پیام ویژه - روزنامه جوان /متن پیش رو در جوان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
بهناز قاسمی| تحریم ها‌ی تحمیلی علیه کشورمان، قدمتی طولانی دارد و در حال حاضر بیش از 500تحریم فعال علیه ایران اعمال می‌شود. در روز‌هایی که اقتصاد کشورمان با انواع مشکلات و سوءمدیریت‌ها مواجه است، اصطلاحی دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است؛ «مکانیسم ماشه یا همان اسنپ‌بک.» این عبارت، اگر به درستی برای مردم و افکار عمومی جامعه تبیین نشود، ممکن است از نظر روانی بر بازار‌های مالی و تجارت خارجی ما تأثیر منفی داشته باشد. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین معتقد است در قطعنامه تحریمی شورای امنیت هیچ اشاره‌ای به تحریم فروش نفت و پتروشیمی نشده، بلکه هدف فقط صنایع نظامی، موشکی و هسته‌ای ایران است. از سال‌های 1389 تا نیمه نخست 1395 ایران تحت شدید‌ترین تحریم‌های غرب و امریکا بود، اما به درآمد نفتی 3/ 80میلیارد دلاری دست یافت که دومین درآمد نفتی بالا در تاریخ کشور پس از انقلاب بود. تجربه سال‌های 2010 تا 2015 ثابت می‌کند ایران توانایی قابل‌توجهی برای تطبیق با تحریم‌ها دارد و پیش از این نیز تحریم‌ها را دور‌زده است. باید با مردم و شرکای تجاری گفت‌و‌گو و تأثیر منفی این قطعنامه خنثی شود تا بر بازار‌های مالی اثر سوئی نداشته باشد.
این روز‌ها فعال شدن مکانیسم ماشه بار دیگر برسر زبان‌ها افتاده است. فضای مجازی پر شده است از تحلیل‌های به اصطلاح آبکی و غیرواقعی که تلاش می‌کند ته دل مردم را خالی کند، حتی برخی ادعا می‌کنند مشاغلی مانند حوزه پوشاک، صنعت خودرو و مسکن به شدت دچار رکود و ورشکستگی شود. در این میان برخی تحلیل‌ها که پیش‌بینی نرخ ارز 165هزار تومانی و تورم 90درصدی را مطرح می‌کنند نیز تصویر تیره‌ای از آینده اقتصاد ایران ترسیم می‌کند که قطعاً این سناریوسازی‌ها بیش از واقعیت، التهاب‌آفرین است، همانطور که در روز‌های اخیر تأثیرات منفی این تحلیل‌ها بر بازار ارز و دلار تأثیر گذاشت و قیمت‌ها را بالا برد.
تاریخچه تحریم‌های ایران حاکی است تحریم‌ها علیه ایران قدمتی طولانی دارند:
1330: تحریم نفت ایران از سوی انگلیس پس از ملی‌شدن صنعت نفت.
1358: مسدود شدن 12میلیارد دلار از دارایی‌های ایران پس از اشغال سفارت امریکا.
دهه 70: تحریم سرمایه‌گذاری در نفت و گاز از سوی دولت کلینتون.
1389: قطعنامه1929 و تحریم‌های گسترده مالی و انرژی.
1394: برجام و لغو موقت بخشی از تحریم‌ها.
1397: خروج ترامپ از برجام و بازگشت سیاست فشار حداکثری، به طوری که امروزه بیش از 500تحریم فعال علیه ایران اعمال می‌شود، اما با تکیه بر ظرفیت و توان داخلی این تحریم‌ها کم‌اثر یا بی‌اثر شده است.
تجربه ایران از درآمدزایی زیر فشار قطعنامه‌ها
با کلید خوردن مکانیسم ماشه از سوی اروپایی‌ها، شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت در حال بازگشت هستند، اما این پایان ماجرا نیست، بلکه آغاز یک نبرد اقتصادی آشنا برای ایران است.
ایران تجربه پنج سال‌زیست ذیل قطعنامه‌های شورای امنیت را دارد، اما در آن دوره با انجام ترفندهایی، درآمد نفتی خود را حفظ کرد.
در سال2011، ایران با وجود فعال بودن هر شش قطعنامه، به درآمد نفتی 3/80 میلیارد دلاری دست یافت که دومین درآمد نفتی بالا در تاریخ کشور پس از انقلاب بود. آمار‌ها در تجربه سال‌های 2010 تا 2015 ثابت می‌کند ایران توانایی قابل‌توجهی برای تطبیق با تحریم‌ها دارد و پیش از این نیز تحریم‌ها را دور زده است. علاوه‌براین قیمت جهانی نفت تعیین‌کننده‌تر از تحریم‌هاست؛ اگر قیمت نفت بالا برود، حتی با کاهش جزئی صادرات، درآمد ایران می‌تواند ثابت بماند یا افزایش یابد.
در قطعنامه تحریمی شورای امنیت اشاره‌ای به فروش نفت و پتروشیمی نشده است
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق ایران و چین در گفت‌و‌گو با «جوان» با تأکید بر استفاده از توان و ظرفیت‌های داخلی برای عبور از این مقطع فعلی و فعال شدن مکانیسم ماشه می‌گوید: اتفاقی که افتاده این است که دشمن غربی به سرکردگی امریکا با ایجاد محدودیت‌های نظامی، سیاسی و تجاری بازی‌ای طراحی کرده است که افکار عمومی و جامعه را ملتهب کند. دولت از ماه‌ها قبل، تحریم‌های شش‌بندی دشمنان غربی را پیش‌بینی کرده بود و باید از قبل افکار عمومی و جامعه را آماده می‌کرد. باید به مردم توضیح داده می‌شد که این قطعنامه ربطی به تجارت بین‌الملل و شایعات رکود و ورشکستگی برخی صنایع و مشاغل ندارد. باید به مردم این اطمینان داده می‌شد که ما آماده‌ایم، اما این آماده‌سازی افکار عمومی انجام نشده و بدتر از همه اینکه جنگ جناح‌های سیاسی برای مقصر جلوه دادن جناح مقابل و ایجاد یأس و ناامیدی در میان مردم همان چیزی است که دشمن غربی می‌خواهد و ناخواسته ما در دام آنها می‌افتیم. وی می‌افزاید: دولت و جناح‌های سیاسی و مجلس باید دور از این جدل‌های کثیف سیاسی مفاد قطعنامه را درست و منطقی برای مردم تبیین کنند تا معیشت مردم و روان‌شان، ناخواسته تحت تأثیر قرار نگیرد. در چند روز گذشته هیچ‌کدام از رسانه‌ها ترجمه صحیحی از مفاد این شش قطعنامه به مردم ارائه نداده‌اند و دستگاه‌های عریض و طویل رسانه‌ای حکومت نتوانسته‌اند به درستی موضوع را به مردم توضیح دهند.
حریری تأکید می‌کند: از سال1389 تا 1394 و نیمه نخست سال1395 کشور تحت تأثیر شدید‌ترین تحریم‌ها بود که در سال1395 با امضای برجام این تحریم‌ها معلق شد. آیا در پنج سالی که تحریم بودیم، معیشت و وضع زندگی مردم بهتر بود یا سال‌هایی که برجام امضا شد و تمام اقتصاد کشور معطل آن ماند؟
حریری می‌گوید: برخلاف شایعات فضای مجازی و برخی تحلیل‌های نادرست و مغرضانه، در هیچ‌کدام از بند‌های این قطعنامه تحریمی علیه ایران حرفی از فروش نفت، پتروشیمی و تجارت بین‌الملل نشده است، بلکه هدف تحریم‌کنندگان صنایع نظامی، موشکی و هسته‌ای ایران است، به عبارت دیگر کالا‌هایی که به مقصد ایران می‌آید یا از ایران خارج می‌شود، باید بررسی شود تا مرتبط با صنایع فوق نباشد، از این رو تجارت خارجی کشور را از منظر روانی تحت تأثیر قرار دادند و به تبع بازار دلار و ارز کشور تحت تأثیر قرار گرفته است.
رئیس اتاق ایران و چین می‌گوید: در شرایط فعلی باید موضوع به درستی برای مردم تبیین شود و با شرکای تجاری ایران وارد گفت‌و‌گو شویم تا اثرات سوء را خنثی کنیم.
حریری بار دیگر تأکید می‌کند: صنایع، مشاغل و حتی صادرات و واردات ایران تحت تأثیر این تحریم‌ها نخواهد بود و مردم نباید از این بابت نگرانی داشته باشند. برخی اعلام کرده‌اند صنعت خودرو تحت تأثیر قرار می‌گیرد یا واردات خودرو متوقف می‌شود، همگی کذب است و دولت می‌تواند به راحتی با تکیه بر توان و ظرفیت داخلی از این مقطع عبور کند، بدون اینکه حتی معیشت مردم دچار آسیب شود.
وی در پاسخ به اینکه شرکای خارجی را چطور می‌توانیم با خود همراه کنیم، می‌افزاید: به عنوان مثال، طی سه ماه گذشته، چهار بار سخنگوی دولت چین اعلام کرده است تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را قبول ندارد. روز گذشته هم سفیر چین این موضوع را مجدداً تکرار و تأکید کرد که این قطعنامه‌ها خدشه‌ای به روابط دو کشور وارد نمی‌کند. روز یکشنبه هم در سفر رئیس‌جمهور به چین که دیدار‌های چندجانبه قرار است برگزار شود، وزرای دولت می‌توانند با همتایان خود وارد گفت‌و‌گو شوند تا اثرات این قطعنامه را که دشمنان ایران به شدت برای تضعیف روحیه مردم روی آن مانور می‌دهند بی‌اثر کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که گزارش اتاق بازرگانی ایران در خصوص اثرات فعال‌سازی مکانیسم ماشه در روز‌های اخیر چقدر واقعیت دارد، می‌گوید: این گزارش به هیچ وجه مبنا و پایه علمی نداشت و مستند نبود، متأسفانه رسانه‌ای شد، البته قرار نبود منتشر شود، اما با شیطنت برخی رسانه‌ای شد. قطعاً این مقاله نظر بخش خصوصی نیست، هرچند از سوی اتاق ایران این مقاله تکذیب شد، اما بر بازار ارز و دلار تأثیر منفی گذاشت، به همین دلیل می‌گویم که رسانه‌ها در شرایط فعلی باید سطح آگاهی مردم را بالا ببرند تا در دام این اخبار کذب و منفی نیفتند.
قیصری، رئیس فراکسیون نظارت بر صنعت نفت: مکانیسم ماشه تأثیری بر فروش نفت ندارد
همچنین زینب قیصری، رئیس فراکسیون نظارت بر صنعت نفت، گاز و پتروشیمی مجلس در گفت‌و‌گو با خانه ملت، با اشاره به اثر فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر صادرات نفت خام ایران می‌گوید: هفته گذشته در شرایطی سه کشور اروپایی، فرایند فعال کردن مکانیسم ماشه را آغاز کردند که این اتفاق نباید تأثیری بر فروش نفت ایران بگذارد. آنچه در مسیر صادرات نفت ایران مانع ایجاد کرده تحریم‌های نفتی ثانویه امریکاست و در هیچ یک از شش قطعنامه سازمان ملل که با فعال شدن مکانیسم ماشه احیا می‌شوند، خبری از تحریم نفتی نیست، یعنی این قطعنامه‌هایی که با مکانیسم ماشه برمی‌گردند، هیچ کدام شامل تحریم نفتی ایران نیستند، پس طبیعتاً نباید تأثیری نیز بر فروش نفت ایران بگذارند.
وی می‌افزاید: در گذشته نیز بی‌تأثیر بودن قطعنامه‌های سازمان ملل بر صادرات نفت ایران اثبات شده است. مثلاً در بازه زمانی سال‌های 2006 تا 2010 که شش قطعنامه علیه ایران صادر شد، تولید و صادرات نفت ایران اصلاً کم نشد و در سال2011 نیز این ارقام ثابت بودند.
وی تصریح می‌کند: در سال2012 و به محض اجرای تحریم‌های امریکا و اروپا، رقم صادرات نفت ایران یک‌میلیون بشکه و سپس در سال2013 به میزان 500هزار بشکه دیگر کاهش یافت. این موضوع نشان می‌دهد عامل مؤثر بر افت فروش نفت ایران، تحریم‌های امریکاست نه قطعنامه‌های سازمان ملل.
فشار حداکثری ترامپ شکست خورد
قیصری خاطرنشان می‌کند: اکنون نیز تحریم‌های امریکا نه تنها به قوت خود باقی است بلکه ترامپ در هفت ماه گذشته حدود 500تحریم نفتی جدید را ذیل فشار حداکثری علیه فروش نفت ایران اعمال کرده است و مشاهده می‌کنیم رقم صادرات نفت ایران کم نشده است. هم‌اکنون دلیل اصلی افت فروش نفت ایران، یعنی تحریم‌های امریکا بی‌اثر یا کم‌اثر شده است، حال متغیر بی‌تأثیری، چون مکانیسم ماشه و قطعنامه‌های سازمان ملل که جای خود دارد.
حواس‌مان باشد، گل به خودی نزنیم
این نماینده مردم در مجلس دوازدهم تأکید می‌کند: باید حواس‌مان باشد که در داخل کشور عده‌ای گل به خودی نزنند و مثلاً اطلاعات کشور از طریق همکاری با FATF لو نرود یا با تغییر بی‌دلیل در ساختار فروش نفت کشور، به موضوع فروش ضربه وارد نشود یا رابطه ایران و چین تخریب نشود. اداره اطلاعات انرژی امریکا در گزارشی اشاره کرده قطعنامه‌های سازمان ملل تأثیری بر فروش نفت ایران نداشته و تحریم‌های امریکا در این زمینه مؤثر بوده است.
بازار ![]()