پیام ویژه - فارس / یک نشریه انگلیسی در گزارشی با اشاره به تسلط چین بر 90 درصد از عناصر نادر جهان هشدار داد که پکن با سلاح عناصر نادر، غرب را به دام انداخته است.
نشریه «فایننشال تایمز» در گزارشی به وابستگی آمریکا و کشورهای غربی به چین در زمینه عناصر کمیاب پرداخت. در این گزارش آمده است: «ارتش آمریکا و فناوری‌های سبز اروپا هر دو به مواد معدنی حیاتی وابسته‌اند که از پکن تأمین می‌شود. این وابستگی، چین را در موقعیتی قدرتمند قرار داده که می‌تواند با تله‌ای از عناصر نادر زمین، غرب را به چالش بکشد. آیا این برگ برنده پکن می‌تواند تعادل قدرت جهانی را تغییر دهد؟» تسلط چین بر عناصر نادر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اوایل سال جاری به ولودیمیر زلنسکی گفت: «کارت‌ها دست شما نیست.» هرچند این روزها روابط دو رئیس‌جمهور بهتر شده، اما رویکرد واقع‌گرایانه و سخت‌گیرانه ترامپ در روابط بین‌الملل پابرجاست. در بازی تجارت با چین، واشنگتن حالا متوجه شده که پکن کارت برنده‌ای در اختیار دارد. این ماه، آمریکا آتش‌بس 90 روزه جنگ تجاری با چین را برای سه ماه دیگر تمدید کرد، که به پکن نرخ تعرفه‌های مساعدتری نسبت به سوئیس و هند داده است. کارت برنده پکن، انحصار نزدیک به تولید عناصر نادر و مواد معدنی حیاتی است که برای صنایع غربی و ارتش آمریکا ضروری‌اند.
نئودیمیوم و دیپروزیوم، نام‌هایی که هنوز غریب‌اندنام‌هایی مثل نئودیمیوم و دیسپروزیوم برای گوش غربی‌ها هنوز غریب‌اند، اما با تشدید جنگ تجاری، ممکن است به‌زودی آشنا شوند. چین پس از «روز آزادی» (2 آوریل)، زمانی که ترامپ تعرفه‌های سنگین علیه جهان - به‌ویژه چین - اعمال کرد، کارت خود را رو کرد. دو روز بعد، وزارت بازرگانی چین کنترل صادرات هفت نوع عنصر نادر را اعلام کرد. این اقدام تأثیر فوری بر صنعت خودروسازی جهان گذاشت. جیم فارلی، مدیرعامل فورد، اوایل ژوئن اعتراف کرد کمبود عناصر نادر برای ساخت آهنربا، کارخانه‌هایش را موقتاً تعطیل کرده است. تولیدکنندگان اروپایی هم با مشکلات مشابهی روبه‌رو شدند.
بازار
التماس واشنگتن و تهدید پکن
در مواجهه با این بحران، دولت ترامپ ناچار شد برای کاهش محدودیت‌ها التماس کند. توافقی موقت در ژوئن حاصل شد، اما اگر ترامپ دوباره تعرفه‌ها را به اوج برساند، پکن احتمالاً کنترل‌های سخت‌گیرانه را بازمی‌گرداند. حتی اکنون، سفارش‌های خارجی که به نظر می‌رسد برای انبار کردن عناصر نادر باشد، مسدود شده‌اند. تسلط پکن بر مواد اولیه حیاتی، دست برتر چین در جنگ تجاری با آمریکا را تضمین می‌کند. تهدید قطع صادرات عناصر نادر، قدرتمندتر از تهدید اروپا برای توقف صادرات کیف‌های گوچی است.
چین می‌تواند اروپا را خاموش کند
برخی سلاح‌های مورد نیاز آمریکا در صورت جنگ با چین، به عناصر نادر چینی وابسته‌اند. جنگنده اف-35 به عناصری مثل ساماریوم (برای آهنرباهای مقاوم به حرارت) و ایتریوم (برای سیستم‌های هدف‌گیری) نیاز دارد که از چین تأمین می‌شود. فناوری‌های سبز اروپا هم بدون تأمین مداوم مواد معدنی چینی مثل ژرمانیوم (برای باتری‌ها) متوقف می‌شود. یک سیاستمدار برجسته اروپایی گفته است: «وابستگی‌مان به روسیه برای انرژی ملایم است، اما وابستگی به چین برای مواد معدنی حیاتی، خطرناک است. همه‌چیز را روی اقتصاد سبز گذاشته‌ایم و چین می‌تواند ما را خاموش کند.» خاورمیانه نفت دارد، چین عناصر نادر داردچین این قدرت را طی دهه‌ها ساخته است. در سال 1987، دنگ شیائوپینگ، رهبر وقت چین، گفت: «خاورمیانه نفت دارد، چین عناصر نادر دارد.» هرچند این عناصر در سراسر جهان یافت می‌شوند، اما تعهد چین به استخراج و فرآوری - که اغلب کثیف و آلوده‌کننده است - انحصار نزدیک به 60 تا 70 درصد استخراج و 90 درصد فرآوری را به پکن داده است. غرب سال‌هاست از خطرات این وابستگی آگاه است. یک مقام دولت ترامپ گفته است: «ده‌ها سال فقط به این مشکل نگاه کرده‌ایم.» او معتقد است نگرانی‌های زیست‌محیطی و اکراه از مداخله دولتی، غرب را فلج کرده است.
تلاش‌های فوری اما کُندآیا جنگ تجاری و رقابت نظامی روبه‌رشد با چین، غرب را وادار به حل مشکل عناصر نادر می‌کند؟ نشانه‌هایی از عزم جدید در واشنگتن و بروکسل دیده می‌شود. ترامپ اخیراً در چارچوب صلح بین رواندا و کنگو، حقوق معدنی را برای آمریکا مطالبه کرد و از اوکراین خواست در ازای حمایت، حقوق معدنی واگذار کند. قانون مواد خام حیاتی اتحادیه اروپا که سال گذشته اجرایی شد، اهدافی برای کاهش وابستگی به چین تعیین کرده است. اما تاکنون اتحادیه اروپا هیچ معدن فعال عناصر نادر ندارد و تنها دو کارخانه فرآوری بزرگ دارد. غلبه بر موانع زیست‌محیطی فرآوری، حتی از دسترسی به مواد معدنی سخت‌تر است. تأسیسات سولوه در غرب فرانسه در حال گسترش است، اما رعایت قوانین اتحادیه اروپا هزینه‌ها را بالا می‌برد.یک مقام امنیتی غربی می‌گوید: «بیش از 20 سال طول کشیده تا این‌قدر به چین وابسته شویم و 20 سال دیگر برای رهایی از این وابستگی نیاز است.» اما غرب ممکن است فرصت یک نسل برای رفع این مشکل را نداشته باشد.