پیام ویژه - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور از لزوم توازن قدرت موشک و مردم سخن گفت
بازار ![]()
«اگر موشک داشته باشیم اما مردم را از دست بدهیم، اقتداری نخواهیم داشت». این شالوده پیام رئیس‌جمهور به افکار عمومی در گفت‌وگوی او با سه تن از فعالان سیاسی و رسانه‌ای بود که اخیراً از رسانه ملی پخش شد. نقطه کانونی سخنان پزشکیان، تاًکید بر ضرورت جلب اعتماد عمومی و انسجام داخلی بود اما فقدان پاسخ درباره چگونگی ترمیم اعتماد عمومی، چالش مهم این گفت‌وگو بود. سخنان پزشکیان حول سه محور مهم بازدارندگی در سیاست خارجی، انسجام داخلی و عدالت اجتماعی، گرچه صریح اما در برخی موارد فاقد جزئیات اجرایی و راهبرد عملی بود. در حالی که جامعه امروز بیش از شعار به شفافیت، برنامه‌ریزی و اقدام عینی نیاز دارد. اگر دولت نتواند فاصله میان گفتار و عمل را کم کند، خطر از دست رفتن اعتماد عمومی، همان تهدیدی خواهد شد که خود پزشکیان نسبت به آن هشدار داد.
پیام رئیس‌جمهور روشن است، همان‌طور که سخنان اخیرش تلاشی بر بازتعریف مفهوم اقتدار ملی بود؛ اقتداری که نه فقط از موشک که از سرمایه اجتماعی، عدالت و اعتماد عمومی می‌آید. با این حال برای تبدیل این مفاهیم به واقعیت، دولت نیازمند پرهیز از ابهام، روی آوردن به سیاست‌های شفاف و اجرایی و تعریف یک نقشه راه عملیاتی است.
رئیس‌جمهور در ابتدای این گفت‌وگو در پاسخ به سؤالی درباره موضع دولت نسبت به فعال شدن اسنپ‌بک اظهار کرد: «اصلاً دنبال فعال شدن اسنپ‌بک نیستیم اما این جای پرسش دارد که برخی کشورهای اروپایی که خودشان ناقض بسیاری از قوانین بین‌المللی هستند، امروز ما را متهم می‌کنند که چارچوبی را رعایت نکرده‌ایم! چگونه می‌توان از چنین کشورهایی این‌گونه ادعاها را پذیرفت؟»
صداهای وحدت‌شکن خطرناک‌تر از اسنپ‌بک
پزشکیان در ادامه از دغدغه‌هایش درباره جریان‌هایی گفت که در داخل باعث تضعیف وحدت می‌شوند و گفت: «دغدغه اصلی من حتی پیش از بحث اسنپ‌بک، آن چیزی است که در داخل کشور در حال رخ دادن است. نگرانی اصلی من درباره نغمه‌ها و صداهایی است که بلند می‌شود و می‌خواهد همین وحدت و انسجام نوپایی که تازه در حال شکل‌گیری است را تضعیف کند.» وی افزود: «ترس من از اسنپ‌بک یا تهدیدهای خارجی نیست؛ واهمه اصلی‌ام از اختلافات داخلی از شکاف‌های درونی و درگیری‌هایی است که گاه بر سر مسائل جزیی ایجاد می‌شود. دشمنان نیز طمع‌شان دقیقاً بر همین اختلافات است.» رئیس‌جمهور از نادیده گرفته شدن حقوق شهروندی افراد به‌عنوان پیامد این اختلافات گفت و در ادامه در حالی که وزن تهدیدات داخلی را از فشارهای خارجی بالاتر و سرمایه اجتماعی را مهم‌تر از قدرت سخت معرفی دانست؛ تأکید کرد: «حتی اگر ما موشک هم داشته باشیم واما مردم را نداشته باشیم، هیچ قدرتی نداریم. نمی‌گویم که نباید آنها را داشته باشیم، ما باید قدرت داشته باشیم تا کسی جرات نکند به ما حمله کند. اما مهم‌تر از آن، وحدت و انسجام داخلی است.»
تغییر، روش دارد
پزشکیان همچنین در پاسخ به سؤالی درباره موضوع قانون عفاف و حجاب در واکنش به اظهارنظر یکی از سؤال‌کنندگان مبنی بر اینکه «فاصله بین عفت و حجاب بسیار زیاد است،» گفت: «اصلا عفت چیز دیگری است و آن روند، چیز دیگری. یعنی اگر کسی در خارج از کشور زندگی می‌کند و چادر یا روسری ندارد، آیا معنایش این است که بی‌عفت است؟ چنین برداشتی حداقل در ذهن من نمی‌گنجد. کلیت ماجرا این است نباید کاری کنیم که کشور با دعوا و اختلاف جلو برود. بله، اگر قرار است رفتار مردم تغییر کند، این تغییر، روش دارد و باید با روش خودش انجام شود.»
با دستور یا تقابل پیش نمی رویم
رئیس‌جمهور در بخش دیگری از این گفت‌وگو که به موضوع فیلترینگ اشاره داشت، موضوع فیلترشکن و فضای مجازی را چالشی جدی دانست و ادامه داد: «اما آنچه ما دنبال می‌کنیم، این نیست که با دعوا و تقابل حلش کنیم. تلاش‌مان این است که اقناع کنیم که نشان بدهیم این روند فعلی غلط است. اینکه کاربران با وی‌پی‌ان به اینترنت دسترسی پیدا می‌کنند واقعاً بدتر از فیلترینگی است که اعمال شده. تصور اینکه با فیلتر کردن مساله‌ای حل شده تصور نادرستی است. اما نگاه ما این نیست که با دستور یا تقابل پیش برویم. چون مجموعه‌ای از اختیارات در ساختارهای مختلف نظام توزیع شده و این‌طور نیست که ما همه ابزارهای اجرایی را در اختیار داشته باشیم. بنابراین با وجود همه فشارها و چالش‌ها، اولویت ما این است که با گفت‌وگو، منطق و اقناع مسیر را جلو ببریم.» وی به نقش رهبری در مدیریت این مسأله اشاره کرد و افزود: «پیش از این، رهبری مرکزی را تشکیل داده‌اند که مسئولیت تصمیم‌گیری درباره سیاست‌های مرتبط با این حوزه را بر عهده دارد. در همان مرکز پس از بررسی‌های کارشناسی، زمان‌بندی مشخصی برای اجرای برخی اقدامات تعیین شد؛ از جمله باز شدن برخی پلتفرم‌ها. حتی پیش از وقوع جنگ اخیر بر اساس همان زمان‌بندی قرار بود، پلتفرم‌هایی بازگشایی شوند. نمایندگان آن پلتفرم‌ها نیز به ایران آمده بودند و قرار بود در کشور دفتر تأسیس کنند اما درگیری‌های اخیر این روند را به تأخیر انداخت. اکنون نیز تلاش‌ها بر آن است که همان برنامه مصوب اجرا شود و پلتفرم‌ها طبق زمان‌بندی باز شوند. نیت من و مسیر تلاشم این بوده که این اقدامات در چارچوب مصوبات موجود و بدون ایجاد تنش یا اختلاف انجام شود.»
فقدان تحزب، مهم‌ترین مانع برنامه‌نویسی
رئیس‌جمهور در پاسخ به اینکه چگونه می‌خواهد سیاست‌های کلی نظام را از سطح سند به سطح گفتمان و اجرا برساند به مشکل عمده‌ای در ساحت سیاسی کشور یعنی فقدان تحزب اشاره کرد و گفت: «از همان ابتدا عرض کردم که من نمی‌توانم به‌سادگی برنامه بنویسم، آن هم بدون پشتوانه حزبی. در حالی که اگر حزبی وجود داشته باشد باید چارچوب مشخصی هم داشته باشد. اعتقاد من این است که حزبی با آن تعریف واقعی در کشور ما وجود ندارد. احزاب هستند اما هنوز به‌صورت ساختارمند رشد نکرده‌اند. شاید هم ما اجازه نداده‌ایم، یا حاکمیت این فرصت را به آنها نداده که بتوانند رشد کنند، چارچوب خود را پیدا کنند و در میدان عمل وارد شوند. در چنین شرایطی، تنها کاری که می‌شود کرد، تکیه بر همان سیاست‌های کلی‌ای است که پیش‌تر تدوین شده. این سیاست‌ها حاصل کارشناسی نهادهای مختلف در کشور هستند؛ مجموعه دانشگاهیان، مجموعه دولت و در نهایت هم مجمع تشخیص مصلحت نظام، همه کنار هم آمده‌اند، جمع‌بندی کرده‌اند و اینها شده سیاست‌های کلان نظام. یعنی این اسناد، پشتوانه کارشناسی محکمی دارند. بنابراین هر کاری که ما انجام دهیم، بهتر از آنچه در سیاست‌های کلی آمده، نخواهد بود.»
وفاق با گفت‌وگو ممکن می‌شود
پزشکیان درباره نحوه مدیریت چالش‌هایی که در تعامل با قوای دیگر یا نهادهای مختلف به آن برمی‌خورد نیز گفت: «بستگی به نوع اختیار دارد. اگر مساله در حوزه اختیارات اجرایی و اداری دولت باشد، ما کار خودمان را انجام می‌دهیم. اما وقتی موضوع به قانون‌گذاری یا قوه قضائیه مربوط می‌شود حتی اگر چالش هم وجود داشته باشد، در نهایت اختیار در دست آن نهاد است. من نظر خودم را می‌دهم اما نمی‌توانم دخالت کنم و مثلاً بگویم فلان زندانی باید آزاد شود. شاید دلم بخواهد فردی آزاد شود اما اینکه بخواهم به آنها بگویم باید چنین کنید، ممکن نیست. با آن نهادها هم وارد چالش نمی‌شوم چون اختیار در آن حوزه‌ها با من نیست.» رئیس‌جمهور ضمن تأیید این نکته که شکل گرفتن چنین گفت‌وگوهایی یکی از ظرفیت‌های ایجاد وفاق است به نکته مهمی اشاره کرده و گفت در صورتی این ظرفیت عملیاتی می‌شود که طرف مقابل هم گفت‌وگو را بپذیرد. وی تحقق این امر را زما‌نبر دانست و افزود: «ما تا الان بیشتر یاد گرفته بودیم که با هم دعوا کنیم حالا اینکه یاد بگیریم با هم گفت‌وگو کنیم، خودش زمان می‌برد.» رئیس‌جمهور همچنین در ادامه این گفت‌وگو بارها بر مفاهیمی چون عدالت، صداقت و انصاف تأکید کرد و آنها را زیربنای اقتدار ملی دانست و تصریح کرد که بدون اجرای این اصول ابزارهای نظامی و دیپلماتیک هم کارایی خود را از دست می‌دهند. با این حال در گفت‌وگو هیچ توضیح مشخصی درباره چگونگی تحقق عدالت اجتماعی ارائه نشد.