بزرگنمايي:

پیام ویژه - آفتاب یزد /ادعای «میدل ایست آی» پیرامون برجام و چند موضوع دیگر مرتبط با مذاکرات هسته‌ای را بررسی می‌کند 
ممکن است از «سعید جلیلی» نظرخواهی شده باشد!
این مسئله که آمریکا حاضر نیست مرگ برجام را اعلام کند را اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند
آفتاب یزد - رضا بردستانی: یک استاد ژئوپلیتیک دانشگاه در گفتگو با آفتاب یزد ضمن اشاره به آن چه «میدل ایست آی» مدعی آن شده است خاطرنشان می‌سازد: «آن چه این روزها مهم است قانع کردن اروپایی‌ها مبنی بر دخالت نداشتنِ ایران در موضوع اوکراین است که اگر این مسئله شفاف‌سازی شود قطعاً مسیر پر سنگلاخ برجام هموارتر خواهد شد.»
عبدالرضا فرجی راد در ادامه با پرداختن به موضوع اوکراین و عصبانیت اروپایی‌ها به ویژه آلمان و فرانسه تأکید می‌کند: «وقتی اروپایی‌ها برای «تروریستی» اعلام کردن سپاه فشار آورده بودند آن چه مانع آن بود علاوه بر موانع حقوقی، مخالفت آمریکا با این مسئله بود زیرا مقامات کاخ سفید همچنان امیدوار هستند با به سرانجام رسانیدن برجام در انتخابات 2024، از آن بهره‌برداری تبلیغاتی کنند هرچند این مسئله در حد یک گمانه و تحلیل است و بسیاری موضوعات پشت میز مذاکره مشخص و معلوم خواهد شد.»
فرجی راد، که پیشتر نیز در این رابطه با آفتاب یزد گفتگو کرده بود معتقد است؛ مشورت گرفتن از «سعید جلیلی» که در زمان محمود احمدی‌نژاد یکی از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای بوده، موضوع عجیبی نیست کما این که ممکن است از دیگران نیز از جمله «عراقچی» نظرخواهی شده باشد اما این که سعید جلیلی یک تنه توانسته است برجام را به بن بست بکشاند نیاز به تامل و بررسی دقیق‌تری دارد!
> ادعاهای میدل ایست‌آی از اختلافات بر سر برجام
مخالفت سعید جلیلی با پیش‌نویس توافق برجام / علی باقری به حامی
همه جانبه برجام تبدیل شده است
علی باقری در ابتدا یکی از چهره‌های نزدیک به سعیدجلیلی را از تیم مذاکره حذف کرد و بعد تیم جلیلی در پاسخ، پیش‌نویس توافق را در بهمن‌ماه سال گذشته فاش کرد.
به گزارش وب‌سایت میدل‌ایست‌آی در نوشتاری به نقل از منابعی در ایران آورده است: «فقدان اجماع یا شخصیتی «شجاع» برای غلبه بر مخالفت‌های داخلی، دلایل اصلی به‌نتیجه نرسیدن تلاش‌های تهران برای احیای توافق هسته‌ای 2015 است. جو بایدن از زمان روی کار آمدن خود به‌دنبال بازگرداندن ایالات‌متحده به توافق- که رسماً برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نامیده می‌شود- بوده است. اما دو طرف به‌رغم ماه‌ها مذاکره در وین تاکنون نتوانسته‌اند این توافق را احیا کنند.
یکی از دیپلمات‌های سابق ایرانی به میدل ایست‌آی گفت که رویدادهای داخلی و جهانی، به‌ویژه متحد نزدیک ایران، روسیه که به اوکراین حمله می‌کند، در تضعیف شانس بازگشت به توافق موثر بوده‌اند. وی توضیح داد: «در حال حاضر، ایالات متحده همچنان مایل به امضای توافق است، اما ما زمان زیادی نداریم. شخصاً امید چندانی ندارم چراکه اروپای خشمگین و ایالات‌متحده ظاهراً منتظر نقطه‌عطفی در جنگ اوکراین هستند تا فشارها را افزایش دهند و همه قطعنامه‌های خطرناک شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را بازگردانند.»
با انتخاب ابراهیم رئیسی، یکی از مخالفان محافظه‌کار که سابقا مخالف توافق بود، به نظر می‌رسید که امیدها به احیای برجام از بین برود. با این حال، رئیسی پس از تصدی مسئولیت، تمایل خود را برای بازگشت به توافق اعلام کرد و مذاکرات آغاز شد. اما تاکنون موفقیتی حاصل نشده است. یک منبع موثق که قبلا در مذاکرات شرکت داشت، می‌گوید که در طرف ایرانی، برجام قربانی مخالفت‌ها، عدم اجماع، درگیری‌های سیاسی و نبود شجاعت کافی شده است. این منبع که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: «در داخل شورای عالی امنیت ملی، هیچ توافقی در مورد پیش‌نویس فعلی برجام وجود ندارد.»
به‌عنوان مثال، سعید جلیلی، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای و نماینده فعلی رهبری در شورا و محمد باقری، رئیس کل نیروهای مسلح ایران از مخالفان پیش‌نویس فعلی توافق هستند. وی افزود: «علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی، موضع سختگیرانه‌ای اتخاذ کرده است و نمی‌خواهد به‌عنوان مخالف یا طرفدار توافق به او برچسب زده شود و اراده‌ای برای پرداخت هیچ هزینه‌ای برای توافق ندارد.»
در همین حال، به‌گفته همین منبع، علی باقری، مذاکره‌کننده اصلی - که تا دو سال پیش دشمن سرسخت برجام بود- اکنون به حامی همه‌جانبه برجام و توافقی برای احیای آن تبدیل شده است. او گفت: «درحالی‌که علی باقری بیش از هر کسی در کشور مایل است و اراده دارد که این توافق را امضا کند، اما شهامت این را ندارد که جلو برود، خودش را قربانی کند و مسئولیت امضای توافق را برعهده بگیرد. توافق، مخالفان زیادی دارد؛ از جمله محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، که معتقد است این توافق هیچ سود اقتصادی ندارد.» تغییر موضع باقری برای او گران تمام شده است، زیرا اختلافات رئیس و دوست سابق‌اش، سعید جلیلی، افزایش یافته است. در نتیجه این اختلافات، باقری در ابتدا یکی از چهره‌های نزدیک به جلیلی را از تیم مذاکره حذف کرد و بعد تیم جلیلی در پاسخ، پیش‌نویس توافق را در بهمن‌ماه سال گذشته فاش کرد.
یک منبع نزدیک به محافظه‌کاران نیز در گفت‌وگو با میدل ایست‌آی که خواست نامش فاش نشود، «از تبدیل شدن باقری از چهره‌ای ضدتوافق، به حامی برجام سخن گفت. حتی رهبری ایران نیز اختیارات کامل مذاکرات هسته‌ای را به رئیسی داده‌اند، اما رئیسی جرات ندارد بایستد و با همه مخالفان مقابله کند و به باقری بگوید قرارداد را امضا کند.» این منبع افزود: «در شهریورماه که پیش‌نویس نهایی روی میز بود، باقری آماده بود تا امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه را به وین ببرد و احیای برجام را اعلام کند، اما سعید جلیلی شروط جدیدی را مطرح کرد و تصمیم‌گیرندگان کلیدی را متقاعد کرد که به وین بروند و این شرایط را به پیش‌نویس اضافه کنند که البته همه این شروط از سوی آمریکا رد شد.
> ادعای «میدل ایست آی» موضوع عجیب و تازه‌ای نیست!
آن چه از سوی وب سایت «میدل ایست آی» تحت عنوان «افشاگری» مطرح شده، موضوع عجیب و تازه‌ای نیست و با دنبال کردن خط سیر فکری مخالفان برجام می‌توان به آن چه این «وب سایت» مدعی آن شده است را به آسانی دریافت اما انتشار هدفمند این خبر و همه‌ی ماجرا را به «سعید جلیلی» ارتباط دادن نیز خالی از اشکال نیست!
عبدالرضا فرجی راد که معتقد است: «سرتیم نمی‌تواند منویات شخصی خود را در مذاکرات دخالت بدهد و این جمع‌بندی سران نظام است که در میز مذاکرات اصل قرار داده می‌شود» در پاسخ به این پرسش که؛ آیا آقای جلیلی مستقیما در بحث مذاکرات دخالت کرده است؟ اظهار می‌دارد:
تصور نمی‌کنم. ممکن است در جلساتی هم از ایشان نظرخواهی شده باشد چون ایشان هم در زمان آقای احمدی‌نژاد جز تیم مذاکره‌کننده بودند. غیر از ایشان به نظرم از آقای عراقچی هم مشورت گرفته شده بنابراین، این خبر و این موضوع معنی‌اش این نیست که در توافقی که می‌خواهند انجام دهند بندی اضافه یا کم کنند. چرا که فردی که مذاکره‌کننده اصلی است چارچوب و بندها را تعیین می‌کند و در این بین ممکن است از افراد مختلف هم مشورت گرفته شود که آقای جلیلی هم یکی از این افراد است.
> بازگردیم به شهریور 1401
آن چه وب سایت «میدل ایست آی» به آن اشاره دارد تلویحاً مدعی است در شهریور 1401 پیش‌نویس روی میز بوده اما سعید جلیلی از انجام توافق جلوگیری کرده است البته با مراجعه به اخبار و رسانه‌های در حد فاصل مرداد و شهریور خواهیم دید چنین موضوعی به دور از واقعیت نیست اما این که همه‌ی ماجرا را به این مسئله مرتبط بدانیم هم نمی‌تواند دقیق باشد.
عبدالرضا فرجی راد در این رابطه به آفتاب یزد گفت: ایجاد سر و صدا توسط طیف خاص که تازگی ندارد اما زمانی که نظام تصمیم می‌گیرد چیزی را به نتیجه برساند و وزیر خارجه هم آماده است باید دقیق‌تر بررسی شود. به نظر من پاسخی که ایران به نامه آخری که آمریکایی‌ها داده بودند برای‌شان غیرمنتظره بود یعنی در نامه قبل از نامه آخر مسئله پادمان نیامده بود اما در نامه آخر که همه انتظار داشتند توافق انجام شود و پاسخ ایران هم به طور نسبی مثبت است مسئله پادمان و بسته شدن مسئله هسته‌ای ایران در آژانس مطرح می‌شود و آن‌ها تعجب می‌کنند چون نزدیک انتخابات کنگره در آمریکا و مسئله زمان بری بود لذا متوقف کردند تا بعد از انتخابات ببینند چه می‌شود. الان هم که غربی‌ها مدام می‌گویند ایران فرصت داشت و از دست داد منظور همین است. آن‌ها می‌گویند چون در همان زمان‌ها جنگ اوکراین شروع شد به خاطر روس‌ها و مسائل انرژی، ایرانی‌ها می‌توانستند امتیاز بگیرند در نامه آخر این مسئله را گنجاندند که با آن
مخالفت شد.
> وارد کردن فشار به ایران یا انداختن توپ به زمین ما
شیوه هدفمند اطلاع‌رسانی
اتفاقاتی که در حال رخ دادن است در کنار این خبر به ما گوشزد می‌کند که شاید فشار بر ایران مطرح باشد که آن را با شیوه‌ای از اطلاع‌رسانی که هدفمند است دنبال می‌کنند. این استاد دانشگاه در این باره اظهار می‌دارد: چون شرایط عوض شده و چند عامل مهم در این وضعیت دخیل اند:
- یک مسائل داخلی ایران است و فشار افکار عمومی روی دولت‌های غربی است یعنی اکنون آن‌ها به راحتی نمی‌توانند در وین به پای میز مذاکره حاضر شوند تظاهرات عظیمی برپا می‌شود و به طور طبیعی نمایندگان پارلمان دولت‌های‌شان را مواخذه می‌کنند. بنابراین فشارهای سیاسی داخلی چه در داخل کشوری در اروپا چه در مجموع اتحادیه اروپا زیاد شده و همه فشار می‌آورند که نباید با ایران مذاکره شود و امتیاز داد.
- مسئله مهم‌تر مسئله همکاری نظامی ایران و روسیه در جنگ اوکراین است و اروپایی‌ها بیشتر از آمریکایی‌ها از این مسئله عصبانی هستند و تا این مسئله حل نشود فکر نمی‌کنم گشایشی در مذاکرات رخ بدهد. وزیر خارجه قطر که به ایران آمد پیامی از آمریکایی‌ها داشت که آن‌ها می‌خواهند این مسئله حل و فصل شود و مذاکرات به نحوی آغاز شود.
- مسئله سوم هم مسئله پادمان است که اگر به انتخابات آمریکا نخورده بودیم آمریکایی‌ها امتیاز می‌دادند اما الان بعید می‌دانم در این شرایطی که به وجود آمده بخواهند امتیاز خاصی در رابطه با بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران بدهند. این سه مسئله مسائل اساسی است اما اعتقاد دارم اگر ادعایی که غرب دارد که ایران و روسیه همکاری نظامی دارند حل شود دو مسئله دیگر با مذاکراتی که می‌تواند علنی هم نباشد حل و فصل می‌شود. اما اگر حل نشود حتی اگر آمریکا هم بخواهد، اروپایی‌ها همراهی
نمی‌کنند.
> تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران و عقب نشینی اروپایی‌ها
آمریکا مخالف بود
در بحث فشار اروپا برای تروریستی اعلام کردن «سپاه» به یک‌باره جو عوض شد، نخست تکاپوی همه‌ی کشورها و ناگهان پیش کشیدن مباحث حقوقی. این تحلیل‌گر مسائل هسته‌ای در توضیح این مسئله خاطرنشان می‌کند: درست است که بحث حقوقی مطرح شده و هنوز هم درست نشده است اما آمریکایی‌ها نمی‌خواستند این اتفاق رخ دهد. وزیر خارجه انگلستان رسما اعلام کرد به واشنگتن می‌روم تا هماهنگی کنم سپاه را در لیست تروریستی قرار دهند. زمانی که به آنجا رفت اصلا در این رابطه صحبت نشد حتی وقتی برگشت از آن به بعد انگلیسی‌ها هیچ صحبتی در این زمینه نکردند در واشنگتن هم آقای بلینکن اعلام کرد که ما همیشه پشتوانه بریتانیا هستیم اما اشاره‌ای به مسئله سپاه نکرد. البته مسائل حقوقی مطرح است و ایران می‌تواند شکایت کند و اگر دادگاه ادعای اروپایی‌ها را رد کند برای‌شان سرشکستگی بسیاری خواهد داشت. بنابراین معتقدم آمریکایی‌ها هنوز به مذاکره و دیپلماسی نظر دارند اما معذوریت‌هایی هم دارند مثل مسئله اوکراین.
> حمله به سفارت آذربایجان، حمله پهبادی به تاسیسات اصفهان و پررنگ شدن
حضور اسرائیل و تاثیر در برجام
تزاحم چند مسئله اگرچه مستقیم به برجام ارتباطی ندارد اما بی‌ارتباط هم نیست؛ حمله به سفارت آذربایجان، حمله پهبادی به تاسیسات اصفهان و پررنگ شدن حضور اسرائیل و در نهایت تاثیر این موضوعات بر برجام.
فرجی راد در تحلیل موضوعات مطرح شده بیان می‌کند: اسرائیل بار اولش نیست که این کارها را انجام می‌دهد. بنابراین چنین تصوری ندارم. البته اگر بخواهد عکس العمل مستقیم ایران را
در پی داشته باشد طبیعتاً حتما روی برجام اثر خواهد گذاشت اما اگر همین روند ادامه پیدا کند و آمریکا هم روی دیپلماسی تاکید داشته باشد فکر نمی‌کنم اینگونه شود. چون آمریکا نمی‌خواهد در منطقه تنش ایجاد شود. فشارهایی که در مورد فروش نفت به چینی‌ها و ارتباطات مالی با عراق هم شده به نظرم به این دلیل است که ایران مقدمات مذاکره را بپذیرد و مذاکرات آغاز و به نتیجه برسد. دموکرات‌ها برای‌شان مهم است که در انتخابات مطرح کنند که ما جلوی اتمی شدن ایران را گرفتیم.
> اظهارنظر مسئولان اماراتی و نگرانی آن‌ها از رفتار اسرائیل
تاثیر شرکای جدید/ امارات و عربستان باید این اقدام اسرائیل را
محکوم می‌کردند!
فرجی راد لفاظی اماراتی‌ها و عربستانی‌ها را مزورانه و به دور از صداقت معنا کرده خاطرنشان می‌کند: اسرائیلی‌ها بارها اعلام کردند که در رابطه با غنی‌سازی هر اقدامی که صلاح بدانیم انجام می‌دهیم. اما در مواقع حاد که اسرائیل حمله‌ای را انجام می‌دهد عربستان بیشتر و امارات کمتر حرف‌هایی می‌زنند که به نظر من اولا می‌خواهند نشان دهند که در این قضیه شریک نیستیم ثانیاً با یک لحن مهربانانه و دلسوزانه صحبت می‌کنند در حالی که می‌توانستند محکوم کنند ایران همسایه آن‌ها است به خاک ایران حمله شده است و باید محکوم می‌کردند. اگر زمانی مسئله هسته‌ای جلو برود و بدانند توافقی انجام می‌گیرد به مذاکره با ایران شدت می‌دهند اما الان که مذاکره‌ای در کار نیست و چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای هم نیست امکان ندارد وزیر خارجه عربستان با ایران به توافق برسد این‌ها بازی است و ما نباید گول بخوریم. این دو کشور روابط‌شان با ما خوب نیست و همین طور بحرین که کشوری کوچک و مطیع عربستان است و اینها علیه ایران توطئه می‌کنند. زمانی که بحران می‌شود چون ته دلشان احساس نگرانی می‌کنند صحبتی می‌کنند که این مسائل را از خود دور کنند و بعد از مدتی به محاق می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: رد پایی از این کشورها در موضوعات اخیر دیده نمی‌شود و هویدا نیست اما نگرانند. وقتی این اقدامات انجام می‌گیرد ابتدا مشخص نیست که از داخل بوده یا خارج لذا آن‌ها نگرانی‌هایی دارند و به همین خاطر اظهارنظرهایی مهربانانه می‌کنند.
> همچنان به احیای برجام امیدوارید؟
فرجی راد در پایان و در پاسخ به این پرسش که: «همچنان به احیای برجام امیدوارید؟» می‌گوید: امیدم را قطع نکردم. چون مطمئن نیستم ایران از مسئله اوکراین دست کشد.
وی تأکید می‌کند: آقای گروسی اگر پاسخ مثبت بگیرد با هم صحبت می‌کنند اما اگر جواب منفی بگیرد پرونده در شورای حکام تصویب می‌شود و به شورای امنیت می‌رود که این آغاز یک ماجرای خیلی تلخ و بی‌نهایت سخت است!