگهداری این گربه‌ها نیازمند تغذیه با غذای خشک یا پخته‌ بدون ادویه، خاک مخصوص و محیطی تمیز است؛ شرایطی که در بسیاری از خانه‌ها رعایت نمی‌شود. هزینه نگهداری آن‌ها ماهانه حداقل 500 تا 800 هزار تومان تخمین‌زده شده، ولی عدم آگاهی برخی صاحبان باعث استفاده از خاک‌های نامرغوب یا غذا‌های ناسالم می‌شود. همین موضوع عامل بروز بیماری‌های قارچی و انگلی شده است. خطرناک‌تر آنجاست که بسیاری از صاحبان، این گربه‌ها را برای هواخوری در حیاط یا حتی کوچه ر‌ها می‌کنند؛ کاری که احتمال تماس آن‌ها با حیوانات خیابانی یا آلودگی‌های محیطی را افزایش می‌دهد. کودکان نیز در تماس با موی گربه یا خاک آلوده در معرض بیماری‌های تنفسی، آلرژی و حتی توکسوپلاسموز قرار می‌گیرند. در این میان، تکثیر غیراصولی و بدون نظارت توسط افراد غیرمتخصص، سلامت نژاد و جامعه انسانی را تهدید می‌کند.
مار 35 میلیون تومانی در خانه و ما گرد جهان می‌گردیم

شاید عجیب‌ترین مورد در لیست حیوانات خانگی، مار‌ها و آفتاب‌پرست‌ها باشند. مار‌هایی مثل بال پیتون، برمس یا میلک اسنیک با قیمت‌هایی بین 12 تا 35 میلیون تومان وارد خانه‌ها می‌شوند؛ موجوداتی خزنده که حتی دیدن عکسشان هم برای بسیاری وحشت‌آور است. اما نگهداری آن‌ها صرفاً به خرید مار ختم نمی‌شود. تهیه باکس مخصوص، لامپ گرم‌کننده، لامپ UVB، کلسیم و وسایل جانبی بین 6 تا 10 میلیون تومان دیگر هزینه در بر دارد. مار‌ها باید هفته‌ای یک بار تغذیه شوند، عمدتاً با موش یا همستر. حال تصور کنید نگهداری نادرست یا فرار یک مار از باکس، چه ترسی در میان همسایه‌ها و شهروندان ایجاد می‌کند. مواردی از مشاهده مار در پارک، راه‌پله یا حتی دستشویی خانه‌ها گزارش شده است. نبود نظارت قانونی و مجوز برای فروش این خزندگان، باعث افزایش خطر شده است. مار‌ها حتی در صورت عدم انتقال مستقیم بیماری، می‌توانند با حضور غیرمنتظره در مکان‌های عمومی یا مجتمع‌های مسکونی، به منبعی از اضطراب و نگرانی روانی بدل شوند.
خرگوش؛ مهمان بامزه با چالش‌های پنهان

در نگاه اول، خرگوش حیوانی بی‌خطر، بی‌صدا و حتی تمیز به نظر می‌رسد. اما پشت این ظاهر فریبنده، زنجیره‌ای از مشکلات بهداشتی و نگهداری نادرست پنهان است. بسیاری از خرگوش‌ها به‌صورت رایگان یا با قیمت ناچیز واگذار می‌شوند، اما وسایل ضروری برای نگهداری آن‌ها از قفس گرفته تا سرویس بهداشتی، ظرف آب، و ناخن‌گیر، مجموعاً تا حدود 2 میلیون تومان هزینه دارد. خوراک ماهیانه، شامل یونجه یا غذا‌های مخصوص، نیز حدود 100 هزار تومان برآورد می‌شود. با این حال، اصلی‌ترین چالش در تمیز نگه‌داشتن محیط زندگی خرگوش است. مدفوع تیله‌ای و موی ریخته‌شده اگر به‌موقع پاکسازی نشود، می‌تواند عامل بروز حساسیت‌های شدید یا حتی عفونت‌های قارچی و پوستی شود. برخی افراد این حیوان را آزادانه در منزل یا حیاط ر‌ها می‌کنند که منجر به آلودگی محیطی و تماس ناایمن با کودکان می‌شود. نبود آموزش صحیح به خریداران و فروش بدون هشدار درباره عواقب احتمالی، باعث شده خرگوش‌ها برخلاف ظاهر ملوسشان، به منبعی بالقوه برای تهدید سلامت شهری بدل شوند.
عشق لوکس یا حمله به آرامش جامعه؟
نگهداری حیوانات خانگی خاص اگرچه برای برخی افراد نوعی ابراز سلیقه یا عشق به حیوانات محسوب می‌شود، اما در غیاب آموزش، نظارت و قانون‌گذاری روشن، می‌تواند سلامت عمومی، بهداشت شهری و امنیت روانی جامعه را تهدید کند.
رواج نگهداری غیرمسئولانه، فروش آزاد حیوانات بدون مجوز یا اطلاع‌رسانی و رهاسازی در محیط‌های عمومی، چالش‌هایی واقعی‌اند که نیازمند رسیدگی فوری از سوی نهاد‌های ذی‌ربط هستند. شهر تنها محل زندگی انسان‌ها نیست، اما حفظ تعادل بین انسان و حیوان نیاز به عقل، ضابطه و مسئولیت‌پذیری دارد.
این ماجرا فقط درباره سلیقه نیست؛ بلکه با سبک زندگی شهری و بهداشت عمومی گره خورده است. حضور بی‌قاعده‌ این حیوانات در فضا‌های عمومی، به‌ویژه در غیاب آموزش و نظارت، نگرانی‌های بسیاری برای خانواده‌ها به وجود آورده است.
سگ‌های پودل که با ظاهر بانمک و جثه کوچک خود، محبوب آپارتمان‌نشین‌ها شده‌اند، در صورت آموزش‌ندیدن می‌توانند منبع سر و صدا، آلودگی و حتی گازگرفتگی برای کودکان باشند. اگرچه اغلب این حیوانات دارای شناسنامه و واکسن هستند، اما نبود استاندارد‌های واحد در پرورش و فروش آن‌ها، مخاطرات پنهانی دارد.
در سوی دیگر، گربه‌های لوکس و وارداتی که با هزینه‌های چند ده میلیونی خریداری می‌شوند، نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند؛ از خاک مخصوص و غذای خشک گرفته تا شانه‌کشی روزانه و چکاپ منظم. اما بسیاری از صاحبان، تنها ظاهر دلنشین این حیوانات را می‌بینند و از خطرات بهداشتی نگهداری غیراصولی، به‌ویژه در فضا‌های بسته و پرجمعیت، بی‌خبرند. گربه‌های واکسینه‌نشده یا تغذیه‌شده با غذای ناسالم می‌توانند ناقل بیماری‌های قارچی و انگلی شوند.
خزندگان مانند مار یا آفتاب‌پرست اما داستان متفاوتی دارند. ترس ذاتی اغلب مردم از مار، حضور ناگهانی آن‌ها در محیط‌های عمومی را به مسئله‌ای روانی تبدیل کرده است. مار‌هایی که گاهی به‌دلیل نگهداری نادرست فرار می‌کنند، می‌توانند موجب وحشت در یک ساختمان مسکونی یا پارک شلوغ شوند. در مجموع، اگرچه نگهداری حیوانات خانگی خاص به ظاهر نمادی از سبک زندگی مدرن است، اما در نبود مقررات روشن، آموزش همگانی و نظارت مؤثر، می‌تواند آرام‌آرام به بحرانی شهری بدل شود؛ بحرانی که در ظاهر بامزه و خانگی است، اما در باطن، حامل زنگ خطری برای سلامت جسمی و روانی شهرنشین‌هاست.