پیام ویژه - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن ابراز امیدواری از پیشرفت‌های حاصل شده بین ایران و آژانس تأکید کرد: زمان رو به پایان است
روز دوشنبه هفدهم شهریورماه، نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شد؛ نشستی که تا روز جمعه بیست‌ویکم شهریور ادامه خواهد داشت. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس در سخنرانی آغازین خود از پیشرفت‌هایی در گفت‌وگوهای اخیر میان ایران و آژانس خبر داد و تأکید کرد که تماس‌های مکرر و هدفمندی با ایران داشته تا به نگرانی‌های طرف ایرانی و راه‌های همکاری مؤثر رسیدگی شود.او با اشاره به مصوبه 25 ژوئن پارلمان ایران درباره تعلیق همکاری با آژانس که در 2 ژوئیه توسط رئیس‌جمهور ایران تأیید شد، گفت که آژانس با احتیاط تحولات تهران را دنبال کرده است. با وجود این، گروسی اعلام کرد که شرایط موجود را درک می‌کند و آمادگی آژانس برای بررسی نگرانی‌ها و پیشنهادهای ایران را، تا جایی که با توافق جامع پادمانی سازگار باشد، ابراز کرده است. به گفته او، گفت‌وگوهای فنی در هفته‌های گذشته در تهران و وین با هدف دستیابی به توافقی عملیاتی برای راستی‌آزمایی انجام شده و پیشرفت‌هایی حاصل شده است.گروسی ابراز امیدواری کرد که این روند به نتیجه‌ای موفقیت‌آمیز منجر شود و فعالیت‌های آژانس در ایران به‌طور کامل از سر گرفته شود.
او در ادامه بر اهمیت اجرای کامل حقوق و تعهدات ایران و آژانس طبق توافق پادمانی ان‌پی‌تی تأکید کرد و آن را برای بهبود وضعیت کلی ضروری دانست. گروسی همچنین از محدودیت‌های اخیر در دسترسی بازرسان آژانس به تأسیسات هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرد و گفت که بازرسان تنها به نیروگاه بوشهر دسترسی داشته‌اند و سایر تأسیسات تحت پادمان از دسترس خارج شده‌اند. او افزود که از تاریخ 13 ژوئن هیچ گزارشی درباره مواد هسته‌ای یا اطلاعات طراحی از سوی ایران دریافت نشده و تأکید کرد که قوانین داخلی ایران مانند مصوبه تعلیق همکاری ایران و آژانس در مجلس برای آژانس الزام‌آور نیستند.
گروسی هشدار داد که 3 ماه است، آژانس به اورانیوم غنی شده ایران دسترسی نداشته و راستی‌آزمایی به تأخیر افتاده است. او تصریح کرد که بدون اجرای کامل پادمان‌ها، آژانس نمی‌تواند درباره برنامه هسته‌ای ایران نتیجه‌گیری کند. در نشست خبری نیز گروسی اعلام کرد که مذاکرات فنی در سطوح مختلف با ایران در جریان است و تماس‌هایی با مقامات ایرانی از جمله وزیر خارجه برقرار شده است. او تأکید کرد که بازرسی‌های آژانس طبق پیمان ان‌پی‌تی الزامی است و ایران از نظر حقوقی موظف به همکاری است. او همچنین گفت که اطلاعات شفافی درباره موقعیت ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در دست نیست و آژانس خواستار دریافت این اطلاعات است. گروسی در پاسخ به پرسش‌ها درباره مکانیسم ماشه گفت که این موضوع تحت نظارت او نیست و تصمیم‌گیری درباره آن بر عهده سه کشور اروپایی است. او همچنین حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکرد و گفت، وظیفه او ورود به درگیری‌های سیاسی نیست. درباره ترور دانشمندان هسته‌ای نیز اظهار کرد که محکوم کردن خشونت‌ها وظیفه مدیرکل آژانس نیست. خبرنگار پرسشگر با کنایه به اظهارات گروسی گفت: «در نتیجه همه دانشمندان هسته‌ای سراسر جهان که شما درحال همکاری با آنها هستید نباید به شما اعتماد داشته باشند و همواره باید مراقب خنجر پشت سرشان باشند».
گروسی در ادامه خواستار توقف روایت‌هایی درباره احتمال جاسوسی آژانس شد و با اشاره به اینکه ایران تحت شدیدترین نظارت بوده، تأکید کرد که آژانس اطلاعات محرمانه را به هیچ کشوری منتقل نمی‌کند. گروسی با اشاره به یکی از چالش‌های اصلی یعنی نحوه دسترسی به تأسیسات آسیب‌دیده در ایران گفت که ساختار داخلی جدید ایران باعث شده، تصمیم‌گیری‌ها نیازمند ورود مقامات ارشد سیاسی باشد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که ایران در پیمان ان‌پی‌تی باقی بماند و بازرسی‌ها بر اساس پادمان‌های آن ادامه یابد.
گروسی گفت که ایران پیش از حملات اسرائیل، سایت غنی سازی جدیدی را اعلام کرده بود اما بازرسی از سایت اصفهان به دلیل تحولات اخیر متوقف شده و اطلاعات موثقی درباره سایر سایت‌ها در دست نیست. او در پایان سخنانش گفت: هنوز فرصت باقی است اگرچه زیاد نیست. اما همواره وقتی حسن‌نیت وجود دارد و آشکارا مسئولیتی احساس می‌شود، امید به پیشرفت وجود دارد.
در پی اظهارات مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رافائل گروسی، در نشست شورای حکام به نظر می‌رسد، روابط آینده میان ایران و آژانس با چالش‌های قابل توجهی روبه‌رو خواهد بود. گروسی اشاره کرد که با وجود پیشرفت‌هایی در مذاکرات، زمان برای دستیابی به «نتیجه‌ای موفق» جهت از سرگیری بازرسی‌های کامل از سایت‌های هسته‌ای ایران رو به پایان است. این فوریت در سایه تنش‌های دیپلماتیک و نظامی جاری شدت یافته است.
از نظر گروسی، قانون تعلیق همکاری ایران با آژانس نیز چالشی مهم بر سر راه است که هر گونه بازرسی آتی را منوط به تأیید شورای عالی امنیت ملی ایران می‌داند.گروسی مدعی شد که این قانون داخلی نمی‌تواند بر تعهدات بین‌المللی ایران تحت توافق‌نامه پادمان‌های معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای اولویت داشته باشد. این تضاد حقوقی، مانعی جدی برای دسترسی بازرسان ایجاد کرده و توانایی آژانس برای تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را به شدت محدود می‌کند.
از دست رفتن پیوستگی اطلاعات درباره مواد هسته‌ای ایران نیز چالش دیگری است که پس از حملات اخیر به تأسیسات هسته‌ای کشور رخ داده است. اگرچه گروسی معتقد است که این مواد «تا حد زیادی» همچنان موجودند اما تأیید این موضوع ضروری است. نبود اطلاعات دقیق درباره وضعیت و محل نگهداری ذخایر اورانیوم با غنای بالا، نگرانی جدی محسوب می‌شود. احتمال جابه‌جایی یا از دست رفتن این مواد، پیچیدگی وضعیت را افزایش داده و نیاز به بازرسی‌های جدید را برجسته می‌کند.
بازار ![]()
زمینه سیاسی نیز بر چالش‌های فنی سایه افکنده است. قدرت‌های اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) روندی را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل آغاز کرده‌اند و این اقدام را به از سرگیری کامل بازرسی‌های آژانس گره زده‌اند. این موضوع فشار دیپلماتیک بیشتری ایجاد کرده و احتمال تشدید تنش‌ها را افزایش می‌دهد؛ امری که ایران نسبت به آن هشدار داده است. ایران همچنین آژانس را به داشتن انگیزه‌های سیاسی متهم کرده و مدعی شده که گزارش اخیر آژانس برای توجیه حملات به تأسیسات هسته‌ای کشور مورد استفاده قرار گرفته است. خطر استفاده ابزاری از موضوع هسته‌ای به جای پرداختن فنی و حرفه‌ای به آ، همچنان چالشی پایدار باقی مانده است.
لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال در پایان کنفرانس خبری گروسی با انتشار پستی در ایکس نوشت: اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه زمانی می‌تواند به سایت‌های هسته‌ای و ذخایر اورانیوم غنی شده دسترسی پیدا کند و ابتدا چه کاری می‌تواند انجام دهد هنوز حل نشده است.