پیام ویژه - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ایران پس از تجاوز؛ الزامات پس از جنگ
بازار ![]()
روح‌الله اسلامی- دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد| تجاوز مستقیم رژیم صهیونیستی به خاک ایران نه صرفاً یک اقدام نظامی بلکه یک نقطه عطف در نظم امنیتی منطقه و آزمونی تاریخی برای ملت- دولت ایران است. ایران که کشوری ریشه‌دار با تاریخی طولانی در استقلال‌طلبی و حب وطن است، اکنون بار دیگر در معرض یک بحران قرار گرفته است که تنها با تدبیر، تخصص و انسجام ملی می‌توان از آن عبور کرد. این حادثه تلخ، اگرچه با پاسخ مقتدرانه نیروهای مسلح ایران و مقاومت ملت مهار شد اما ایران را با مجموعه‌ای از پرسش‌های راهبردی و الزاماتی روبه‌رو کرده است که چشم‌انداز آینده کشور را تعیین می‌کند. اکنون بیش از هر زمان دیگر، بازخوانی مصالح ملی، مقابله با گسست‌های داخلی و طراحی سیاست‌های آینده‌نگر برای توانمندسازی دولت و ملت، ضروری است.
ایران، محور وحدت ملی
در وضعیت پساجنگ، مهم‌ترین اولویت، تقویت حس وحدت ملی بر محور ایران است. ایران‌گرایی، نه به‌عنوان یک ایدئولوژی بسته بلکه به مثابه مخرج مشترک منافع همه شهروندان، ادیان و گروه‌های اجتماعی باید مبنای سیاست‌گذاری قرار گیرد. فرقه‌گرایی، قوم‌گرایی و هرگونه تمایز و شکاف هویتی که انسجام ملی را تهدید کند باید به صراحت طرد شود. دولت باید با صراحت اعلام کند که تنها ایران مهم است؛ نه قومیت، نه فرقه‌ها و نه مرزهای محلی. سامان‌دهی اتباع خارجی، کنترل دقیق جمعیت غیرایرانی و مقابله با ورودهای غیرقانونی نیز بخشی از دفاع از مرزهای اجتماعی و امنیت فرهنگی ایران است.
تخصص‌گرایی و علم‌محوری در حکمرانی
تجربه جنگ و تهدید خارجی نشان داد که تنها با تکیه بر علم و تخصص می‌توان در برابر دشمنان ایستاد. در زمان جنگ، موشک‌ها، رادارها و سامانه‌های پدافندی نه با شعار بلکه با عقلانیت علمی ساخته شدند. پس از جنگ نیز کشور نیازمند شایسته‌سالاری در تمام سطوح است. حذف شبه‌علم، مقابله با خرافات سیاسی و تقویت نظام جذب نخبگان علمی باید در دستور کار قرار گیرد. دانشگاه، اتاق فکر دولت است؛ و اگر این اتاق اندیشنده نباشد، سیاست‌ها به جای تدبیر به تصادف واگذار می‌شوند. شبه‌علم‌های تبلیغاتی، متملقانه و ایدئولوژیک با فرصت‌طلبی سناریوهای میز علمی کشور را آشفته می‌کنند.
ملت ایران؛ پشتوانه مشروعیت
در تحلیل نهایی، این ملت ایران است که در برابر تجاوز می‌ایستد و هزینه می‌دهد. احترام به مردم، برابری شهروندان و شنیدن صدای مطالبات آنان، شرط مشروعیت سیاسی است. اگر سیاست داخلی با عدالت و شفافیت اداره نشود، نمی‌توان انتظار انسجام ملی در بزنگاه‌های سخت را داشت. مطالبه مردم برای بهبود معیشت، آزادی‌های اجتماعی و مشارکت در تصمیم‌سازی، نه تهدید که فرصتی برای تقویت ساختار سیاسی است. مطالبات مردم، اگر به‌درستی شنیده و پاسخ داده شوند به‌سرعت به سرمایه اجتماعی تبدیل می‌شوند.
توان نظامی؛ از بازدارندگی تا حاکمیت هوایی
تجربه تجاوز اخیر نشان داد که امنیت ملی تنها با دیپلماسی حاصل نمی‌شود؛ بلکه پشتوانه آن، توان سخت نظامی است. ارتقای سامانه‌های راداری، توسعه موشک‌های نقطه‌زن، تولید هواپیماهای پیشرفته و تقویت سامانه پدافند هوایی، دیگر یک انتخاب نیست، یک الزام است. ایران باید در حوزه هوایی به برتری برسد. کنترل آسمان ایران نه فقط دفاع از کشور بلکه ایجاد بازدارندگی واقعی در برابر هرگونه تجاوز آتی است.
شکستن تنهایی راهبردی ایران
ایران نباید در سیاست خارجی تنها بماند. دیپلماسی فعال، تعامل با همسایگان، استفاده از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و بازسازی تصویر ایران در نظام بین‌الملل، وظیفه‌ای اساسی برای خروج از انزوای استراتژیک است. در جهان امروز «هزار دوست کم است و یک دشمن زیاد». تنهایی، نه افتخار است و نه مزیت؛ بلکه موجب تشدید فشارها می‌شود. سیاست خارجی باید انعطاف‌پذیر، هوشمند و در پی برقراری روابط متوازن با شرق، غرب، شمال و جنوب باشد.
ایران پس از مواجهه مستقیم با رژیم متجاوز وارد مرحله‌ای جدید از تاریخ خود شده است. عبور موفق از این مرحله، تنها در سایه ایران‌گرایی، علم‌گرایی، تقویت ملت، ارتقای توان نظامی و شکستن تنهایی راهبردی ممکن است. ما ملتی هستیم که از دل بحران‌ها سر برمی‌آوریم، اگر خرد، تخصص و وحدت را محور قرار دهیم.