پیام ویژه - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
صدیقه بهزادپور| در پی خسارات قابل توجه ناشی از حملات پهپادی و عملیات سایه‌ای در درگیری اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش بزرگی از آسیب‌ها نه از حملات مستقیم جنگنده‌های دشمن، بلکه از عملیات هدفمند ستون پنجم و عوامل نفوذی موساد داخل کشور انجام شده است. آنچه نهادهای امنیتی را به‌ویژه نگران کرده، استفاده از ریزپرنده‌ها و پهپادهای کوچک و هدفمند است که منشأ داخلی داشته‌اند.
به گفته کارشناسان واردات تجهیزات و قطعات اولیه ساخت این تجهیزات نظامی به کشوراز مبادی رسمی و گمرکات در سایه فقدان تجهیزات ایکس ری و... و همچنین قاچاق، یکی از مهمترین حلقه‌های این زنجیره نفوذ است که پیش از این هم باعث ایجاد فاجعه انفجار مهیب در بندر شهید رجایی شده بود و از این رو نیازمند بررسی هدفمند افراد ذیصلاح است. رویکردی که پیش از این هم مقام معظم رهبری درباره آن هشدارهای لازم را داده بودند.
پهپادهایی که از دل خاک برخاستند
به گزارش «آرمان ملی»، به شهادت رساندن تنی چند از مقامات عالیرتبه نظامی و نخبگان و همچنین مردم عادی در گوشه گوشه کشور به ویژه پایتخت، طی حملات اسرائیل به ایران، در حالی صورت گرفت که اسرائیل علاوه بر حمایت‌های گسترده آمریکا و کشورهای عضو ناتو، از یک ارتش مجهز به پهپاد و ریزپرنده‌ها و... که در کارگاه‌هایی در داخل خاک ایران توسط عوامل موساد ساخته می‌شد نیز بهره مند بود. در این راستا، در شرایطی که کشور با تحریم‌های گسترده در حوزه‌های فناوری، نظامی و تجهیزات الکترونیکی روبه‌روست، سؤالی جدی شکل می‌گیرد که؛ چگونه قطعات حساس و پیشرفته‌ای همچون موتورهای الکتریکی دقیق، گیرنده‌های GPS با دقت بالا، دوربین‌های تصویربرداری حرارتی، و ماژول‌های ارتباطی از مرزهای رسمی کشور عبور کرده و به دست عوامل خرابکار داخلی رسیده‌اند؟ براساس برخی گزارش‌های غیررسمی، بخش عمده‌ای از تجهیزات مورد استفاده در این حملات از مسیرهای رسمی و گمرکات کشور با اظهارنامه‌های غیرواقعی وارد شده‌اند، نه از قاچاق سنتی مرزی یا مسیرهای خاکستری. این موضوع توجه‌ها را به خلأها و روزنه‌های موجود در سیستم گمرکی کشور معطوف کرده است. این واقعیت تلخ پیش از این نیز در سال 1396از سوی مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفت. به گزارش تابناک؛ «رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی‌شان با صراحت از نبود نظارت کافی در بنادر کشور در آن سال، انتقاد کردند و فرمودند: «از فلان بندر در روز مثلاً سه هزار تا پنج هزار کانتینر وارد کشور می‌شود. از این سه هزار یا پنج هزار، فقط 150 کانتینر بازدید می‌شود! خب چرا؟ بقیه بازدید نمی‌شود و می‌آید.» این هشدار صریح، نه یک گلایه معمولی که تذکری جدی به نهادهای مسئول بود؛ تذکری که متأسفانه با گذشت سال‌ها، هنوز پاسخی شایسته نگرفته است.
ضعف یا قربانی کمبود اعتبارات
به گفته کارشناسان؛ گمرک، به عنوان دروازه اصلی ورود کالا به کشور، موظف است با همکاری سایر نهادها از جمله وزارت اطلاعات، ناجا و سازمان پدافند غیرعامل، مانع از ورود کالاهای مشکوک، تجهیزات دوکاربردی (Dual-use) و اقلام تحریمی شود. اما به نظر می‌رسد این زنجیره به خصوص در سالهای اخیر دچار گسست جدی شده است. به گزارش اخبار رسمی و غیررسمی؛ قطعات با عنوان‌های جعلی وارد شده‌اند؛ برای مثال، گیرنده‌های دقیق GPS به‌عنوان ماژول‌های ساده ارتباطی، یا دوربین‌های حرارتی به‌عنوان تجهیزات فیلم‌برداری صنعتی اظهار شده‌اند. اما مسأله اساسی، نبود تیم‌های تخصصی تشخیص و تطبیق در گمرک است که بتوانند ماهیت واقعی این اقلام را شناسایی کنند». به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران؛ یکی از اشکالات مهم سیستم گمرکی، فقدان تجهیزات اسکن دقیق و هوشمند برای بررسی محموله‌های وارداتی در بنادر، فرودگاه‌ها و گمرکات مرزی است. در بسیاری از گمرکات، هنوز هم فرآیندهای بررسی به‌صورت چشمی و سنتی انجام می‌شود؛ این امر به‌ویژه در گمرکات کم‌تردد یا غیرمتمرکز قابل مشاهده است. اما آنچه که در جنگ اخیر با اسرائیل مشهود بود، فساد و وابستگی برخی به منافع محلی یا حتی بین‌المللی، یکی دیگر از گلوگاه‌هایی است که نفوذ را تسهیل کرده است و حتی به جایی رسیده است که در برخی موارد، واردات تجهیزات با پرداخت رشوه یا اعمال نفوذ انجام شده و کالاهایی که باید ضبط یا برگشت داده می‌شدند، به راحتی وارد بازار داخلی شده‌اند.
ستون پنجم در کارگاه‌ها
به گواه کارشناسان و آنچه که کاملاً ملموس است اینکه؛ پس از عبور از مرز، حلقه دوم زنجیره نفوذ در کارگاه‌های تولیدی و مونتاژ داخل کشور شکل گرفته است. به گفته کارشناسان امنیتی، برخی از این کارگاه‌ها تحت پوشش فعالیت‌های عادی صنعتی، اقدام به سرهم کردن ریزپرنده‌ها و تجهیز آنها به سیستم‌های نظارتی پیشرفته کرده‌اند. از آن مهمتر، تعیین اهداف با استفاده از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط همین پهپادها و ارسال آنها برای اتاق‌های فرمان خارج از کشور، مسیری بوده که از چشم نهادهای نظارتی دور مانده است. یک کارشناس پدافند غیرعامل در مصاحبه‌ای با روزنامه رسالت اظهار کرده بود: «آنچه ما را نگران می‌کند، تولید سریالی ریزپرنده‌ها نیست، بلکه سهولت در دسترسی به فناوری‌های حساس و واردات انبوه قطعاتی است که حتی می‌توانند به سیستم‌های موشکی هدایت‌پذیر متصل شوند. این نشان‌دهنده ضعف نظارت در نقطه ورود، یعنی گمرک، است».
گمرک و نهادهای امنیتی
از این رو، یکی از پرسش‌های جدی افکار عمومی این است که چرا وزارت اطلاعات یا نهادهای امنیتی دیگر نتوانسته‌اند به‌موقع این فعالیت‌ها را کشف و خنثی کنند؟ آیا عدم هماهنگی میان گمرک و نهادهای امنیتی موجب شده تا چنین وارداتی به راحتی انجام شود؟ تحلیلگران معتقدند ساختار امنیتی موجود، نیاز به تقویت دارد. اگرچه بخشی از مشکل متوجه کمبود منابع انسانی و مالی است، اما واقعیت این است که عدم انسجام بین نهادهای اجرایی، مانند گمرک، صمت و اطلاعات، یک خلأ جدی ایجاد کرده است. این شکاف نه‌تنها موجب فرار قطعات مشکوک از فیلترها می‌شود، بلکه امکان ردیابی زنجیره واردات و توزیع آنها در داخل را نیز کاهش می‌دهد. البته قطعاً این رویکرد تنها ویژه ایران نبوده و پیش از این نیز بسیاری از کشورها قربانی این روزنه‌های نفوذ بوده‌اند، اما در بسیاری از کشورهای درگیر جنگ اطلاعاتی یا هدف حملات پهپادی، سیستم‌های تشخیص هوشمند بر پایه هوش مصنوعی، تشخیص مواد خاص، و پایگاه‌های داده‌ی تطبیقی در گمرکات به‌کار گرفته می‌شود. در سنگاپور، امارات یا حتی ترکیه، هر بسته وارداتی به‌صورت دیجیتال تطبیق داده شده و در صورت هرگونه مغایرت با لیست اقلام مجاز، هشدار صادر می‌شود. ولی در ایران، به خصوص در سالهای اخیر به دلایل مختلف ناشی از کمبود اعتبارات، تحریم و... این سیستم‌ها یا وجود ندارند یا ناقص اجرا شده‌اند. در کنار آن، بوروکراسی و فقدان آموزش‌های تخصصی برای نیروهای گمرک، موجب شده واردکنندگان سودجو یا وابسته به شبکه‌های خرابکار، به‌راحتی از خلأهای قانونی عبور کنند.
راه برون رفت
صاحب‌نظران برای رفع این بحران، راهکارهای بسیاری ارائه داده‌اند که قطعاً مهمترین آن؛ نصب تجهیزات اسکن دقیق و تطبیقی در کلیه گمرکات در مرحله نخست است. اما ایجاد سامانه ملی پایش تجهیزات دوکاربردی و اتصال آن به گمرکات، سازمان انرژی اتمی، وزارت دفاع و وزارت اطلاعات نیز از جمله راهکارهایی به شمار می‌آید که می‌تواند روزنه‌های نفوذ در این حوزه را ببندد. به اعتقاد این افراد تشکیل تیم‌های تخصصی مشترک برای بررسی فنی اظهارنامه‌ها و همچنین شفاف‌سازی و دیجیتالی‌کردن روند اظهار کالا و تخصیص کد رهگیری به واردات حساس؛ بازنگری در ساختار حقوقی ورود اقلام دارای ریسک امنیتی. تشویق نیروهای داخلی برای افشاگری تخلفات از طریق پاداش‌های محرمانه و... از جمله مواردی است که می‌تواند خلأهای نفوذ در این بخش را حذف یا کاهش دهد. به اعتقاد صاحب‌نظران؛ دشمن در عصر نوین جنگ افروزی‌ها، دیگر کمتر با گلوله و بمب به ما حمله می‌کند؛ بلکه از دروازه‌های رسمی، با استفاده از سیستم‌های معیوب، تجهیزات دقیق را به قلب کشور می‌فرستد تا از طریق عوامل نفوذی، جنگی خاموش و ویرانگر را به راه اندازد، از این رو چنانچه اصلاح فوری در سیستم گمرکی کشور، ساختار امنیتی مرتبط با آن، و فرآیندهای نظارتی صورت نگیرد، هر روز باید منتظر خنجری تازه از پشت‌سر باشیم؛ که یکی از میان خودمان به عنوان عوامل دست نشانده دشمن به ما ضربه وارد می‌کند، به این ترتیب بسیار ضروری است به منظور کاهش آسیب و زیان‌های مالی – انسانی و... علاج واقع را قبل از وقوع کرده تا علاوه بر حفظ امنیت ملی، از بین رفتن منابع ملی – انسانی و... در ابعاد مختلف جلوگیری کنیم.
بازار ![]()