پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سیما پروانه‌گهر| به‌رغم اجماع کلی نمایندگان مجلس در تصویب قانون تعلیق همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اما برخی کارشناسان در داخل و خارج از کشور درباره موضوع تبعات اجتماعی چنین تصمیمی هشدار می‌دهند و مدعی هستند که این اقدام ایران می‌تواند زمینه‌ساز پرتنش‌تر شدن شرایط، اعمال تحریم‌های جدید یا اتخاذ رویکردهای رادیکال‌تر توسط امریکا و اروپا در قبال ایران شود. احمد بخشایش‌اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دوازدهم اما در گفت‌وگو با «اعتماد» در تشریح جزییات این قانون تاکید دارد که متن قانون هوشمندانه درب‌های همکاری ایران و آژانس را به‌طور کامل نبسته است، اما نیاز بود تا آژانس بین‌المللی و دبیرکل آن متوجه باشند که ایران در مقابل هر رفتار و رویکردی سکوت نخواهد کرد.
آقای بخشایش تصویب این قانون در شرایط فعلی اگرچه با اجماع کلی نمایندگان از طیف‌ها و گروه‌های سیاسی همراه بود، اما کماکان نگرانی تبعات احتمالی عدم همکاری ایران با آژانس انرژی اتمی را به دنبال دارد. شاید در شرایط دیگر زمانی مخالفانی در خصوص این تصمیم در مجلس و خارج از مجلس در این باره موضع‌گیری‌های جدی می‌کردند، اما آنچه بعد از گزارش آخر آژانس رخ داد در عمل ایران را به سمت این تصمیم که خروجی آن را از مجلس شورای اسلامی دیدیم، سوق داد. چقدر نگرانی‌ها درباره تعلیق همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایط فعلی حایز اهمیت است و می‌توان برای آن اولویتی قائل شد؟
باید توجه داشت که قانون مذکور به‌طور کامل همکاری ایران و آژانس را تعطیل نکرده است. آنچه در قانون مورد تاکید و الزام قرار گرفته، تعلیق همکاری‌ها و البته امکان ادامه این همکاری‌ها بر اساس نظر و مجوز شورای عالی امنیت ملی است.تاکید دارم که این قانون راه همکاری را نبسته و ادامه همکاری را منوط به تایید شعام کرده است. بالاخره ما با آژانس به تفاهم و توافق درباره بازرسی‌ها خواهیم رسید. ما عضو ان‌پی‌تی هستیم و تصمیمی برای خروج از ان‌پی‌تی نداریم. این قانون صراحتا پیام روشن و بحقی برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دارد. ما این پیام را به آژانس دادیم که گزارش سوگیرانه‌تر دستمایه حمله نظامی اسراییل به ایران بود آن هم در شرایطی که از اساس عضو ان‌پی‌تی هم نیست. آژانس حتی حاضر نشد بعد از حمله نظامی اسراییل - که عضو ان‌پی‌تی نیست- به ایران- که عضو ان‌پی تی‌است- یک بیانیه و قطعنامه ساده در محکومیت این اقدام بدهد. خب این رفتار این شائبه را به شدت تقویت کرد که آژانس و شخص دبیرکل یعنی گروسی برای اسراییل کار می‌کند و تصمیماتش با هماهنگی آنهاست. ایران در وسط میز مذاکره بود و آژانس با گزارش جانبدارانه خود که حتی دبیرکل نیز بعد از حمله نظامی اسراییل از آن عقب‌نشینی کرد، کاسه و کوزه مذاکره را بر هم زدند. قانونی که در کمیسیون امنیت ملی مجلس تدوین و در صحن مجلس تصویب شد به زبان ساده چنین مسائلی را بیان کرد.
بازار ![]()
تصور می‌کنید ذیل این قانون همکاری‌های ایران و آژانس چه فرمی می‌گیرد؟
آنها باید متوجه تبعات اقدامات خود باشند. من تصور می‌کنم در نهایت این همکاری ادامه پیدا می‌کند. ما هم باید مسائل و مشکلات خود را حل کنیم.
چقدر این گزارش به واقع زمینه‌ساز حمله اسراییل شد؟
گروسی تصور نمی‌کرد که این گزارش مبنای قطعنامه قرار بگیرد که بعد این قطعنامه باعث شود امریکا به اسراییل مجوز حمله بدهد. گروسی تصور می‌کرد گزارشی را می‌دهد که اگرچه مطلوب نیست و دستمایه شورای حکام می‌شود تا آژانس بتواند بازرسی‌های خود از ایران را بیشتر کند تا بعد اروپایی‌ها بتوانند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کنند. تصور گروسی از گزارشی که تنظیم و ارایه شد، این بود، اما چیزی که در ذهن گروسی بود با آنچه در ذهن و فکر نتانیاهو و ترامپ بود، تفاوت زیادی داشت، چراکه آنها در فکر حمله بودند. گروسی شاید نمی‌خواست گزارشی بدهد که دستمایه حمله اسراییل به ایران قرار بگیرد و بعد هم از گزارش خود به نوعی عقب‌نشینی کرد. مشخص است وقتی غربی‌ها گروسی را دبیرکل آژانس گذاشته‌اند و به او وعده دبیرکلی سازمان ملل را نیز داده‌اند، هرگز طرف ایران را نمی‌گیرد. در سال آینده میلادی دوره دبیرکل فعلی سازمان ملل یعنی دوره فعالیت آنتونیو گوترش به پایان می‌رسد. با توجه به اینکه آنتونیو گوترش، سیاستمداری پرتغالی و از اروپایی غربی است، دبیرکل بعدی از اروپای شرقی یا امریکای لاتین انتخاب خواهد شد علاوه بر اینکه بسیاری معتقد هستند که احتمال انتخاب گزینه‌ای از امریکای لاتین برای دبیرکلی دوره بعدی سازمان ملل نیز بیشتر است.گروسی نیز در حال حاضر به عنوان تنها چهره بین‌المللی امریکای لاتین که از کشور آرژانتین است، شناخته می‌شود و احتمال به دست آوردن این جایگاه برای او کم نیست. یکی از تحلیل‌ها این است که گروسی تلاش می‌کند در جایگاه مدیرکلی آژانس، حمایت امریکا، فرانسه و انگلیس را به عنوان سه عضو دایم شورای امنیت به دست بیاورد.این تلاش قطعا روی گزارش‌های آژانس اثرگذار است. در این مختصات شخصی برای گروسی، طبیعتا او طرف قدرت را می‌گیرد. این قانون طبیعت است. فراموش نکنیم که این نهادها ساخته غربی‌ها هستند. غربی‌ها این نهادها را با هدف ممانعت از بروز و ایجاد جنگ جهانی سوم تاسیس کردند، اما گاهی خودشان نیز زیر هنجارهایشان می‌زنند.