پیام ویژه - ایسنا / نگاهی به لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ نشان میدهد بودجه بخش آموزش عالی و دانشگاهها افزایش بیش از ۴۰ درصدی اعتبارات را در سال آینده شاهد خواهد بود؛ افزایشی که در نگاه نخست میتواند نشانهای از توجه جدی دولت به نقش دانشگاهها در توسعه کشور باشد، اما در عین حال با توجه به میزان تورم و نیز مشکلات مالی دانشگاهها تردیدهای جدی در خصوص ثاثیرگذاری این افزایش بودجه وجود دارد.
آموزش عالی در توسعه کشورها نقش حیاتی دارد و سرمایهگذاری در این بخش بهویژه در حوزههای پژوهش و فناوری میتواند به رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها کمک کند. همچنین تخصیص بودجه کافی و حمایت از نهادهای آموزشی و تحقیقاتی، زمینهساز تربیت نیروی انسانی متخصص و آماده برای تحولات آینده خواهد بود.
بازار
بر همین اساس بودجه آموزش عالی و تحقیقات و فناوری و میزان سرمایهگذاری در این حوزه یکی از شاخصهای مهم در تعیین میزان توجه دولتها به توسعه علمی و پژوهشی است. هر سال پس از ارائه و تصویب لایحه بودجه، میزان تخصیص اعتبارات این حوزه و تغییرات آن نسبت به سالهای گذشته مورد بررسی وتحلیل قرار میگیرد.
بنابراین لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ که نخستین بودجه پس از اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی و محاسبات بر اساس «ریال جدید» است، هفته گذشته با هدف جراحی ساختاری و انضباط مالی تقدیم مجلس شد. این لایحه بر انتقال بسیاری از هزینههای پراکنده به سقف بودجه عمومی با هدف افزایش شفافیت تأکید دارد. با این حال نگاهی به ارقام اختصاص یافته بخش آموزش عالی و علوم در کنار مشکلات موجود امید به رفع این چالشو مقابله با چالش های پیش رو را کاهش می دهد.
لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ کل کشور نشان میدهد بخش آموزش عالی و دانشگاهها با افزایش قابل توجه رشد بیش از ۴۰ درصدی را دارند؛ افزایشی که در نگاه نخست میتواند نشانهای از توجه دولت به نقش دانشگاهها در توسعه کشور باشد، اما در عین حال پرسشها و تردیدهای جدی در خصوص میزان اثرگذاری این میزان افزایش در کنار تورم بالا و مشکلات فعلی دانشگاه ها را همراه دارد.
بر اساس ارقام مندرج در لایحه بودجه ۱۴۰۵، جمع کل بودجه آموزش عالی به رقم ۱,۲۰۸,۳۰۳,۳۲۲ واحد (ریال قدیم) رسیده است؛ رقمی که در مقایسه با بودجه مصوب سال ۱۴۰۴ (۷۸۳,۰۷۶,۵۹۱ ریال قدیم) رشدی در حدود ۵۴ درصد را نشان میدهد و این میزان افزایش یکی از بالاترین نرخهای رشد در سالهای اخیر محسوب میشود.
بنابراین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اعتباری بالغ بر ۱,۴۲۷,۶۱۸,۱۳۷ واحد(ریال جدید)، افزایش بیش از ۴۰ درصدی نسبت به سال گذشته را تجربه کرده است.
همچنین بودجه صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم ۲۵,۳۸۲,۰۳۳ (ریال جدید) پیشنهاد شده است . این در حالی است که اعتبار هزینهای صندوق رفاه در سال ۱۴۰۴ حدود ۷۳۲ میلیارد تومان بود که در لایحه بودجه ۱۴۰۵ با رشد ۴۹ درصدی به یک هزار و ۸۸ میلیارد تومان افزایش یافت.
![]()
همچنین بودجه دانشگاه تهران در لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ حدود ۷۹,۳۸۳,۰۲۸ واحد پیشنهاد شده است که این میزان نسبت به رقم ۴۵,۵۰۷,۳۰۸ در سال ۱۴۰۴ افزایش قابل توجه را نشان می دهد.
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۵، بودجه دانشگاه صنعتی شریف ۴۰,۰۲۴,۴۵۲، دانشگاه شیراز ۳۱,۷۱۷,۵۴۲، دانشگاه تبریز ۲۸,۹۹۷,۹۵۱، دانشگاه فردوسی مشهد ۲۸,۴۰۰,۵۰۶، دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲۷,۹۲۰,۳۴۲، دانشگاه تربیت مدرس ۲۷,۴۳۰,۵۸۷ و دانشگاه صنعتی اصفهان نیز با افزایش بیش از ۱۵ درصدی در مقایسه با سال گذشته همراه بوده است.
یکی از پررنگترین بخشهای لایحه، افزایش اعتبارات رفاهی دانشجویان است. اعتبار تغذیه دانشجویی با رشد ۵۴ درصدی از ۱۰.۴ همت به ۱۶ همت افزایش یافته که از این میزان ۱۳ همت در جدول شماره ۷-ب و ۳ همت از محل منابع هدفمندی یارانهها تأمین میشود. همچنین کمک هزینه اجاره خوابگاههای دانشجویی با رشد ۲۵ درصدی به ۳ همت رسیده است.
در کنار این ارقام، دولت ۸۵۰ میلیارد تومان برای تعمیرات اساسی، بازسازی و نگهداری خوابگاهها پیشبینی کرده که نسبت به سال گذشته رشدی معادل ۹۰۰ درصد را نشان میدهد. همچنین برای تکمیل خوابگاههای متأهلین ۲۵۹۰ میلیارد تومان با رشد ۵۲ درصدی اختصاص یافته است.
در حوزه منابع انسانی و پشتیبانی علمی، ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای پرداخت معوقات حقالتدریس اعضای هیأت علمی اختصاص یافته و ۵۰۰ میلیارد تومان نیز برای استخدام ۱۰۰۰ عضو هیأت علمی جدید در سال ۱۴۰۵ پیشبینی شده است.
همزمان، اعتبار اشتراک پایگاههای علمی بینالمللی با رشد ۲۵ درصدی به ۸۵۰ میلیارد تومان رسیده و بر اساس دستور معاون اول رئیسجمهور، اعتبار کمک به انجمنهای علمی نیز با رشد دو برابری به ۸۰ میلیارد تومان افزایش یافته است.
اعتبار هزینهای مؤسسات پژوهشی وزارت علوم با رشد ۱۵ درصدی از ۲۷۶۲ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ به ۳۱۳۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۵ افزایش یافته است. همچنین پارکهای علم و فناوری نیز رشد مشابهی را تجربه کردهاند و اعتبار آنها از ۱۳۲۱ میلیارد تومان به ۱۵۱۷ میلیارد تومان رسیده است.
در سطح ستادی نیز چهار ردیف اصلی وزارت علوم شامل ستاد وزارت، صندوق رفاه دانشجویان، سازمان سنجش و سازمان امور دانشجویان با رشد ۱۶ درصدی از ۵۰۴۴ میلیارد تومان به ۵۸۴۰ میلیارد تومان افزایش یافته است.
دولت در لایحه ۱۴۰۵ نگاه ویژهای به زیرساختهای آموزش عالی داشته است؛ از جمله یک هزار میلیارد تومان برای تجهیز شش آزمایشگاه مرجع ملی، ۱۴۰۰ میلیارد تومان برای مقاومسازی ساختمانها با رشد ۶۵ درصدی، ۵۸۵ میلیارد تومان برای تجهیز آزمایشگاههای آموزشی و خرید مواد آزمایشگاهی با رشد ۶۴ درصدی و ۹۵۰ میلیارد تومان برای توسعه فضاهای آموزشی و کمکآموزشی با رشد ۲۷۸ درصدی.
به گزارش ایسنا، اگر چه بودجه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی یک دهه گذشته روندی صعودی را تجربه کرده است و در نگاه نخست این افزایش میتواند بهعنوان نشانهای مثبت از توجه دولت به بخش آموزش عالی و پژوهش قلمداد شود؛ اما این افزایش فعلی بودجه آموزش عالی از نظر قدرت واقعی خرید و سرمایهگذاری در کیفیت هنوز کافی نیست. چرا که برای دستیابی به آموزش عالی کارآمد و پژوهش مؤثر، تخصیص منابع باید بهصورت هدفمند به سمت پروژههای زیرساختی، ارتقای فناوری و حمایت جدی از تحقیقات کاربردی و بنیادی هدایت شود.
با توجه به اینکه بخش قابلتوجهی از افزایش بودجه آموزش عالی به دلیل تورم بالا، افزایش حقوق کارکنان و هزینههای جاری مصرف می شود. این بدان معناست که ظرفیت واقعی برای سرمایهگذاری در حوزههای عمرانی و تحقیقاتی نظیر ساخت و توسعه فضاهای آموزشی و پژوهشی، تأمین تجهیزات پیشرفته و حمایت از پروژههای تحقیقاتی چندان افزایش نیافته است.